Објавена е првата рецензија за најновиот роман на Венко Андоновски, „Папокот на светлината“, кој за помалку од еден месец по промоцијата на првото, веќе доживеа второ издание. Критичкиот одглас за романот на Андоновски е на универзитетската професорка и книжевна критичарка, водечки познавач на современата македонска книжевност, Весна Мојсова-Чепишевска.

„За да не нè доживува преостанатиот свет како книжевност што постојано преџвакува една иста локална приказна, мора да се изнајде пат на кој ќе останеме свои на своето и во чии рамки ќе говориме за една универзална тема со цел да нè разберат и другите/преостанатите. Впрочем, тоа е природна потреба на секоја книжевност што не сака да умре. Овој најнов роман на Андоновски држи до таа девиза да се остане свој на своето преку универзалната тема за бесмртноста, верноста, суетата, гревот, зависта… И зашто тој не е ’веќе писател што сака да им се допадне на другите’, и зашто тој е ’лепослов што е служител само на убавината, а каде е убавината, таму е вистината, Он“.

Осврнувајќи се на „Папокот на светлината“, таа, како одличен познавач на опусот на Венко Андоновски, го коментира и претходното негово прозно творештво од збирката раскази „Фрески и гротески“, објавена пред триесет години преку „Папокот на светот“ објавен пред две децении до денес. Притоа и напоменува дека токму таму каде што заврши неговиот романот „Азбуката за непослушните“, почна „Папокот на светот“, објавен пред дваесет години.

Таа во рецензијата и го отвора прашањето дали со зборови припишани на еден од ликовите, во овој најнов негов роман Андоновски не развива и еден носталгичен однос кон старата добра форма на книга. Дали по малку не го покажува и својот страв од целосното исчезнување на книгата? И додека некој го фасцинира идејата „дека во едно чипче со големина сантиметар на сантиметар може да се „зипува“ сето знаење на светот“, него отсекогаш го фасцинирало „како во една книга, со димензии 15 x 21 сантиметар, може да се настани и сохрани цела една душа“, нагласува истакнатата книжевна критичарка.

Во рецензијата истакнатата книжевна критичарка напоменува дека и во овој роман доминира бројот три како и во првиот, при што се осврнува на трите приказни во „Папокот на светлината“. Првата е монолошки организирана и се чита како исповед на еден писател – има функција на монодрама. Втората е развиена низ две гледни точки на два женски лика и според Мојсова-Чепишевска како структура го има ехото на „Пиреј“ од Петре М. Андреевски. Во неа, според критичарката, како целосно да е имплементирана тезата од прочуената книга на Мартин Бубер, „Јас и ти“: „Јас настанувам во допирот со Ти, настанувајќи јас, јас говорам Ти. Целиот вистински живот е средба. Дијалогот, што е основата на втората приказна, како што истакнува Мојсова-Чепишевска, станува услов за да се развие и третата, која е најобемна и го носи насловот и на целиот роман.

Во рецензијата Мојсова-Чепишевска пристапува кон микрочитање на романот, во кое едновремено се присутни и книжевната теоријата и културологијата, но и историјата на светската книжевност преку многубројни компаративни исчитувања на најновиот роман на Андоновски.

Инаку, со беседа на Весна Мојсова-Чепишевска за дотогашното творештво на Венко Андоновски во декември минатата година почна и големата промоција на романот „Папокот на светлината“. Нејзината рецензија е прв одглас на македонската книжевна критика за ова прозно остварување на Андоновски.

Десетина современи украински поети застапени во најновиот двоброј на „Зенит“ број 8-9. Автори кои изминатите десет месеци творат под татнежот на бомбите и под звукот на истрелите, својата најнова поезија со призвук на пркос ја објавуваат во Меѓународното списание за наука, литература, култура и уметност „Зенит“, благодарение на препевот од Звонко Димоски и Игор Станојоски.

„Кога војната доаѓа, покосува речиси сѐ пред себе. Но, колку што таа свирепо касапи, реже и граба, толку уметниците создаваат и со својата уметност ги лекуваат раните на светот. Воената инвазија во Украина беше поттик оваа тема да се набљудува токму од уметнички аспект, не само во овој контекст туку пошироко и подлабоко во минатото“, велат уредниците на „Зенит“, Ана Витанова-Рингачева, Сузана Мицева и Далибор Плечиќ.

Покрај литературни текстови, „Зенит“ во овој двоброј објавува и репродукции на ликовни дела повторно мотивирани од војната. Изборот на делата, велат уредниците, е на ликовниот уметник Никола Пијанманов.

Двобројот е поделен на две целини. „Слика 1“ со интервјуа, поезија, проза и репродукции во кои се зборува за војната, и „Слика 2“ со стандардните рубрики на списанието.

Корицата, како и на сите претходни броеви, е дело на ликовниот уметник и илустратор, Ване Костуранов.

„Зенит“ оваа година излегува во 500 примероци а е поддржан од Министерството за култура и од Општина Струмица.

Во издание на „Бата прес“, на македонски е објавен романот „Полските момци“ од естонската писателка Маде Луига, која своите дела ги објавува под уметничкото име Мудлум. Објавувањето е поддржано од Секторот за евроинтеграции на Министерството за култура и од програмата Креативна Европа на Европската Унија. Ова е последната од десетте книги од десет различни европски јазици што „Бата прес“ ги објави во минатата и оваа година во рамките на проектот „Отворени книги – отворени граници“.

Романот првпат ќе се промовира на декемвриските мини саеми на книгата, како и на саемите на книгата во текот на идната година. Станува збор за дело во кое дејствието се одвива во Полска, за време на социјализмот, кој бил под силно влијание на советскиот модел. Група млади се обидуваат да творат бунтовно, дисидентски, да регистрираат списание во кое ќе ги изнесуваат своите слободарски идеи, да организираат изложби и слично.

Еден дел од дејствието се одвива по Втората светска војна, во Битола, која на еден од главните ликови му изгледа како светилник на слободата, па вели:

„На Полска не ѝ требаат големи промени или пресврти. Единственото нешто што ѝ треба на Полска е да биде господар на сопствениот живот, да му даде на секој човек индивидуална можност да изгради светла иднина. Не е возможно тоа само да се ‘сонува’. Ова е желбата да го реализираш твојот живот и во твојата земја секој ден, со радост и релаксираност. Ние веруваме дека единствената цел на Полска е да го инспирира својот народ да успее, како индивидуално така и во колективниот живот.“

Мудлум (Маде Луига) е родена во 1966 година во Естонија. Таа е прозна писателка и литературна критичарка. Студирала филозофија на естонскиот Институт за хуманизам, а дипломирала на естонската Академија за уметности. Во 2017, таа ја освоила наградата „Естонски кратки приказни“ за нејзината книга „Птичји очи“. Во 2020 година, романот „Полските момци“ (Poola poised) ја освои годишната награда на Естонскиот културен фонд, како и престижната Европската награда за литература.