„Јавна соба“, групата на телекомуникациската мрежа „Телеграм“ каде што беа споделувани порнографски фотографии од девојки од земјава, меѓу кои дел беа малолетни, меѓудругото ја отвори дебатата и за тоа колку се безбедни и сигурни социјалните мрежи и телекомуникациските апликации.

Со Горан Ризаов и со Филип Нешкоски од Фондацијата „Метаморфозис“, кои се занимаваат токму со делот на безбедноста и заштитата на приватноста во интернет-просторот, разговаравме за правилата на игра во овој сегмент – колку луѓето се заштитени кога во јавноста се споделуваат нивни содржини за кои не дале согласност, како родителите можат да ги заштитат своите малолетни деца кога станува збор за социјалните мрежи и апликации, кој стои зад овие големи компании кои за луѓето се бесплатни, но сепак во заднината стои профитот.

Facebook, Instagram, Telegram, Whatsapp, Signal, Viber, Snapchat… Постојат стотици мрежи и апликации за комуникација, а нашите соговорници дискутираат која како функционира, во чија сопственост е, и која според нив е најбезбедна.

Сепак, заклучукот е дека од едната страна ја имаме вештачката интелигенција, а од друга човечкиот фактор. Секако, одговорноста на крајот е сепак во рацете на луѓето – да пријават кога ќе забележат нерегуларности, да внимаваат што постираат и препраќаат на социјалните мрежи и преку апликациите, и да ја заштитат својата приватност, бидејќи сето она што еднаш ќе се пушти во оптек во сајбер-просторот, останува зачувано и понатаму може да биде злоупотребено.

Над 80 проценти од повредените од пиротехнички средства се малолетни лица, велат статистиките на Клиниката за пластична хирургија. Доктор Гордана Георгиева во интервју за „Макфакс“ вели дека последиците од експлозија на петарди во дланка можат да бидат фатални и да доведат до целосна ампутација на дланката. Според неа, кампањата што ја спроведуваше Клиниката, но и МВР, дала плод. Бројот на повредени од пиротехника се намалува.

„Над 80 проценти од повредените од пиротехнички средства се малолетни лица. Кампањата што ја спроведовме минатата година во речиси сите основни училишта во Скопје даде плод. Учениците не ги знаат последиците кои може да се настанат од употреба на петардите. Мислам дека кампањите за подигнување на свесноста дадоа резултат. Од експлозија на пиротехника доаѓа до хедикеп, дури и ампутација на прст, но и цела дланка“, вели доктор Георгиева.

Тимот на Клиниката за пластична хирургија бил  вчудовиден од основците, кои пред презентациите за последиците раскажувале какви сè петарди постојат, кажувале како ги употребувале и слично.

„Кога почнуваме со најавата на презентацијата, обично тие се повеќе информирани од нас за тоа какви типови на пиротехнички средства постојат, какви типови петарди. Тие се фалат, на пример: ‘Јас кога правам вака, таму ги најдов, вака ги употребуваме’. Ние бевме вчудовидени и изненадени од нивните познавања. Откако им укажавме на последиците, дека можат да останат без раце, изгорени, да повредат очи, влијаевме на тоа да се намали употребата или да не ги користат сами. Досегашната статистика донесе до тоа бројот на повредени од употреба на пиротехника да биде едноцифрен“, додава доктор Гордана Георгиева.

Најмладиот повреден пациент имал девет години, а непознавањето при употреба на пиротехниката придонесува до траен инвалидитет.

„Последните неколку години кога имаме повреда на возрасни луѓе е кога сакале да им помогнат на помладите во момент кога ги гледале дека ракуваат со пиротехнички средства, па во момент кога им ги одземаат да настане експлозија поради ненавремено гаснење“, посочи Георгиева.

Доктор Георгиева посочи дека тимот на Клиниката за пластична хирургија изминатава година имал бројни операции. Таа посочи дека тие се трудат да излезат во пресрет на сите пациенти кои бараат помош од нив.

Човековите права во бизнис-секторот се само на хартија, потребна е едукација и за вработените и за компаниите, покажуваат резултатите од истражувањата што ги спроведе здружението „Конект“, а се однесуваат на бизнисот и човековите права. Истражувањата покажуваат дека мал број компании применуваат суштински приод кон заштитата на човековите права, односно само 28,8 отсто од вклучените компании прават процена на ризиците поврзани со човековите права, а 13,6 отсто потоа преземаат некаков обмислен пристап во оваа насока. Ова истражување е поддржано од Европската Унија со цел да се унапредат човековите права во оваа сфера.

Неодамна се одржа и националната Конференција за бизнис и човекови права, на која учествуваа осумдесетина претставници од стопанските комори, компании и граѓански организации. На конференцијата стана збор за имплементацијата на водечките принципи за бизнис и човекови права на Обединитетите нации, во јавните политики на државата и во внатрешните политики на компаниите. Програмскиот раководител во „Конект“, Виктор Мирчевски, вели дека има многу дрстични примери каде што се кршат човековите права, како што е случајот со текстилната индустрија кај нас, но, за жал, и во светот има примери на голема неодговорност од страна на високореномирани и успешни компании.

„Кршење на човековите права е и кога работникот добива ниска месечна плата со која не може да си ги задоволи основните права на живот, едукација на своите деца, здравствена заштита итн. Најдрастичен пример за ова се примерите на злоупотреба на работничките во текстилната индустрија, но има и посуптилни примери на загрозени човекови права, кои се повеќеслојни. Се обидовме да ја истражиме вистинската слика на оваа тема кај нас и радува фактот што компаниите се расположени да добијат едукација и тренинзи на оваа тема. Одговорноста за почитување на човековите права може да се каже дека е поделена меѓу државата и компаниите, но сепак државата има механизам како да ги мотивира компаниите да бидат општествено одговорни“, смета Мирчевски.