„За културата не е капитална инвестиција да изградите театар чии темели се во вода. За културата не е капитална инвестиција да подигнете споменик за кој немате храброст да го наречете по име. Ниту е капитална инвестиција „пресвлекувањето“ на минатото. Грабање преку градење во име на културата, најблаго речено, е сквернавење на сопствената култура“, истакна министерката за култура Бисера Костадиновска-Стојчевска на дводневната Годишна конференција „Година на нови можности“ што денеска и утре се одржува во Скопје.

Во дискусијата на вториот панел „Капитални и инфраструктурни проекти за подобар квалитет на живот и развој на културата во услови на криза“ Костадиновска–Стојчевска посочи дека не случајно овој дел од панелот го следи пораката – Културата е инвестиција во нашата потпора, бидејќи културата сама по себе е капитална инвестиција. Во комбинација со нашата свест за нејзината улога и важност, таа носи и огромна добивка која не се мери само како економски бенефит и затоа, како што рече, во културата мора внимателно и остроумно да се инвестира.

За нас, додаде Костадиновска-Стојчевска, капитална инвестиција во културата е да градиме со љубов простор во кој ќе живее нашето вчера, нашето денес, нашето утре за навек. Да ги заштитиме од времето и од невремето темелите на зданијата кои сведочат за нашиот идентитет, за нашата посебна историја. Да ги сочуваме децениските трезори на нашата култура, да ги чуваме спомениците од НОБ како паметник и како потсетник. А ги имаме, и како наследство и како потпора.

„Го реставрираме и конзервираме Ангелот од Курбиново – Црквата Свети Ѓорги, ги засилуваме темелите на скопскиот Аквадукт, дигитализиравме милиони записи во Институтот за македонски јазик, ги санираме и реконструираме Националните културни установи, градиме и доградуваме театри низ државата. Отвораме културно-информативни центри, постепено го враќаме украденото културно наследство дома. Сè повеќе го отвораме Балканот за културата, сè повеќе ја отвораме културата за светот“, рече Костадиновска-Стојчевска.

Потсети дека минатата година станавме дел од Културните рути на Советот на Европа, а во Давос, пак, станавме дел од Алијансата за Баукултур за вмрежување на соработката на јавниот со приватниот и со граѓанскиот сектор.

Во тој контекст на шеесетгодишнината од катастрофалниот земјотрес, како што рече Костадиновска -Стојчевска, Скопје мора да доживее т.н.„Ослободување“ од стиропорот и невкусот на Скопје 2014-та, затоа што Скопје е нашата престолнина која претендираме да стане Европска престолнина на културата за 2028-ма година.

„Впрочем, јас и на почетокот на мандатот, пред точно една година, реков дека мој врвен приоритет ќе биде живата култура. Јас верувам дека добитна комбинација е кога капиталните инвестиции и инвестирањето во сопствениот уметнички потенцијал одат со ист чекор. Зашто, инвестирањето во културата е инвестиција во нашата потпора“ истакна Костадиновска-Стојчевска.

Костадиновска-Стојчевска за време на дискусијата потенцираше дека оваа 2023 година е година кога се навршуваат 60 години од катастрофалниот земјотрес во Скопје, но и година на бројни јубилеи.

„ 2023-та е Година посветена на исклучителниот Ацо Шопов, како и година во која одбележуваме 120 години од Илинденското востание. Во 2023-та се навршуваат 115 години од раѓањето и 80 години од загинувањето на Коста Рацин. 30 години од смртта на Блаже Конески. 120 години од раѓањето и 50 години од смртта на Никола Мартиноски. 80 години од првиот час на македонски наставен јазик во училиштето во Подвис, кичевско. 80 години од Второто заседание на АВНОЈ и исто толку години од формирањето на Иницијативниот одбор за заседанието на АСНОМ и 30 години од нашиот прием, како самостојна држава, во Обединетите Нации. Ова се само дел, но верувам доволно за да потсетам дека меѓу кои кои не потсетуваат дека имаме минато со кое се гордееме, дека имаме длабоки корени кои само заедно можеме да ги сочуваме. Во мудроста е нашиот бедем, а во културата, нашата потпора“, потенцираше Костадиновска-Стојчевска.

Комичната опера во еден чин „Рита“ од Гаетано Доницети ќе биде изведена на малата сцена во Националната опера и Балет, в среда, 1 февруари 2023, со почеток во 20 часот.

„Рита“ е приказна за младата и убава Рита, вплеткана во сплетките и интригите на брачните недоразбирања со комичен и среќен завршок.

Диригент е Ѓурѓица Дашиќ, режисер е Трајко Јордановски, сценографијата и костимите се на Марија Ветероска, а концерт-мајстор е Игор Тодоров.

Солистичка екипа ја сочинуваат: Ана Ројдева, Јане Дунимаглоски, Ернес Ибраимовски и Борко Биџовски.

Финалето на кинотечната програма во јануари е во знакот на македонските (ко)продукции СНЕЖАНА НА КРАЈОТ УМИРА, дебитантски игран филм на Кристијан Ристески, НАЈСРЕЌНИОТ ЧОВЕК НА СВЕТОТ на Теона Стругар Митевска и ОД РАЈОТ на Срѓан Драгојевиќ.

Во февруари започнува вистински мини-фестивал на наградувани филмови. ТРИАГОЛНИК НА ТАГАТА (Triangle of Sadness) на Рубен Остлунд (Ruben Östlund), со Херис Дикинсон, Чарлби Дин, Вуди Харелсон, Златко Буриќ, Вики Берлин, Доли Де Леон (Harris Dickinson, Charlbi Dean, Woody Harrelson, Zlatko Burić, Vicki Berlin, Dolly De Leon). Филмот навидум е урнебесна комедија, а суштински претставува брутална сатира за богатите луѓе од разни профили – руски олигарси, аристократи со „старо“ богатство, нафатирани трговци со оружје и претставници на „новата класа како што се инфлуенсерите на социјалните мрежи – кои започнуваат со уште едно рутинско задоволство какво што е крстарењето со супелуксузна јахта.

Социјалната сатира ТРИАГОЛНИК НА ТАГАТА му ја донесе втората „Златна палма“ на шведскиот режисер Рубен Остлунд – по триумфот со КВАДРАТОТ (The Square) во 2017 година – како и повеќето главни награди на Европската филмска академија: најдобар филм, најдобра режија и најдобро сценарио (исто Остлунд), а наградата за најдобра главна машка улога ја доби Златко Буриќ (хрватски актер со европска кариера и адреса во Данска). Филмот освои и номинации за „Оскар“ за најдобар филм, режија и оригинално сценарио.

Следува КАЈМАК (Kaymak) на Милчо Манчевски, а потоа МЕЧ СО ДВЕ ОСТРИЦИ (Avec amour et acharnement / Both Sides of the Blade) на легендарната француска режисерка Клер Денис (Claire Denis), со Жилиет Бинош, Венсан Лендон, Грегоар Колан, Бил Ожие (Juliette Binoche, Vincent Lindon, Grégoire Colin, Bulle Ogier) во главните улоги. Екранизацијата на романот на Кристин Анго (Christine Angot), насловен „Пресвртна точка во животот“ („Un tournant de la vie “), ја раскажува мелодрамската приказна за љубовниот триаголник составен од една жена и двајца мажи. Едниот е нејзиниот долгогодишен партнер, вториот е неговиот најдобар пријател, а нејзин поранешен љубовник. Дени ја освои „Сребрената мечка“ на Берлинале 2022 година за најдобра режија, потврдувајќи го нејзиното авторско реноме во француската и европската кинематографија.

Анимираниот филм МАЧОРОТ ВО ЧИЗМИ: ПОСЛЕДНАТА ЖЕЛБА (Puss in Boots: The Last Wish) на Џоел Крафорд, Џенуел Меркадо (Joel Crawford, Januel Mercado) е новото видување на приказната за Мачорот во чизми е во продукција на анимациското на студио „Дримворкс“ (DreamWorks) и пристигнува од филмскиот универзум на познатиот анимиран карактер Шрек.

Мачорот е одважен уметник, но страста кон адреналинот што го лачат опасните ситуации ќе му ја испорача сметката: тој открива дека неговата желба за авантура има последици – потрошил 8 од неговите 9 животи. Мачорот оди на патување да ја најде митската последна желба и да си ги врати своите 9 животи назад…

Гласовите на главните ликови ги креираат Антонио Бандерас, Харви Гијен и Салма Хајек (Antonio Banderas, Harvey Guillén, Salma Hayek).

Мачорот во чизми како анимиран лик за прв пат се појави во ШРЕК 2 во 2004, кој беше номиниран за „Оскар“, и гостуваше уште во две продолженија на ШРЕК, како и во неколку анимирани филмови во продукција на „Дримворкс“. Серијалот на Шрек и Мачорот во чизми досега заработи повеќе од 3,5 милијарди долари ширум светките киносали.

НЕДЕЛЕН РАСПОРЕД НА ПРОЕКЦИИ:

30 ЈАНУАРИ (ПОНЕДЕЛНИК) 18:00 ч.

СНЕЖАНА НА КРАЈОТ УМИРА

(Snow White Dies at the End)

30 ЈАНУАРИ (ПОНЕДЕЛНИК) 20:00 ч.

31 ЈАНУАРИ (ВТОРНИК) 18:00 ч.

1 ФЕВРУАРИ (СРЕДА), 18:00 ч.

НАЈСРЕЌНИОТ ЧОВЕК НА СВЕТОТ

(Luckiest Man in the World)

31 ЈАНУАРИ (ВТОРНИК) 20:00 ч.

ОД РАЈОТ

(Nebesa)

1 ФЕВРУАРИ (СРЕДА), 20:00 ч.

3 ФЕВРУАРИ (ПЕТОК), 20:00 ч.

ТРИАГОЛНИК НА ТАГАТА

(Triangle of Sadness)

2 ФЕВРУАРИ (ЧЕТВРТОК), 18:00 ч.

КАЈМАК

(Kaymak)

2 ФЕВРУАРИ (ЧЕТВРТОК), 20:00 ч.

МЕЧ СО ДВЕ ОСТРИЦИ

(Avec amour et acharnement / Both Sides of the Blade)

4 ФЕВРУАРИ (САБОТА), 17:00 ч.

МАЧОРОТ ВО ЧИЗМИ: ПОСЛЕДНАТА ЖЕЛБА

(Puss in Boots: The Last Wish)