Со премиерата на „Магбет“ во режија на унгарскиот режисер Сабо Иштван, на 14 ноември ќе биде свечено отворено 11. издание на Шекспир фестивалот во Битола, кој оваа година се совпаѓа со 81. роденден на Народниот театар Битола.

На денешната прес-конференција директорот на театарот, Васко Мавровски, истакна дека одлуката фестивалот да се одржи во есенски период е донесена затоа што културата не смее да биде резервирана само за летните месеци.

Тој се осврна и на успесите на Битолскиот театар во изминатиот период: „Ричард Трети“ доби специјална награда за најдобра претстава на фестивалот „Ристо Шишков“, „Снежана и седумте џуџиња“ гостуваше на фестивалите „Силјан Штркот“ и „Малиот принц“, „Рибарски караници“ беа дел од Денови на комедијата, „Отворено море“ гостуваше во Полска. „Магбет“ со екипа од 39 членови: спектакл што отвора нова димензија на Шекспир.

Мавровски ја најави „Магбет“ како спектакл од тип што одамна не се видел во Битолскиот театар, со екипа од 39 лица.

„Ова е претстава што отвора нови димензии на размислување како може да се постави Шекспир – трагедијата на работ меѓу комедија, гротеска и епска драма“, рече тој, додавајќи дека Иштван создал „епохално дело што ќе се памети“.

Тој истакна дека успеале да ја вклопат целата програма во буџетот добиен од Министерството за култура и Општина Битола.

Бесплатен влез за сите претстави

„Додека сум менаџер на овој театар, влезниците за Шекспир фестивалот ќе бидат бесплатни“, најави Мавровски, нагласувајќи дека салата повторно е преполна, а публиката зголемена за 60–70 проценти.

„Учениците и гимназијалците се вратија, не држат на сцената со 15-минутен аплауз. Тоа е магијата на театарот“, додаде тој.

Екипата на „Магбет“ ја сочинуваат асистент на режија: Јован Ристовски, сценограф: Валентин Светозарев, костимограф: Благој Мицевски, композитор: Ерно Веребес, видео дизајн: Сергеј Светозарев, светло: Горан Петровски, тон: Николче Терзиевски, видео оператор: Владимир Переловски, инспициент: Димитар Михајловски / Оливер Петровски, суфлер: Мирјана Христовска.

Улогите ги толкуваат: Александар Димитровски, Никола Стефанов, Мартин Мирчевски, Јулијана Мирчевска, Борче Ѓаковски, Огнен Дранговски, Катерина Аневска Дранговска, Мартин Митровски, Филип Мирчевски, Александар Стефановски, Иван Јерчиќ, Никола Пројчевски, Петар Спировски, Живко Борисовски, Соња Михајлова, Ана Грамосли, Марија Стефановска, Марија Цветановска, Ива Лазарова.

Режисерот Сабо Иштван истакна дека работата била „прекрасно искуство“ со талентирана екипа:

„Мајерхолд рекол дека вистинскиот начин да се прави театар е гротеската, затоа што човековата природа е гротескна сама по себе. Тоа го истражуваме во оваа претстава.“

Актерот Мартин Мирчевски,вели дека процесот бил „поинаков и инспиративен“, а актерката Јулијана Мирчевска, која ја игра Лејди Магбет, истакна дека за време на пробите „пораснале и како актери и како луѓе“.

Меѓународни гости и богата програма

Уметнички раководител на фестивалот е Благој Мицевски, кој потенцира дека Битолскиот театар е познат по интернационални соработки и дека ова издание носи нови можности за промоција во странство. Меѓу гостите се: Филип Пар, претседател на Европската асоцијација на Шекспир фестивали, Џон Блондејл, уметнички директор на фестивалот во Верона, Влад Драголеску од фестивалот во Крајова.

Програма на фестивалот (14–21 ноември)

15.11 – „Дванаесеттата ноќ“ – Драмски театар „Александар Венгерко“, Полска

17.11 – „Крал Лир“ – „Lit Moon Theatre“, САД

18.11 – „Еволуцијата на распадот“ – АРТЕМА, Скопје

19.11 – „Само ти(и)ја / Only You (and I)“ – Тим Театрос К, Скопје

19.11 – „Ричард III“ – Народен театар Битола

20.11 – „Јас Писблосом“ / „I, Peaseblossom“ – Хрватска/Англија

21.11 – „Како што милувате / As You Like It“ – ДТ „Стојан Бачваров“, Варна

Битолскиот театар ги поканува граѓаните да прослават 81 година театарска магија.

Во рамки на скопската недела на дизајнот (Skopje Design Week 2025), настан кој прерасна во есенцијална платформа за визии и прогрес на креативните индустрии, за взаемен бенефит на културата и економијата, меѓудругото, се одржаа Конференцијата за развој на туризмот и Работилницата за креативен туризам, со учество на министри, експерти, локални иницијативи и претставници од туристичкиот и креативниот сектор.

Главната порака од настаните беше јасна: синергијата меѓу институциите, локалните заедници и приватниот сектор, заедно со современа промоција и видливост на локалните приказни, е предуслов за одржлив развој на туризмот, особено во руралните средини.

Министерот за култура и туризам Зоран Љутков нагласи дека автопатот Е-75 треба да стане „коридор на култура, инспирација и развој“, поврзувајќи ја инфраструктурата со креативноста. Министерот за транспорт и врски Александар Николоски додаде дека државата работи на воведување „смарт автопат“, прв во регионот, како поддршка на туристичките текови и достапноста на дестинациите.

Преку панелот „Креативен туризам и одржливи зелени практики“ беа презентирани успешни локални примери како Spirit of Prespa, Sherpa Horse Riding и Билки лајф, кои ја демонстрираат моќта на автентичните приказни, учеството на заедниците и креативниот пристап во туристичката понуда.

Во рамки на конференцијата беше најавена и учеството на Македонија на ЕКСПО Белград 2027, каде комесарот Александар Велиновски го претстави иницијалниот модел на македонскиот павилјон – простор што ќе ги

обедини природата, културата, гастрономијата и туризмот во современ концепт на национална презентација.

Настаните заклучија дека креативниот туризам е економија на приказни, а за негов развој е потребна координација, промоција и заедничка визија. Со здружени напори и современ пристап, Македонија има потенцијал да го претвори својот рурален пејзаж во мрежа на доживувања што ги спојуваат природата, културата и луѓето – токму она што современиот турист најмногу го бара.

В петок ќе се одржи промоцијата на втората збирка раскази на Стефан Алијевиќ, „Наназад“ во издание на издавачката куќа Илика. Настанот ќе започне во 20:00 часот, во КСП Центар-Јадро, а промоторки на книгата ќе бидат Румена Бужаровска и Јана Медиќ. По промоцијата, организаторите покануваат на афтер-промо забава во кафе-бар „Љубов“ со DJ Ginger.

Прозата на Алијевиќ се поигрува со границите на автофиктивното и фиктивното писмо. Се движи низ состојбите на сонот и реалноста, сеќавањето и заборавот, интимното и политичкото. Неговите раскази се повеќеслојни, хибридни и во жанровска и во значенска смисла, и можат да се разгледуваат низ повеќе призми, меѓу нив и ангажираните квир, еколошки и феминистички перспективи, но во ниту една не можеме да кажеме дека овој автор целосно припаѓа.

Петар Андоновски за книгата пишува: „Кај Алијевиќ ништо не е под тепих, сè е на површина и сè е видливо. Расказите од „Наназад“ се рибина коска во грлото на општеството“. Оваа збирка раскази служи како книжевен документ, запис од едно бурно време на лични и колективни промени. Книгава нè носи назад во времето, нурнува низ авторовото детство, но не застанува таму, туку постојано трага по излезот кон подобра иднина.

Стефан Алијевиќ (Гевгелија, 1991) завршил студии на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје, на катедрите по Општа и компаративна книжевност и Англиски јазик и книжевност. Во 2022 година ја објавува својата прва книга раскази, „Вечерен автобус“, за која во 2023 ја добива регионалната награда „Штефица Цвек“ за најдобра ангажирана феминистичка и квир книжевност. Раскази од Стефан се објавени во повеќе книжевни списанија, антологии и книги во земјава. Алијевиќ е преведуван на хрватски, српски и на албански јазик.