Мнозинството млади луѓе ги одбираат Инстаграм, Фејсбук и Јутуб како најинтересни за следење вести, а вестите за образование, наука и технологија им се најпривлечни. Иако веруваат дека само некои од информациите на социјалните медиуми се вистинити, а речиси една четвртина се загрижувачки пречесто на социјалните мрежи, за младите активното пребарување и реагирање на информациите не е вообичаено. Се сметаат за способни да препознаат дезинформации во медиумите, но повеќе од половината можеби споделиле дезинформации без да знаат. Според младите, политиката и политичките партии се извор на најмногу неточни или погрешни информации. Додека нивните политичките ставови за општествените случувања во државата се нечујни.

Ова го покажува анкетата на Институтот за комуникациски студии (ИКС) во пресрет на претседателските и парламентарните избори, чија цел е да се утврдат навиките за користење на медиумите и вестите кај младите луѓе, нивната способност да ги препознаваат дезинформациите во медиумите и како се граѓански и политички ангажирани.

Младите почесто пасивно ги консумираат вестите, односно почесто наидуваат на вести додека прават други работи отколку што активно ги бараат и ги проверуваат информациите. Читањето вести често ги предизвикува да ги споделуваат усно или онлајн со пријатели и колеги и да ги читаат коментарите од други луѓе на вестите на социјалните медиуми, а поретко практикуваат директно и јавно да реагираат со свое пишано мислење за одредена вест. Во однос на темите, кај младите постои помал интерес за политичките случувања во државата, економијата и социјалната правда, а забележале неточни или погрешни информации за политика, познати личности и за криминал и корупција.

Кај младите луѓе се забележува критичен однос кон вистинитоста на споделените информации, но и мала насоченост кон идентификување на емоционалниот тон на веста, на што треба да се посвети повеќе внимание при едукациите за медиумска писменост. Тие за себе мислат дека се успешни во препознавањето на дезинформациите, иако над половина (51 %) одговориле дека можеби споделиле без да знаат дека е дезинформација. Само 13,4 % сметаат дека поголем дел од информациите на социјалните медиуми се вистинити, а 34,3 % пријавиле присуство на дезинформации во медиумите. Речиси 2/3 од младите испитаници сметаат дека главни креатори на дезинформациите се политичките партии.

Кај испитаните млади луѓе се забележува изразена заинтересираност за јавните работи. Во однос на нивниот граѓански ангажман, над половина (53 %) од испитаниците биле вклучени во некаков вид волонтерска активност за решавање на локалните проблеми. Во поглед на изборниот ангажман, 39,8 % испитаници се изјаснија дека редовно гласаат, а понекогаш гласаат 16,7 %. Но, кога беа прашани за нивниот „политички глас“, најчест одговор на младите испитаници е „Не сум го направил/а тоа“ за серија понудени активности што претставуваат манифестација на политички ставови во однос на определени општествени случувања, како што се: акции за собирање средства во добротворни цели, учество во протест, средба со некој политичар функционер, потпишување писмена петиција, бојкотирање компанија поради нејзините општествени вредности и сл.

Во однос на употребата на социјалните медиуми, 5 % од испитаниците спаѓаат во критичната група на висока зависност од социјални медиуми, но забележителен е и процентот на испитаниците (19 %) што се блиску до критичниот резултат за дијагностицирање на ваквата зависност. Кај луѓето што се зависни од социјалните медиуми може да се забележи појава на вознемиреност, особено кога нема достапност до социјалните мрежи, постојано се проверува телефонот кога ќе се слушне звукот за известување, при поставување слика на профилите постојано се проверуваат коментарите и лајковите, користењето на социјалните медиуми е првото и последното нешто во денот, односно вообичаена рутина, а настаните се проценуваат според тоа колку се вредни за „прикачување“.

Анкетниот прашалник беше спроведен во периодот од декември 2023 до март 2024 година на примерок од 345 испитаници на возраст од 18 до 29 години со различни демографски и социоекономски карактеристики (средношколци, студенти, невработени и вработени). Истражувањето е дел од проектот „Користи факти“, кој е поддржан од Британската амбасада во Скопје, велат од ИКС.

Анкетниот извештај за користењето на вестите, препознавањето на дезинформациите и граѓанскиот ангажман кај младите луѓе е достапен на следниот линк.

„Во последните шест години имаме исплатено над 100 милиони евра финансиска поддршка кон домашните компании, кои направија инвестиции од над 500 милиони евра. Но ова не е доволно, не се откажуваме и во следните четири години оваа поддршка скоро ќе ја дуплираме и ќе jа зголемиме на 180 милиони евра, што пак ќе значи инвестиции од над 1 милијарда евра во нашата економија“, изјави Фатмир Битиќи, коносител на листа на кандидати за пратеници од Изборна единица 2, на Коалицијата за европска иднина.

На прес- конференцијата по повод отпочнувањето на кампањата за парламентарните избори, Битиќи појасни дека во изминатите седум години СДСМ има многу направено многу за бизнисот, односно дека за првпат во 2017 година ги изедначи условите за финансиска поддршка на инвестиции на домашните и странските компании.

„Го сменивме и пристапот, од договори во четири очи, таа стана транспарентна и достапна за сите подеднакво“, реќе Битиќи, притоа посочувајќи дека со оваа финансиска поддршка претставува и влог во домашните компании за да бидат конкурентни за влез и интеграција во заедничкиот европски пазар од над 500 милиони потрошувачи.

„Затоа, гласот за „Коалицијата за европска иднина“ е глас за европски стандард, за поголема поддршка за развој на домашната економија и глас за поголеми плати нашите граѓани. Продолжувањето по патот кон Европската Унија ќе значи и пристап до 860 милиони евра, кои Брисел ни ги става на располагање преку Планот за раст на Западен Балкан. Пари кои ќе бидат искористени за економски раст и развој, за нови можности за бизнисот“, рече Битиќи.

Тој порача дека нема откажување од иднината и дека „Коалицијата за европска иднина“ нуди стабилна, безбедна, економски развиена и инклузивна иднина, иднина за сите.

Денеска, на официјалниот старт на кампањата за годинешните парламентарни избори, носителот на листата со кандидати на Коалицијата За европска иднина за втората Изборна единица, Оливер Спасовски, на прес конференција ги сподели главните економски мерки кои се дел од изборната програма на оваа коалиција, а се осврна и на важноста на овој изборен циклус.

„Со целиот мој политички бекграунд одговорно тврдам дека ова се посебно важни избори. Пред нас е важна задача, а пред народот сериозна одлука: да го определиме правецот на движење на нашата татковина, заеднички да решиме каде ќе се насочиме во наредните четири години, во каква држава сакаме да живееме и каква Македонија ќе им оставиме на идните поколенија. А кога зборуваме за перспективата на оваа држава, Коалицијата за европска иднина нуди надеж наспроти безнадежност, просперитет наспроти зачмаеност во минатото, обединување наместо тензии и комплетна изолација“, рече Оливер Спасовски, потсетувајќи дека темелите за таква иднина се веќе поставени со рушење на режимот и враќање на слободата на тогаш заробената држава и на спокојот кај граѓаните, помирување со соседите, обновување на старите заборавени пријателства, зацврстување на традиционалните стратешки партнерства, влез во најмоќниот воено-политички НАТО сојуз…

„По повеќе од една деценија го исправивме патот кон европското семејство, а притоа ги зачувавме македонските национални и државни интереси. Добивме признати јазик и идентитет, призната црква, но и многу сојузници и пријатели. Сето ова е доволен темел за нашето мото: Нема откажување од иднината! Од оваа точка враќање назад нема. Бидејќи сега, откако темелот се постави, време е за подобро и повеќе! Тоа значи имплементирање на европски стандарди во сите сегменти на живеење. Повеќе пари, подобар животен стандард, повеќе инвестиции, подобра инфраструктура, повеќе за сите! Но, тоа значи и учење на европските принципи и вредности по кои ќе ја доуредиме нашата држава за да биде солидна просперитетна европска држава во која со задоволство ќе живееме и работиме. И ние, и идните поколенија“, истакна Спасовски.

Со проекцијата за просечна стапка на раст од 5,1% во наредните четири години, тој потсети на оствареното ветување за континуираниот раст на платите.

„Да не заборавиме дека минималната плата за време на режимот беше замрзната и изнесуваше едвај 8.800 денари, а во текстилната, кожарската и чевларската индустрија само 6.000 денари, што беше под секое ниво на човечко достоинство. Сега таа е неспоредливо повисока, дури и повисока од просечната плата во тоа време – 22.500. Сегашната просечна плата, пак, изнесува 39.500 денари. Патем, сето ова го направивме истовремено трпејќи ги ударите од енергетската и кризата предизвикана од коронавирусот. Бидејќи за нас човечкиот капитал е најважен!“, посочи Спасовски, за следните четири години најавувајќи зголемување на просечната плата за дополнителни 500 евра, со што ќе достигне рекордни 1.100 евра, додека минималната ќе изнесува 600 евра или 37.000 денари.

Главната цел на економскиот дел од програмата на СДСМ, според Спасовски, е доближување на животниот стандард до европскиот, со ветување дека преговорите со ЕУ ќе ги завршат до 2028 година, а до 2030 година ќе се добие и полноправно членство, со што просечната плата веднаш би изнесувала 1.300 евра, а минималната 800 евра.

Покрај ова, за следниот мандат Спасовски најави и сериозна дебата за воведување данок на луксуз и богатство: „Тоа беше рак рана за ВМРО-ДПМНЕ, бидејќи ‘големите патриоти’ не сакаа да издвојуваат за државата соодветно со висината на накалапеното богатство. А за нас, единствено правично е тие што имаат многу, да плаќаат повеќе“.

Тој потсети на успешното намалување за половина на стапката на невработеност во претходниот мандат, со ветување дека до 2028 година од сегашните 12% невработеноста ќе се намали на 7%, со што за првпат во историјата на независна Македонија ќе може како држава да се пофалиме со едноцифрена бројка.