Економија
(Видео) Бектеши – Ковачевски: Со владините мерки и менаџирањето од ЕСМ успешно се пребродија кризите со електрична и топлинска енергија
Министерот за економија, Крешник Бектеши, и генералниот директор на АД „Електрани на Северна Македонија“, Васко Ковачевски, денеска на прес-конференција информираа за мерките што ги донесе Владата за справување со енергетската криза, а кои се спроведоа преку АД ЕСМ, кое како државна компанија секојдневно ги менаџире состојбите во справувањето со кризата со електрична енергија и кризата со топлинска енергија.
Министерот Бектеши во своето обраќање истакна дека во услови кога цела Европа е соочена со една од најголемите енергетски кризи, Владата преку АД ЕСМ успеа со навремени мерки да се справи со ценовниот шок, кој беше неминовен. Успеавме да обезбедиме минимален раст на цената на струјата и парното, а во време кога сите земји во регионот имаат рестрикции на струја, обезбедивме непречено снабдување со електрична енергија за сите домаќинства и мали потрошувачи.
„Како резултат на порастот на цените на енергентите на европскиот пазар, пред сѐ, електричната енергија и гасот, на крајот на годината настана потреба од итно преземање мерки со цел справување со последиците од рапидниот пораст на цените. И можам слободно да кажам дека Северна Македонија беше една од првите земји во регионот, но и пошироко, која веднаш донесе мерки за справување со ценовните шокови што дојдоа однадвор“, изјави министерот Бектеши.
Министерот информира дека со цел да се амортизира покачувањето на цената на електричната енергија и на парното, од буџетот на државата, двапати, на крајот на 2021 и на почетокот на 2022 година, на ЕСМ му беа префрлени вкупно речиси 10,6 милијарди денари, или 171 милион евра, по прогласувањето кризна состојба во електроенергетскиот сектор и кризна состојба на пазарот со топлинска енергија.
„Заложбата на Владата е во услови на криза, без оглед каква, пред сѐ, да ги заштити граѓаните и стопанството. Навремено ги донесовме мерките за прогласување кризна состојба и можам слободно да кажам дека Северна Македонија беше една од првите земји во регионот, но и пошироко, која веднаш донесе мерки за справување со ценовните шокови што дојдоа однадвор. Овие мерки резултираа со многу помала корекција на цената на електричната енергија за домаќинствата и малите потрошувачи, која од почетокот на годината се зголеми 9,4 отсто, а цената на струјата на берзите бележеше рекорди, како и помали цени на топлинската енергија за корисниците на парно од реалната пазарна вредност, односно цената изнесува околу 20 отсто од пазарната“, потенцира Бектеши и додаде дека во цела Европа имаше покачувања на цената на струјата од 20 до 30 отсто, а во Турција 120 проценти. Министерот Бектеши додаде дека реалното зголемување на цената ќе беше многу поголемо доколку Владата и АД ЕСМ не презедоа обврска да им помогнат на државните енергетски компании во наредниот период.
„Од 2018 година наваму, од либерализацијата на пазарот на електрична енергија, ЕСМ се јавува како стабилизатор на цената на струјата со поддршка на Владата. Цената на струјата на берзите се движеше од 113 евра за мегават-час во септември 2021 година до 315 евра во март 2022 година, со многубројни осцилации, а во пик до 600 евра. Во вакви услови цената на ЕСМ за струјата на граѓаните е 41 евро за мегават-час кон ‘ЕВН хоум’“, посочи Бектеши.
Генералниот директор на АД ЕСМ, Васко Ковачевски, рече дека изминатите 7 месеци биле најтешките во постоењето на АД ЕСМ. Обврската за секојдневното менаџирање на криза со електрична енергија и на кризата со топлинска енергија му беше доделена на АД ЕСМ од страна на Владата и таа обврска ја прифативме и извршивме во целост.
„Владата го задолжи ЕСМ и во однос на цената кон ‘ЕВН хоум’, но и со 6 други продукти. кои истовремено ги работи на енергетскиот пазар сѐ со цел да се амортизира енергетската и топлинската криза. Презедовме обврска за 100 % испорака на електрична енергија кон ‘ЕВН хоум’, покривање на техничките загуби во системот на ‘ЕВН Електродиструбуција’ и МЕПСО, стартување на ТЕЦ ‘Неготино’, преземање на енергијата од ТЕ-ТО и привремено управување во БЕГ и со ‘Скопје Север’ за топлинската криза“, рече Ковачевски.
Заради транспарентност и отчетност во користењето на средствата од кризната состојба, АД ЕСМ секој месец писмено ја информира Владата како се користат средствата од наменската сметка за кризата и заедно со Владата, премиерот и економскиот тим министри се креираат чекорите за менаџирање на состојбата.
Тие средства се искористени за набавки на основните енергенски и основни трошоци.
АД ЕСМ во време на енергетската криза го прошири својот обем на работа интегрирајќи и други енергетски субјекти во својот систем, како ТЕЦ „Неготино“, ТЕ-ТО, менаџирањето со БЕГ и „Скопје Север“, снабдување електрична енергија за системските загуби во мрежата на ЕВН и МЕПСО. При сите тие дополнителни обврски успеавме целосно да го снабдиме „ЕВН хоум“ со потребната енергија за домаќинствата и малите потрошувачи.
Денеска сакаме да објавиме дека ги завршивме договорите за деловно-техничка соработка со ТЕЦ „Неготино“ и со ТЕ-ТО. Во изминатите 3-4 месеци овие два капацитета многу помогнаа во системот и со нивното интегрирање во работењето на АД ЕСМ се заштедија над 31 милион евра.
Што се однесува до набавката на електрична енергија, АД ЕСМ беше принудено да набави енергија во тек на неколку месеци, пред сѐ, и најмногу во ноември кога имавме пожар предизвикан од надворешни фактори на трансформаторот на РЕК „Битола“ поради што во РЕК „Битола“ беше исклучен од мрежата Блокот 3 и тој е во процес на санација.
Понатаму, во текот на зимскиот период се наиде на проблеми при набавка на мазут и на дополнителни количини јаглен, а тоа беше предизвикано од енергетската криза поради која на пазарот не можеше навремено да се добават енергенти. Затоа, во одредени денови бевме принудени да го спуштаме нивото на производство и да дополнуваме со набавена енергија. Не се набави голема количина енергија, но со оглед на енормниот скок на цените на берзите, таа енергија нас нѐ чинеше многу повеќе од тоа што било во минатото во околности на потреба.
Од денес ЕСМ продолжува да снабдува само преку своите капацитети – два блока во РЕК „Битола“, РЕК „Осломеј“, гасната електрана КОГЕЛ – Скопје, хидроелектраните и ветерниот парк. Со ова производство се задоволува потребата на домаќинствата и малите потрошувачи.
„Кризата отвори потреба и од подолго користење на рудниците, така што инвестираме и во нови сопствени ископи, рудникот ‘Живојно’ во РЕК ‘Битола’ и рудникот ‘Гуштерица’ во РЕК ‘Осломеј’. Но, мора да се има предвид дека во енергетиката резултатите доаѓаат по подолг период и ефектот од тоа што денес се работи во енергетиката ќе се види по 3 до 5 години. Издржавме голем удар, се подготвуваме за понатаму. Пред сѐ, за нови предизвици со енергетската криза и за следната грејна сезона“, рече директорот на ЕСМ, Васко Ковачевски.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Ангеловска-Бежоска на Пролетните средби на ММФ и СБ: Носителите на политики ќе дискутираат за состојбите и перспективите во економијата
Гувернерката на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежоска, и заменик-министерот за финансии, Филип Николоски, ја предводат нашата делегација, која учествува на Пролетните средби на групацијата на Светскатa банка (СБ) и Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) во Вашингтон, САД. Во делегацијата на Народната банка на овие средби ќе земе учество и вицегувернерот Фадил Бајрами.
Гувернерката Ангеловска-Бежоска и вицегувернерот Бајрами на претстојните Пролетни средби ќе одржат состаноци со заменик-директор на Меѓународниот монетарен фонд, Бо Ли, со директорот на ММФ за Европа, Алфред Камер, како и со извршниот директор на ММФ и алтернативниот извршен директор, Пол Хиберс и Лук Дресе. На состаноците со високите претставници на ММФ ќе стане збор за економските состојби во нашата земја и поставеноста на монетарната политика, којашто придонесе за стабилизирање на инфлацијата. Делегацијата на Народната банка, предводена од гувернерката, ќе оствари средба и со претставниците на одделите за статистика и за монетарни и капитални пазари при Меѓународниот монетарен фонд, на која ќе се споделат досегашните достигнувања и резултати од заемната успешна соработка.
Во рамките на Пролетните средби, Ангеловска-Бежоска ќе одржи состаноци и со високи претставници на Светската банка, заменик-претседателката на СБ, Антонела Басани и со извршниот директор на СБ за Конституенцата во која членува нашава земја, Јуџин Ругенаат. Исто така, делегацијата на Народната банка ќе учествува и на редовниот состанок на земјите членки на Конституенцата.
Одржувањето на Пролетните средби секоја година на едно место ги собира носителите на политиките, односно првите луѓе на централните банки и министрите за финансии од земјите членки, кои ќе разговараат за политиките и финансиските реформи во насока на остварување на целите за одржлив раст (SDG), особено поврзани со климатските промени и родовата еднаквост.
Економија
Трипуновски: Ги потпишав првите 16 договори за закуп на земјоделско земјиште во државна сопственост
Дополнителниот замени министер за земјоделство, шумарство и водостопанство Цветан Трипуновски на својата фејсбук страна објави дека ги потпишал првите 16 договори за закуп на земјоделско земјиште во државна сопственост.
Во својата објава Трипуновски вели: „Почитувани земјоделци, штотуку ги потпишав првите 16 договори за закуп на земјоделско земјиште во државна сопственост, нека е аирлија!“
Трипуновски во неколку наврати ја алармираше јавноста дека во Република Македонија постојат договори за закуп на земјоделско земјиште во државна сопственост кои истекуваат оваа година, но на истите не им е овозможено продолжување и дека Николовски го кочи продолжување со образложение дека се потребни законски измени на законот за земјоделско земјиште.
„Сепак на крајот успеавме да го реализираме нашиот предлог за разрешница на овој проблем по многу побрза и поедноставна постапка, наспроти тврдењата на министерот Николовски кој постојано, од непознати причини, тврдеше дека се потребни измени на законот за земјоделско земјиште и дека со анексирање на договорите не се решава овој проблем. Со ова само се докажа дека Николовски повторно ве лаже како што тоа го прави изминативе 7 години“, дополни Трипуновски.
Позитивно е тоа што овој голем проблем доби решение и засегнатите земјоделци конечно ќе можат да ги продолжат своите договори согласно законските регулативи. Со ова Трипуновски покажа дека ќе биде предводник во промените и решавањето на проблемите во македонското земјоделство.
„ВМРО-ДПМНЕ секогаш било и ќе биде на страната на македонските земјоделци, доколку ние не го изнесовме овој проблем во јавноста, СДС и Николовски никогаш немаше да ги продолжат овие договори на вредните македонски земјоделци или пак тоа ќе го правеа селективно и повторно земјоделското земјиште ќе завршеше кај луѓе што не се земјоделци или истото ќе го трансформираа за плантажи со фотоволтаици. ВМРО-ДПМНЕ секогаш ќе може гордо и со крената глава да биде помеѓу светиниколчани и сите земјоделци во Република Македонија“, заврши Трипуновски во својата објава.
Економија
Народна банка: Основната каматна стапка се задржува на нивото од 6,30 отсто
На 16 април 2024 година се одржа редовна седница на Комитетот за оперативна монетарна политика на Народната банка, на која беа разгледани најновите податоци и информации за глобалната и за домашната економија и најновите случувања на меѓународните и на домашните финансиски пазари во контекст на поставеноста на монетарната политика.
На седницата на Комитетот беше оценето дека тековнaта поставеност на монетарната политика е соодветна на условите во економијата. Така, каматната стапка на благајничките записи останува на нивото од 6,30%, а каматните стапки на депозитите преку ноќ и на 7 дена на нивоата од 4,20% и 4,25%, соодветно. Понудата на благајнички записи на редовната аукција е исто така непроменета и изнесува 10 милијарди денари. И натаму се очекува дека тековното ниво на каматните стапки, заедно со досегашните промени кај задолжителната резерва и преземените макропрудентни мерки ќе придонесат за натамошно забавување на инфлацијата и за задржување на стабилноста на девизниот курс. Притоа, последните промени кај инструментот задолжителна резерва, чијашто примена започнува од јуни 2024 година, значат и дополнителна поддршка на прудентниот карактер на монетарната политика, извести Народната банка.
Во услови на стабилен девизен пазар, главниот акцент при носењето на одлуката за задржување на тековната поставеност на монетарната политика беше ставен на потребата од стабилизирање на инфлацијата на историски ниските нивоа и инфлациските очекувања на потрајна основа, имајќи ги предвид присутните ризици, коишто во голема мера се поврзани со геополитичките тензии. Имено, инфлацијата очекувано забрза во март 2024 година на 4% на годишно ниво (3% во февруари), со оглед на престанокот на важноста на мерките за гарантирани цени на дел од прехранбените производи и пијалаци и за укинување/намалување на дел од увозните давачки. Сепак, остварувањето е под проекцијата на Народната банка, при значително намален притисок од цените на храната и енергијата, но и пониски ценовни притисоци од помалку променливите категории во првиот квартал, во согласност и со преземените монетарни мерки. Цените на примарните производи на берзите и натаму надолно се приспособуваат, со исклучок на нафтата којашто има одредени флуктуации. Остварувањата кај инфлацијата од почетокот на годината се пониски од очекувањата, но нивото сѐ уште е над историскиот просек, а ризиците во однос на идната динамика на цените и натаму постојат. Оттука, беше оценето дека е потребна натамошна претпазливост при водењето на политиките, вклучително и на политиките што делуваат врз побарувачката во економијата. Во однос на политиката на Европската централна банка (ЕЦБ), на последната седница во април повторно беше донесена одлука за задржување на основните каматни стапки на истото ниво.
Состојбата на девизниот пазар е стабилна и движењата се поволни. Нивото на девизните резерви на крајот на март изнесува 4.287,1 милион евра, што е соодветно за задржување на стабилноста на курсот на домашната валута. Движењата на девизниот пазар се поволни и придонесуваат за интервенции со нето-откуп на девизи од страна на Народната банка, при умерено намалена нето-побарувачка од корпоративниот сектор и натамошен висок прилив на девизи на менувачкиот пазар. Во однос на последните расположливи податоци од надворешниот сектор, трговскиот дефицит во првите два месеца од 2024 година е малку повисок од очекувањата според октомврискиот циклус проекции. Остварувањата на менувачкиот пазар заклучно со март се малку пониски од проектираните нето-приливи од приватните трансфери.
Остварениот економски раст во последниот квартал на 2023 година, како и за целата година, е под проектираниот, што упатува на посилно забавување на економскиот раст од очекуваното. Имено, реалниот раст на домашната економија во 2023 година изнесува 1%, при раст на БДП во четвртиот квартал од годината од 0,9% на годишна основа. Високофреквентните податоци за првиот квартал од 2024 година со кои се располага упатуваат на годишен раст кај индустриското производство и угостителството, при мал реален годишен пад на прометот во вкупната трговија и кај градежништвото. Сепак, расположливоста на податоците е ограничена и не е доволна за попрецизна оцена. Во однос на ризиците за растот во следниот период, тие и натаму постојат и се поврзани пред сѐ со случувањата во надворешното окружување, но и со интензитетот на остварувањето на домашните инфраструктурни проекти.
Во монетарниот сектор, според првичните податоци за март 2024 година, депозитите растат со слична динамика како и претходниот месец, но малку посилно од очекувањата. Од друга страна, кредитната активност на банките умерено забавува, но годишниот раст е малку над проекциите за првиот квартал.
Сѐ на сѐ, амбиентот за водење на монетарната политика е умерено поповолен од очекувањата. Сепак, ризиците кај инфлацијата наметнуваат потреба од натамошно внимателно следење на динамиката и факторите на инфлацијата и претпазливост во однос на водењето на макроекономските политики коишто влијаат врз побарувачката во економијата, вклучително и преку пазарот на труд каде што има високи стапки на реален раст на платите. Народната банка и натаму е подготвена да ги употреби сите неопходни инструменти и да презема соодветни мерки со коишто ќе се придонесе за задржување на стабилноста на девизниот курс, стабилизирање на инфлациските очекувања и за ценовна стабилност на среден рок, соопшти НБ.