Култура
Јоргос Арванитис, лауреатот на „Браќа Манаки“, одржа мастер-клас
Јоргос Арванитис, лауреатот на „Браќа Манаки“, кој вчера пристигна во Битола, одржа мастер-клас. „Кога си млад и ентузијаст, ги преземаш ризиците“, порача мајсторот на европската кинематографија.
Грчкиот кинематографер со култен статус во Европа и светот и со речиси 150 наслови во својата кариера, ужива посебен статус на своевиден родоначалник на арт-филмот во Грција и Европа. Арванитис е роден во едно грчко село во 1941 година, во мрачните денови на Втората светска војна. По разурнувањата во војната, неговото семејство се преселило кај роднини што имале млекарница, па Јоргос како петгодишно дете наутро разнесувал млеко, а попладне одел на училиште. Школувањето го продолжил учејќи за електричар, а првпат отишол во кино на 15-годишна возраст.
Првиот контакт со професионалниот филм му било кога во соседството се снимал некој филм, па Јоргос го замолил кинооператорот од локалното кино да му помогне да работи нешто на сетот. Најмногу бил фасциниран од камерата и вели дека за тогашните деца камерманите биле вистински богови.
„Најдов една црно-бела лента и со помош на две светла го снимив мојот прв филм. Филмот го прикажав во киното и добив понуда да бидам асистент на камера. Следните пет години бев асистент на камера“, се присети Арванитис на својата младешка фасцинација со филмот.
На млада возраст го снимил својот прв филм како снимател, а иако не одел во филмско училиште, го почитувал советот на постариот камерман да гледа и да памети сè на снимањата бидејќи само така може да стекне поголеми знаења.
Пресврт во неговиот живот било кога го сретнал неколку години постариот Тео Ангелопулос, кој во почетокот на 60-тите години се вратил од Франција. Модераторот Масимо Леки забележа дека е необичен спојот на Ангелопулос, кој бил марксистички настроен филмски критичар, и самоукиот кинематографер Арванитис, кој научил сè за камерата снимајќи филмови.
„Заедно со пријателите снимавме некои кратки филмови помагајќи си еден на друг. Еден ден дојде Ангелопулос со негово сценарио. Го прочитав и сфатив дека во него лежи филм. По 33 дена и со четворица актери, од кои само еден беше професионален, го завршивме филмот“, раскажува Арванитис.
Арванитис потенцира дека во пионерските денови на неговата кариера бил голем ентузијаст и ги презел ризиците. Леки, пак, забележа дека уште во првите заеднички дела на Арванитис и Ангелопулос се гледаат пејзажите од Грција, кои ќе бидат доминантни во целиот опус на Ангелопулос.
„Имав проблем со Ангелопулос бидејќи тој во неговите филмови постојано ја избираше истата локација – Воден (Лерин)“, вели Арванитис.
Пресвртна точка во интернационализирање на нивните кариери е филмот „Пејзажи во магла“ од 1980 година, а нивниот последен заеднички филм е „Вечност и еден ден“ од 1998 година. Тој филм беше овенчан со „Златна палма“ во Кан.
Веќе вториот заеднички филм „Деновите од 1936“ е снимен во боја. Во тој период Арванитис бил вработен во едно филмско студио, а секој ден во попладневните и вечерните часови работел со Ангелопулос. Од филтрите што отпаѓале поради неадекватната боја во процесот на снимање филмови во студиото, со Ангелопулос го снимиле нивниот втор филм. Кога требало да снима комедија, Арванитис си дал отказ и ја продолжил кариерата како слободен уметник. Другото е подобриот дел на историјата на грчкиот и европскиот филм од 60-тите години до денес.
Во тој период со Грција владеела воената хунта, па Арванитис раскажуваше анегдоти како ја избегнувале цензурата за левичарските арт-филмови што ги снимале со Ангелопулос.
Раскажувајќи за своето професорско искуство на филмската академија „Фемис“ во Париз, Арванитис потенцира дека може да се направи добра сцена со малку светло и многу организација.
Тоа е и неговото кредо. Арванитис потсети на значењето на зборот фотографија, кој значи пишување со светлина.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Светска премиера на „Киука – Пред летото да заврши“ во Кан – филмот е копродукција помеѓу Грција и Македонија
„Киука – Пред летото да заврши“ (Kyuka Before Summer’s End) во режија и по сценарио на Костис Харамуданис, кој е реализиран како билатерална копродукција помеѓу Грција и Северна Македонија и е поддржан од Агецијата за филм на Република Северна Македонија, својата светска премиера ќе ја има на Канскиот филмски фестивал како дел од 32. издание на програмата ACID, што ќе се одржи од 15 до 24 мај оваа година. На „Куика“ му е доверена честа да ја отвори оваа програма.
„Лист продукција“ е македонски копродуцент на дебитантскиот филм на режисерот Харамуданис со Марија Димитрова и Игор Иванов како копродуценти, а Херетик од Грција е главен продуцент со Данае Спатхара, Јоргос Карнавас и Константинос Контовракиси како продуценти.
„Киука – Пред летото да заврши“ е приказна за едно трочлено семејство, кое како и секое лето, плови со својата едрилица до островот Порос, каде што таткото Бабис и децата Константинос и Елса, кои се веќе на прагот пред полнолетството, го минуваат годишниот одмор. Додека пливаат, се сончаат и создаваат нови пријателства на островот, децата случајно ја запознаваат Ана, жената што ги родила и ги напуштила уште во најраното детство, со што ќе почне едно горко-слатко патешествие на созревање под летното сонце, а долгогодишната огорченост на Бабис избива на површина.
Програмата на ACID (Association for the Distribution of Independent Cinema – Асоцијација за дистрибуција на независен филм) на Канскиот филмски фестивал е креирана во 1993 година и прикажува 9 долгометражни филма, фикција и документарци. Овие филмови се избираат од стотиците пристигнати филмови од цел свет од страна на петнаесетина филмаџии, членови на асоцијацијата.
Снимањето на филмот се одвиваше во октомври 2022 година во Атина и на островот Порос, а постпродукцијата се работеше на релација Атина – Скопје.
Главните улоги во филмот ги играат Симеон Цакирис, Елса Лекаку, Константинос Георгопулос, Афродита Капокаки и Елена Топалиду.
Македонската екипа во овој филм ја сочинуваат Михаил Димитров, Игор Поповски и студиата за постподукција „Аудио хаус“ и „Слобода филм“.
Култура
Почнува „Крај Вардарот џез“: три фестивалски вечери и пет концертни настапи кои кокетираат со авангардни стилови
Денеска, во едукативниот културен центар „Лабораториум“ имаше конференција за печат во пресрет на петтото издание на фестивалот „Крај Вардарот џез“, кој ќе се одржи од 20 до 27 април. Програмата се состои од 3 вечери и 5 концертни настапи, кои ќе се реализираат во Македонската филхармонија и во едукативниот културен центар „Лабораториум“.
Годинашното издание ќе се одржи во чест на Мирко Попов, кој заедно со Владан Дробицки е идеен творец на фестивалот. Со голема жар и посветеност Попов и Дробицки работеа на програмата на годинашниот фестивал, чија реализација Попов не успеа да ја дочека.
„Иновативноста во градење на фестивалската програма е присутна како во творештвото на авторите што настапуваат на фестивалот, така и во начинот на презентација на нивната музика. Ова е особено евидентно во годинашното фестивалско издание преку интердисциплинарниот пристап на програмата, која ги надминуваат границите на уметничките дисциплини и музичките жанрови спојувајќи џез, електроника, современа музика, поезија и проза“, рече Виолета Качакова, дел од тимот на КВЏ.
„Фестивалот е тесно поврзан со дискографската куќа ‘ПМГ џез’. Со 47 изданија македонска џез, светска и современа музика, освен како издавачи, континуирано организираме концертни и слушачки промоции. Домашната музика станува достапна до меѓународни музички професионалци и куратори, кои го признаваат нејзиниот квалитет, преку низа награди за најдобри џез-албуми и композиции на дел од изданијата за ‘ПМГ џез’, доделени од музичките платформи Bandcamp и All About Jazz. Непосредно пред почетокот на фестивалот ‘ПМГ џез’ излезе со 3 нови изданија на изведувачи, кои ќе настапат на фестивалот“, објасни Качакова.
На самото отворање на 20 април, во „Лабораториум“, во 21 часот ќе настапат Cobalt Code Unit, фракција од четири млади музички аскети, кои успеваат да ја спојат традицијата, современиот џез, африканскиот бит и бучавата на индустрискиот метеж.
На 23 април во Македонската филхамонија, во 20 часот, публиката ќе го проследи музичко-поетскиот проект „Мирисот на липите“ на Дуња Иванова на пијано и Тина Иванова како автор на текст и наратор на приказна.
„Иницијална каписла за овој проект се заедничките спомени со сестра ми Тина и мирисот на липите, кој нè потсетува на нашето детство и заедничката потреба да создадеме нешто храбро“, рече Дуња Иванова.
Веднаш потоа, во 21 часот, следува концерт на Биг бендот под диригентската палка на Љупчо Мирковски, со музика на еден од стожерите на современата џез-композиција – Кире Костов.
„Сè што научив за музиката и свирењето научив од Шпато и од Кире Костов и многу сум врзан за неговото творештво. Владан и Мирко направија избор од негови компизиции, кои под мојата палка ќе ги изведе Биг бендот“, изјави Мирковски.
На 27 април во „Лабораториум“, во 21 часот, вечерта ќе почне со концерт на Macedonian Free Society, нов креативен, (о)слободен, инспиративен, предизвикувачки израз и соработка помеѓу извонредни автори и инструменталисти, кои ја исцртуваат новата историја на македонската џез-музика. Во 22 часот ќе почне настапот на „Поетроника“. Еден од највозбудливите проекти, кој во форма на поетско-музички перформанс ја спојува македонската поезија со современа електронска музика. Модерен и динамичен поглед врз македонската поезија интерпретирана од актерот Оливер Митковски, во придружба на современа електронска музика во авторство и изведба на Андреја Ристески-Салпе.
„Музиката и поезијата се во совршена симбиоза. Музиката на Салпе, иако е електронска, има елементи и на џез и на етно. Тој креира совршена таписерија од звуци, а нарацијата, поезијата, ги крши сите клишеа. Целта ни беше да се сруши баналниот начин на интерпретација на поезија“, изјави Митковски.
Дробицки, кој заедно со Попов ја креира програмата за годинешниот фестивал, вели дека основна водилка им била: „Да понудиме програма, која ќе се разликува од сè што работевме досега – храбра и оригинална музика. Промовираме нови проекти, кои кокетираат со авангардните музички стилови – „Кобалт код унит“ и „Маседонијан фри сосајати“. Со „Поетроника“ ни се виде интересен спојот на избрана македонска поезија и музичка подлога, сублимат на модерни електронски стилови. Како контраст избравме камерен концерт со музика на една од најпродуктивните македонски композиторки, Ана Пандевска, во изведба на Дуња Иванова и надополнета со текст и нарација на Тина Иванова. Истовремено, му оддаваме почит на еден од најголемите македонски музичари, кој творел и работел во областа на џезот и оставил огромна трага во современата поп-музика, господинот Кире Костов“, вели Дробицки.
Фестивалот е поддржан од Министерство за култура и се реализира во соработка со Македонската филхармонија и „Лабораториум“. Концертот „Мирисот на липите“ се реализира со поддршка на Општина Центар. Онлајн-продажбата на билетите е достапна преку bileti.mk. Програмата за 20 април е бесплатна.
Култура
Отворање на македонскиот павилјон на венециското биенале со просторната инсталација на Јанешлиева
Последните подготовки за отворањето на македонскиот павилјон на 60. Венециско биенале, со проектот Inter Spem et Metum на уметничката Славица Јанешлиева во објектот Scuola dei Laneri привршуваат и официјалното отворање ќе биде денес во 18 часот.
Годинешното биенале го курира Адријано Педроса, а генералната тема е „Странци насекаде“.
Генералии за павилјонот:
Проект: Inter Spem et Metum
Уметник: Славица Јанешлиева
Носител на проектот: НУ Национална галерија на Република Северна Македонија
Комесар: д-р Дита Старова-Ќерими, директор на НУ Национална галерија
Куратор: д-р Ана Франговска, кустос советник во НУ Национална галерија
Поддржано од: Министерство за култура на Република Северна Македонија
Локација: Scuola dei Laneri
Концепт
Mожеме ли зборот убавина да го замениме или израмниме со зборовите почит, слобода, љубов, толеранција, прифаќање? Можеме ли да прифатиме некого поради сето она што тој/таа/тоа е и затоа што го познаваме суштински?
Трансмедијалниот и транснаративен проект INTER SPEM ET METUM на Славица Јанешлиева претставува визуелно прочистена и концептуално осмислена просторна инсталација која не флра во цивилизацискиот дебрис на еден мошне сензитивен и бајковит начин. Низ повеќедимензионални медиумски платформи и материјали, како пердуви, лед-неонски натписи, проекции, огледала, Јанешлиева не впушта во неколку концептуално-наратолошки матрици каде не соочува со чувството да си странец и тоа оној кој е насекаде, во мене, во тебе, во нив, во нас. Поточно таа не соочува со прифаќањето или неприфаќањето на одвоените кфалификативи од оние на мноштвото, без оглед дали различноста се базира на полот, сексуалната определба, изгледот, појавата, однесувањето, болест, националност, религија, јазик, политичко убедување…
Нè соочува и со чувството на самостигматизација, автоцензура и самокритика поради наметнатите очекувања.
Сепак, да се биде поинаков, носи потенцијал и за трансформација. Исто како и во природната селекција, мутацијата ја зголемува веројатноста дека ќе се случи или неуспех во адаптацијата или дека се појавила нова варијанта што е посупериорна од она што било претходно. Или некој би можел да ја објасни трансформативната моќ на различното како што произлегува од психолошката болка и страдање, кои се различни причини од кои може да се црпи инспирација и мотивација за издигнување над осудата и острацизмот што различноста од другите ги предизвикува.
Од секој од нас зависи да го најдеме својот пат до нашиот внатрешен лебед.