Култура
140 години од раѓањето на Милтон Манаки: Изложба во рамките на Фестивалот на нем и класичен филм
Кинотеката ја чествува 140-годишнината од раѓањето на Милтон Манаки.
По тој повод, во фоајето на Кинотеката, во текот на времетраењето на ФЕСТИВАЛОТ НА НЕМ И КЛАСИЧЕН ФИЛМ (31 август – 7 септември), ќе бидат изложени дигитализирани фотографии од фотографскиот опус на браќата Манаки. Автор на оваа изложба е Роберт Јанкулоски (1969), фотограф, режисер, кинематографер и проучувач на историјата на фотографијата на овие простори.
По повод јубилејот, покрај најавената изложба, на 7 септември (среда), на последниот ден од Фестивалот на нем и класичен филм, посетителите на проекциите на трите етнолошки документарни филмови на Вера Кличкова ќе добијат ДВД со дигитално реставрираните филмови на браќата Манаки.
Милтон Манаки (9.9.1882, Авдела, Грција – 5.3.1964, Битола, Македонија) и неговиот постар брат Јанаки (1878-1954) се филмски пионери не само во Македонија туку и пошироко на Балканот. Јанаки, кој работел како професор по цртање и калиграфија, во 1989 во Јанина отворил фотографски дуќан и тука почнува заедничката работа на браќата. Милтон го изучува фотографскиот занает токму таму под менторство на својот постар брат Јанаки. Во 1905 година браќата се селат во Битола, тогашен Монастир – важен политички, економски и културен центар во Румелискиот вилает на Отоманското Царство, каде што го отвораат познатото ателје за уметничка фотографија. Речиси петнаесет години подоцна го градат и го отвораат киното „Манаки“, кое со кратки периоди на затворање (поради пожар, банкротирање и слични непогоди) работело од 1921 до 1939 година.
Во 1906 година учествувале во големата јубилејна изложба во Букурешт, Романија, каде што биле наградени во неколку категории за своите фотографски достигнувања, и од романскиот крал Карол I биле назначени и за официјални фотографи на кралскиот двор. Според сеќавањата на Милтон, некаде во тоа време Јанаки од Лондон ја донел и филмската камера – производство на компанијата Charles Urban Trading – и тоа 300-тиот примерок од серијата BIOSCOPE. Со неа почнува кинематографијата на Балканот и со таа „Камера бр. 300“ тие најпрвин ја снимиле својата баба Деспина како преде волна во Авдела, а набргу потоа и цела низа настани, народни обичаи, свадби и погреби, познати и историски личности, делегации, кои наминувале случајно или намерно во регионот што во тој период минувал низ турбулентни години исполнети со војни, судири, политички превирања. Посетата на турскиот султан Мехмед Решад V, потоа на српскиот крал Петар и принцот Александар, на грчкиот крал Константин и принцот Павле, погребот на грчкиот владика Емилијанос, турските репресалии по Илинденското востание, доаѓањето на англиските и француските генерали по завршувањето на Првата светска војна, парадата на Широк сокак во чест на Младотурската револуција и многу, многу други настани биле засекогаш запишани на филмска лента благодарение на браќата Манаки.
Но, и преку нивниот фотографски објектив се овековечиле речиси сите позначајни битолчани, многу занаетчии и еснафи, воен персонал од сите војски што поминеле на оваа територија, победници и поразени, здрави и болни, богати и сиромаси, освојувачи и поробени, револуционери и функционери. Фотографирале насекаде во регионот, па и во Пловдив, Корча, Гревена, Авдела, Солун итн.
По смртта на Јанаки во 1955 година, Милтон целокупната филмска и фотографска оставина ја депонирал во Државниот архив на тогашна ФНР Југославија. Во 1976 година, по основањето на Кинотеката на Македонија, филмските ленти се предадени на чување во овој наш национален филмски архив и во текот на изминативе децении тие беа реставрирани и заштитени со изработка на архивски копии, а во 2011 година и дигитализирани, дигитално реставрирани и прогласени на национално културно наследство.
Фотографскиот опус, пак, денес се чува во Државниот архив, односно во одделението на Државниот архив во Битола, а со заложба на Роберт Јанкулоски и Македонскиот центар за фотографија (МЦФ) – поголем дел од овие материјали е и дигитализиран, па и прикажан во рамките на неколку тематски изложби на Балканот и во Македонија.
Во тек е постапка за прогласување на комплетната архивска граѓа од фондот на браќата Манаки во Државниот архив на Македонија – за културно наследство од исклучително национално значење.
Во чест на браќата Манаки во 1979 година во Битола беа организирани првите „Манакиеви средби“, на кои беа прикажувани југословенски филмови и се одржуваа тркалезни маси на теми од домашната и светската кинематографија – од аспект на филмската камера. Набргу потоа средбите прераснаа во филмски фестивал „Браќа Манаки“, а од осамостојувањето на Република Македонија фестивалот доби и меѓународен карактер, па денес го знаеме како Интернационален фестивал на филмската камера (ИФФК) „Браќа Манаки“.
Мисијата и делото на Милтон (и Јанаки) Манаки, пак, се научноистражувачки предизвик за десетици автори, кои изминативе децении објавувале текстови за пионерите на филмската камера на Балканот. Кинотечните месечници и изданијата на кинопис вријат од анализи и согледувања за опусот на Манакиевци. Изминативе децении се објавени неколку монографии за нивното творештво. Меѓу нив се книгите „Манаќи и Битола“ на Димитар Димитровски-Такец (Битола, 1975), како и монографијата „Манаки“ на м-р Игор Старделов (Кинотека на Македонија, Скопје, 2003) – издание преведено и на турски јазик во 2014 година како соработка помеѓу Кинотеката на Македонија и ESR Film Yapim од Истанбул (книгата можете да ја преземете овде).
Филмското наследство од Манакиевци беше инспирација и за филмот ПОГЛЕДОТ НА ОДИСЕЈ (To vlemma tou Odyssea/Ulysses’ Gaze) на познатиот грчки режисер Тео Ангелопулос од 1995 година со Харви Кајтел во главната улога. Овој филм се закити и со две награди на Канскиот фестивал истата година – наградата на ФИПРЕСЦИ, како и Големата награда на жирито на фестивалот – помеѓу многуте други меѓународни награди, кои овој филм ги насобра во тој период.
Во 2019 година, на годишнината на смртта на Милтон Манаки, во Кинотеката се одржа премиерата на МАНАКИ – ПРИКАЗНА ВО СЛИКИ, документарен филм на Роберт Јанкулоски за Јанаки и Милтон Манаки, а беше отворена и изложбата на реставрирани фотографии од опусот на браќата Манаки од истиот автор. Истата таа година на програмата на Кинотеката имавме можност да го видиме и СТУДИЈА НА СЛУЧАЈ: БРАЌА МАНАКИ (Frații Manakia. Jurnalul unei lungi priviri înapoi/The Manakia brothers. Diary of a long look back) – документарен филм од 2017 година по сценарио и во режија на Елиза Здру (Eliza Zdru) од Романија.
Кинотеката исто така продолжува да ја инспирира и образова филмската (општа и стручна) публика, особено младата, и преку изработка и презентација на разни кратки пропагандни, едукативни и информативно-забавни видеозаписи, со тематики што ги опфаќаат не само првите филмски дејци – како што се Милтон и Јанаки Манаки, и другите пионери на македонскиот филм – туку и другите неодминливи, реномирани и докажани филмски автори и филмови и од домашната и од светската кинематографија.
Токму затоа на профилите на Кинотеката на социјалните мрежи деновиве ќе биде промовиран и видеозаписот „Филм омаж Манаки“, подготвен од млади филмски автори и соработници на Кинотеката, во кој тие говорат за браќата Манаки како нивна инспирација.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
(Видео) „Кафе де Анатолија“ во живо во Сули ан во Скопје: фузија на музика и историја
Во хармонична фузија на култура, историја и музика „Кафе де Анатолија“ го претстави својот најнов жив настап, снимен меѓу древните ѕидови на Сули ан во Стариот базар/чаршија на Скопје.
Во соработка со Факултетот за уметности овој посебен настап ги обединува познатите уметници Маџноон (Majnoon) од Турција, Били Естебан (Billy Esteban), А. Јовевски (Aleksandar Jovevski) и Емра Кантуровски (Emrah Kanturovski) за несекојдневно музичко искуство.
Наспроти познатиот пејзаж на еден од најиконичните симболи на Скопје, овој жив настап е повеќе од само изведба – тоа е прослава на традицијата, иновацијата и универзалниот јазик на музиката.
Сули ан, карванска станица од 15 век, стои како доказ за богатата историја и културното наследство на Скопје. Почетно позната како водена крчма поради близината до реката Серава, Сули ан служела како витален дом за патници и трговци кои поминувале низ регионот. Во текот на вековите тоа ја видело менувачката историја развивајќи се од вибран пазар до центар за културна размена. Денес, тоа останува симбол на неодоливиот дух на Скопје привлекувајќи посетители од далеку, кои бараат да се потопат во неговата бурна минатост.
Вметнат во ѕидовите на Сули ан лежи Факултетот за ликовни уметности, светилник на креативност и уметнички израз. Основан во 1980 година како дел од Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ факултетот нуди широк спектар на курсеви во фини и визуелни уметности градејќи го талентот на будни уметници и научници. Неговото присуство во Сули ан дополнително ја истакнува крстосницата на традицијата и иновацијата бидејќи студентите и Факултетот истовремено се инспирираат од богатото архитектонско и културно наследство што ги опкружува.
На оваа историска и креативна заднина настапот на „Кафе де Анатолија“ се развива ткаејќи го звучното платно што преминува граници и жанрови. Од зафатните мелодии на кавал до пулсирачките ритми на тамбурата, секоја нота резонира со духот на Скопје, одек се слуша низ древните коридори на Сули ан. Маџноон (Majnoon), Били Естебан (Billy Esteban), А. Јовевски (A. Jovevski) и Емрах Кантуровски (Emrah Kanturovski) донесуваат свој уникатен талент на сцената инфузирајќи традиционалната музика со современ печат. Додека музиката го исполнува воздухот, публиката се пренесува на патување на чувствата, опфатени во видот и звуците на Стариот базар на Скопје. Калдрмите, украсени со вековно стара архитектура, обезбедуваат живописна заднина за настапот зголемувајќи го општото искуство за гледачите. Ова е доказ за моќта на музиката да ги обедини луѓето во културите и континентите пресекувајќи го јазот помеѓу минатото и сегашноста.
Како што последните ноти стивнуваат, ехото на живиот настап на „Кафе де Анатолија“ престојува оставајќи неизбришлив печат на сите што имале среќа да го видат.
„Кафе де Анатолијa“ е македонска продукциска и издавачка компанија основана во 2017 година од Моника Илиева (Monika Ilieva), Никола (Nickarth ака Rialians On Earth) и Зоран Илиев (Billy Esteban). Постои од 2009 година како концепт и претставува една од основачите на новите жанрови Organic House, Oriental Deep House и Ethno House на светската музичка сцена. Со повеќе од 4.000 артисти диџеји, кои настапуваат глобално, нивниот каталог содржи над 6.000 музички композиции (најголем светски каталог во Organic House-жанрот. „Кафе де Анатолијa“ е најнаградуваната музичка издавачка куќа на „Јутјуб“ со 31 Creator Award, првиот македонски бренд промовиран во Њујорк на Тајмс сквер, а соработуваат со глобални брендови, како Forbes, Giorgio Armani, W Hotels, Four Seasons, GoTurkiy. Многу списанија, како Forbes, Billboard, Entrepreneur, Gulf News, Gothic Magazine, Influencive, The Jerusalem Post, CDA Mag, и многи други публикации имаат пишувано за растечкиот тренд бренд на „Кафе де Анатолијa“ во светот. Никола Илиев и Моника Илиева се дел од Forbes Business Council и присуствуваа на Forbes Under 30 и Forbes 30/50 самитите по добиената ексклузивна покана од Forbes, организацијата за најуспешни млади претприемачи и бизнис-лидери од целиот свет, за 2022, 2023 и 2024 година.
Култура
Во галеријата „Рудиќ“ – годишна изложба на фотографии на фотоклубот ЕЛЕМА – Скопје
На втори април, во 19 часот, вторник, во Рудиќ галерија ќе биде поставена клубска изложба на фотографии, „ЕЛЕМА 2024“.
„ЕЛЕМА 2024“ е изложба која го означува креативниот и творечкиот континуитетот на ФК Елема низ долгите години постоење и промовирање на фотографската уметност.
Како прва годишна клубска изложба она ги најавува идните активности на Клубот кои секако ќе бидат претставени во периодот кој следи, со јасен акцент на индивидуалноста на авторите слободниот дух, секогаш со нов пристап и нови трендови кон создавањето на фотографијата за што ЕЛЕМА секогаш имала капацитет.
Ќе бидат изложени фотографии на реномирани македонски автори: Раде Луковиќ, Дејан Гилевски, Кирил Штрков, Вацлав Лукиќ, Цветан Гавровски, Владимир Арсовски, Катарина Николов, Драгољуб Николовски и Боро Рудиќ.
Култура
Костадиновска-Стојчевска: Ги исполнуваме препораките на УНЕСКО и заеднички овозможуваме трајна заштита на Охридскиот Регион
Министерката за култура и претседателка на Националната комисија за УНЕСКО, Бисера Костадиновска-Стојчевска, денеска во Охрид оствари работна средба со претставниците на реактивната мониторинг-мисија на УНЕСКО, која е составена од членови на Центарот за светско наследство, Меѓународниот совет за споменици и локалитети и Меѓународната унија за заштита на природата. Средбатата се одржа во Завод и Музеј – Охрид, а учество зедоа и членовите на Националниот координативен тим од нашата држава и директорката Ирена Шајн.
„Министерството за култура и Националниот координативен тим посветено работат на спроведување на препораките од УНЕСКО во делот на заштита на културното наследство. Не отстапуваме од грижата за Охридскиот Регион и зачувување на статусот на престижната листа на УНЕСКО. Уверена сум дека обединети, сите заедно, централната, локалната власт и невладиниот сектор во заедничка координација со забрзана динамика ќе продолжиме да ги исполнуваме насоките на УНЕСКО во подобрување на состојбите со реткото природно и културно наследство на нашиот регион“, потенцира Костадиновска- Стојчевска.
На средбата стана збор за актуелните состојби поврзани со заштитата на културното наследство во Охридскиот Регион, начините за надминување на предизвиците и напредокот што го има остварено државата во однос на последните препораки на УНЕСКО.
Министерката со македонските експерти ги информира членовите на реактивната мисија за сите реализирани, како и за тековните активности поврзани со препораките, како што е донесувањето на стратегискиот план за рехабилитација на природното и културното наследство на Охридскиот Регион, изработката на правни документи, меѓу кои предлог-закон за управување со светското природно и културно наследство и предлог-закон за изменување и дополнување на Законот за прогласување на старото градско јадро на Охрид за културно наследство од особено значење.
Беше дискутирано и за завршените активности за заштита на дрвената платформа во Заливот на коските, пристапот до заштитените културни добра, изработката на „упатство за иматели на недвижни културни добра во Охридскиот Регион – светско наследство на УНЕСКО“, со цел да им се помогне на имателите на недвижни културни добра во Охридскиот Регион да ги исполнат своите права и обврски.
Средбата беше дел од агендата на тридневната заедничка реактивна мониторинг-мисија на членовите од Центарот за светско наследство на УНЕСКО, Меѓународниот совет за споменици и локалитети (ИКОМОС) и Меѓународната унија за заштита на природата во прекуграничното светско наследство „Природно и културно наследство на Охридскиот регион“ во Република Албанија и во Северна Македонија.