Контакт

Daily news

Зошто писателите молчат? – Страв од партиски етикети, зборот нема сила да „убие“, некои нови клинци го брануваат општеството!?

Објавено пред

Поделеност на народот, бомби, политичка и економска криза, тепачка во законодавниот дом, загаден воздух, ново лице на градот се само дел од тектонските превирања во општеството пред кои писателите останаа неми и глуви. За Макфакс проговореа Старова, Миневски, Кацаров, а одговорот само се насетува.

dobivaj vesti na viber

Минатата недела, во Домот на писателите се одржа беседа за Гане Тодоровски. По двочасовна дискусија за големиот писател, се обидовме да ги поттикнеме писателите да проговорат за дел од горенаведените прашања. Претседателот на ДПМ, Веле Смилевски, не беше расположен воопшто да го коментира молкот на писателите, поточно самиот се огради не сакајќи да даде никаков одговор. Во оваа атмосфера и натаму најголем дел од писателите единствено зборуваат, ракоплескаат и коментираат на промоциите на своите книги.

Изненадувачки долго најголем дел од здруженијата и институциите во кои членуваат домашните интелектуалци без никаков став кон тектонските превирања во општеството. Ниту револт ниту одобрување. Молк пред апсолутно дехуманизирање, морално обезличување, духовен пад и изместени вредносни критериуми. Пред јавноста, во медиумите за овие значајни политички, социолошки или културолошки прашања, се огласуваат најчесто аналитичари, со биографии кои ни од далеку не се во димензија на оние кои имаат бројни публикации, остварени од средства на ресорните министерства, односно од даночните обрзници. Во име на своите изданија, писателите говорат на промоции, книжевни фестивали, но не излегуваат ниту самостојно ниту, пак, во име на своите асоцијации кога треба да се зборува за прашања што директно нè засегаат сите, се разбира и нивниот читателски аудиториум. До пред речиси една деценија нештата беа поинакви, и гласот и разумот на писателите и интелектуалците стигнуваше во облик на соопштенија па и громогласни говори.

Која е причината за овој дефетизам? Според едни, страв од партиско етикетирање, според други, тенденција здравиот разум да остане што е можно подалеку од суштинските прашања. Длабока и екстремна поделеност на размислувањата закопани во ровови, и мала и безначајна надеж дека нештата можат да се вратат на свое место.

Страв од партиски етикети

Според писателот Блаже Миневски, невозможно е индивидулано да изнесеш мислење а да не ризикуваш веднаш да “„заработиш“ партиска етикета.

„Се случи една длабока поделба во општеството која на некој начин повлекува некоја состојба да се брани позицијата во општеството со тоа што ќе се молчи. Времето кога можеше слободно да се зборува беше време во кое имаше изградено некои естетски и културни критериуми, и можеше да се зборува врз основа на изграден став во општеството. Доколку некој сака да го изнесе своето мислење, веднаш на тоа ќе му се прилепи некоја етикета и политички контекст, односно секој став на интелектуалецот секогаш се става во некој однос на припадност на некоја политичка структура. Имам такво искуство, кога сум сакал да го кажам своето мислење како писател или интелектуалец, тоа право ми се одзема бидејќи веднаш на тоа му се прилепува некој партиски предзнак, а тоа никако не е добро бидејќи писателот треба да биде надпартиски човек, кој е принуден во овој случај да премолчи некои работи за да не биде директно во јавна конфронтација. Мислам дека ставот на писателската асоцијација е таков во овој момент да не се излегува со никакви квалификации во однос на политички прашања во однос на дневна политика, што може да биде и корисно, но исто така може да биде и збунувачко. Додека не се изградат критериуми естетски, вредносни, во овој момент кога целата јавносте  навистина комплетно партизирана, кога секој став не се гледа како став на поединец туку како став на некоја припадност, дотогаш е најразумно нештата да се толкуваат преку своите дела. Се разбира, тоа воедно е и негов став, не може едно да се мисли а друго да се пишува“.

Писателите се или „убиени“ или немаат доволно силен збор да „убијат“

Писателот Трајче Кацаров, по т.н бомби на Заев, напиша близу 40 колумни што самиот ги нарекува исто така бомби.

„Сите мои колумни беа бомби. Има едни стихови на Брана Миљковиќ, кои велат ‘Уби ме прејака реч’. Писателите или се убиени од некого или немаат пресилен збор за да убијат некого, ситуацијата е многу алармантна, особено за тие што се ставаат во армијата пишувачи кои треба јавно да изартикулираат некој став кога е во прашање некоја општествена ситуација. Не случајно младиот автор Рилке ќе каже ‘не можеш да бидеш писател интелектуалец а одејќи накај дома да не те растрепери некоја состојба и ти таа да не ја носиш како тема’. Имаме жешки теми, а млаки, поточно никакви појавувања и ставови. Не може оваа вулканска состојба да не те поттикне на став, израз, има нешто што зборува дека ќе нè потопи и дека ќе нè снема. Јасно е дека е најсилен гласот на интелектуалецот. Како писател, јас можам системот да го заздравувам одоздола, пишувајќи, бидејќи силниот збор е посилен од кој било марш, од кое било оружје.  Не се согласувам дека кога топовите грмат, тогаш музите треба да молчат, токму тогаш тие треба да бидат најгласни. Ќе се повикам на една пиеса од Мирко Ковачевиќ која вика, ние живееме ко бајаги, пишуваме ко бајаги, затоа мислиме дека со нашата пресилна реч ќе забодеме во нечие уво. Не може да бидам столчен од оние кои не го владеат зборот. Писателот е посилен и од сите други институции. Потребна е итна дебата, на интелектуалци, да го стават човекот во преден план, тоа пливање во јато зборува дека во Македонија нема крупни интелектуалци, тоа се ситни риби што мораат да пливаат во јата за да опстанат. Сите големи писатели, тргнувајќи од латиноамериканските, од оние што донесуваа нови моменти, како движењето на битниците, биле присутни, бранувале и успеле да делуваат врз свеста“.

Одговорност е и да се зборува, и да се молчи

За писателот Луан Старова ова е многу деликатна и комплексна тема, но е  евидентно дека и институциите и индивидуалците-интелектуалци се западнати во длабока криза.

„Не постои точна дефиниција за тоа што е интелектуалец, и дали некој треба да се чувствува повикан да проговори на темите што нè засегаат сите. Писателот се соочува со својата немоќ, дали да молчи или да реагира. За жал, нема супститут за последиците од молкот. Секој е одговорен и за тоа што го кажал и за тоа што го премолчел. Ако го земеме примерот на Жан Пол Сартр, кој беше творец на ангажманот на писателот за нејжестоките теми, на крајот остана на ставот дека доволно е творецот своите размислувања да ги изнесува единствено во делата. Но, може да се потсетиме и на Емил Зола, кој по двесетина објавени дела, незадоволен од себе ќе тргне во јавно толкување на француските политички услови во неговото време, по што дел од оние што не се согласувале со него јавно ќе му ги запалат книгите. Токму тоа Зола ќе го смета за свој најголем успех – дека постигнал нешто со својот ангажан, делувал во менување на свеста, впрочем како и Ками, кој редовно се огласувал со колумни и ставови, регирал во конкретен миг. Суштината е дека сведочиме на голема криза на институциите што се сведени на вегетирање, а последиците од тоа се непредвидливи. Секако дека игнорирање и молчење не нè води никаде“.

Можеби станува збор за некоја социолошка еволуција, па гласноговорници на денешното време и натаму остануваат  т.н. политички аналитичари, што се редовни гости во медиумите и, интересно, независно од која професионална област доаѓаат, поседуваат експертско мислење за сè, па неретко оформуваат некој нов културолошки амбиент.

Итна департизација на институциите и медиумите, беше пораката која неодамна одекна од првиот човек на Македонската академија на науките и уметностите, Владо Камбовски, со што по долго време се даде јaсен став на оваа највисока научна институција кај нас.

Ана Василевска

крај/мф

Daily news

Прва правна конференција Tres Partes

Објавено пред

На 26 декември година во хотелот „Континентал“, со почеток во 10 часот, ќе се одржи првата правна конференција Tres partes, во организација на „Јанаки знае“, а ќе биде поделена во три дела.

dobivaj vesti na viber

Првиот дел е со работен наслов „Дали е потребно укинување на извршителите?”, на кој ќе учествуваат Зоран Василевски, кој ќе ја застапува тезата ПРО укинување на извршителите, извршител Снежана Андреевска, која ќе ја застапува тезата КОНТРА укинување на извршителите и извршител и поранешен судија за извршување, Христо Јованов, кој ќе предава во делот на извршувањето пред да се укинат судиите извршители.

Вториот дел е со работен наслов „Дали се шаблонизира институтот надомест на нематеријална штета“, на која предавачи ќе бидат адвокатката Маруша Митровска, судијката Љубица Колиќ од Основен суд Скопје 2 и судијата Ѓорѓи Радојков од Апелациониот суд Скопје.

Третиот т.н. кривичен дел е со работен наслов „Неприменување на кривично-правните институти“, во кој предавачи ќе бидат адвокатот Јанаки Митровски, Никола Тупанчевски, редовен професор по казнено право при „Јустинијан Први“, Александра Деаноска, вонредна професорка по казнено право при „Јустинијан Први“, и Оља Ристова, судијка при Основниот суд Скопје 1.

Предвиден е и интерактивен дел со публиката преку поставување прашања и коментари од учесниците.

 

Прикажи повеќе...

Daily news

Груевски оди во затвор – Апелација му ја потврди казната

Објавено пред

Апелациониот суд Скопје, постапувајќи по кривичниот предмет познат во јавноста под името „Тенк“ по одржана јавна седница, донесе пресуда со која му ја потврди двегодишната затворска казна на премиерот Никола Груевски. „Жалбите на обвинетиот Никола Груевски изјавени лично и преку неговите бранители ги одби како неосновани, а првостепената пресуда ја потврди во целост, со што му ги потврди двете години затворска казна“, пишува во соопштението од судот.

dobivaj vesti na viber

Второстепениот суд делумно му ја уважи жалбата на Ѓоко Поповски и му ја намали казната на 4 години и 6 месеци, а во останатиот дел првостепената одлука ја потврди.

За Гордана Јанкулоска за „Тенк“ е издвоена во друга постапка и пресудата за неа, под обвинение дека ја злоупотребила службената положба и го натерала Поповски да го намести тендерот за „мерцедесот“ што го посакал Груевски, ќе биде изречена на 8 октомври.

Прикажи повеќе...

Daily news

Бизнисменот Минчо Јорданов треба да сведочи дали бил уценет со пари во шпионската афера

Објавено пред

Spion

Бизнисменот Минчо Јорданов утрово во кривичниот суд е повикан да сведочи во предметот што го презеде специјалното јавно обвинителство под кодно име „Шпион“.

dobivaj vesti na viber

Обвинетите Миќо Наскоски, Зоран Божиновски и Марјан Маџовски, како што рече на минатото рочиште обвинителката Елизабета Јосифовска, со цел да се стекнат со противправна имотна корист, му се заканиле на бизнисменот Минчо Јорданов дека ќе објават податоци за наводна криминална приватизација и откуп на акциите во АД „Бетон“ и на други негови фирми. Во намерата не успеале, а Јорданов не ги исплатил парите.

„Обвинетиот Александар Диневски прибавувал податоци со степен на државна тајна, а потоа ги доставувал или директно на странските разузнавачки служби или му ги давал на обвинетиот Марјан Ефремов, кој ја формирал групата за уцени, изнуди и шпионажа и ја координирал од 2009 до 2013 година, регрутирајќи нови членови во мрежата. Со обвинетиот Мирослав Зафировски од УБК прибирале податоци за луѓе од ЦИА присутни во Македонија и за штаб на ЦИА во Ирак. Тие прибирале и податоци за организациската поставеност на УБК“, рече Јосифовска за „Шпион“, кое СЈО врз база на нови прислушувани разговори го презеде од Обвинителството за гонење организиран криминал и корупција.

Ефремов, според обвинението, групата за изнуда и тргување со тајни информации од безбедносните служби на Македонија ја направил во 2009 година и, како што тврди обвинителството, тој е мозокот на целата операција. Информациите им ги продавале на Кост Н. од грчката разузнавачка служба, Петар Н. и Јуриј Н. од унгарската и на други лица од странски разузнавачки служби.

Секој од обвинетите, зависно од тоа во која институција работел, снимал службени документи, кои потоа им ги продавал на грчката, руската, унгарската и српската разузнавачка служба. Обвинети во овој случај се и тогашниот шеф на Кабинетот на претседателот на Собранието, Трајко Вељаноски, генералот Горан Стојков, Миќо Насковски, Ѓорѓи Хаџимицев, Цветан Дамјановски (заедно со други нивни колеги од МВР, УБК, АР и Военото разузнавање, кои дел се веќе осудени) и Зоран Божиновски, кој во групата имал улога ако уценуваните не дадат пари, тој да ги објавува, како што вели обвинителката, во порталот „Буревесник“ или во други медиуми во кои работел. Божиновски е обвинет за злосторничко здружување, шпионажа и уцена.

Обвинетите не се чувствуваат виновни, а тврдат и дека целиот процес е монтиран. Во предметот првично беа опфатени 19 лица, од кои неколкумина ја одлежаа затворската казна. Предметот го суди судијата Владимир Туфегџиќ. На конференциска врска треба да сведочи и Драган Даравелски, кој, според обвинението, исто така бил уценуван од обвинетите.

Прикажи повеќе...

Најново

Македонија4 часа

Ванковска: Преспанскиот и бугарскиот договор се колонизаторски договори

Професорката Билјана Ванковска и претседателски кандидат на Левица во Фејсбук статус истакнува дека има разочарани млади луѓе кои мислат дека...

Свет4 часа

Масовен руски напад врз Харков: Бомби паѓаа цела ноќ, две лица загинаа

Во текот на ноќта руските војници гранатираа 17 населени места во областа Херсон, при што загинаа две лица, а четворица...

Свет4 часа

Две тела пронајдени во автомобил под урнатиот мост во Балтимор, паднале од височина од 50 метри во водата

Полицијата во американската сојузна држава Мериленд објави дека две тела биле пронајдени во автомобил во реката Патапско, каде што мостот...

Македонија4 часа

Целосен молк од страна на Пендаровски, Ковачевски и СДС за улогата и начинот на ангажирање на спорниот странски консултат Асаф Еисин, велат од ВМРО-ДПМНЕ

Целосен молк од страна на Пендаровски, Ковачевски и СДС за улогата и начинот на ангажирање на спорниот странски консултат, Асаф...

Регион5 часа

Потрагата по Данка Илиќ продолжува трет ден, се проверуваат телефоните на родителите

И покрај прекинатата теренска потрага по Данка во Бањско Поле и околината, полицијата продолжува со интензивна оперативна работа за утврдување...

Свет5 часа

Путин: Обвинувањата дека Русија ќе ја нападне Европа по Украина се целосна глупост

Рускиот претседател Владимир Путин ги осуди обвинувањата на Западот дека Русија планира да се бори против Европа. Ги нарече „целосна...

Свет5 часа

Маж во Илиноис уби четири лица и избоде петмина, нападот траел 20 минути

Четири лица загинаа, а пет се повредени во напад во Рокфорд, Илиноис, додека 22-годишен осомничен е уапсен. Полицијата, исто така,...

Македонија19 часа

Турската демократска партија се приклучува на Европскиот фронт, Ахмети: Овој сојуз е историски

По потпишувањето на коалицијата за Европскиот фронт со ДПА на Мендух Тачи, Народното движење на Скендер Реџепи Зејд, ПДЕ на...

Македонија21 час

Тошковски: Ќе сторам сè МВР да гарантира организирање на безбедни избори

Денеска министерот за внатрешни работи Панче Тошковски присуствуваше на панел дискусија „Зајакнување на соработката помеѓу институциите за проценка на изборните...

Македонија22 часа

Дисциплински постапки за петмина полицајци за пукањето пред тетовската болница

Поднесени се две две кривични пријави од СВР Тетово против М. Т., полициски службеник во Полициската станица за граничен надзор...

Македонија23 часа

ГРОМ, Интегра и ПЦЕР се здружија: коалицијата „Храбро за Македонија“ нема да поддржи уставни промени ниту пред ниту по изборите

Политичките партии Граѓанската опција за Македонија (ГРОМ), Интегра и Партијата за целосна еманципација на Ромите (ПЦЕР) денес се здружија во...

Македонија23 часа

„Вреди“: Албанците нема да му простат на Бујар Османи за случајот Монструм

Претходно кога објаснувавме кој е Бујар Османи, дојде време да се откриваат неговите корупциски скандали, но и политичките ставови што...

Македонија1 ден

Мицкоски: Имаме принципиелен договор за настап на парламентарните избори врз кој ќе функционираме како идна влада

Ние имаме принципиелни разговори и преговори и принципиелен заеднички договор за настап на следните парламентарни избори и очекуваме понатаму, врз...

Свет1 ден

Бајден: Да ja ​​заштитиме Украина од месарот Путин

Американскиот претседател Џозеф Бајден уште еднаш го навреди рускиот претседател Владимир Путин говорејќи пред гласачите во американската сојузна држава Северна...

Регион1 ден

Вучиќ: Следуваат тешки денови за Србија, не ми е лесно да кажам какви вести добивме

Српскиот претседател Александар Вучиќ синоќа изјави дека пред Србија претстојат тешки денови, пренесува „Нова.рс“. Вучиќ најави дека во наредните денови...

Македонија1 ден

СДСМ: Скопје е запустен град, граѓаните се изневерени, ДПМНЕ нема план за иднината

Платформа од минатиот век се новите лажни ветувања на ДПМНЕ по примерот на Скопје. Откако ги изневерија граѓаните на Скопје,...

Регион1 ден

Трае потрагата по исчезнатото двегодишно девојче во Србија

Трае потрагата по двегодишното девојче, кое исчезна вчера околу 13.45 часот во приградската населба Бањско Поле, недалеку од Бор во...

Свет1 ден

Израел во текот на ноќта жестоко го бомбардира јужниот дел на Газа: „Луѓето умираат само за да добијат конзерва туна“

Израел во текот на ноќта интензивно го бомбардираше јужниот дел на Појасот Газа, и покрај меѓународниот притисок за итен прекин...

Свет1 ден

„Не веруваме дека ќе ги пронајдеме живи“: Запрена потрагата по исчезнатите лица по уривањето на мостот во Балтимор

Спасувачките екипи ја прекинаа потрагата по шест лица исчезнати по уривањето на мостот во Балтимор, бидејќи се претпоставува дека се...

Македонија1 ден

Османи со дипломатскиот кор за четвртата годишнина од членството на Македонија во НАТО

Со цел одбележување на 4-та годишнина од членството на Северна Македонија во НАТО, министерот за надворешни работи, Бујар Османи, денеска...