Македонија
МЖСПП: Малите и евтини сензори не даваат сигурни резултати за квалитетот на воздухот
Во врска со сè позачестената појава на набавка и мерења на квалитетот на воздухот со мали и евтини сензори, кои сè уште се далеку и од референтните и од индикативните станици, Министерство за животна средина и просторно планирање испрати објаснување зошто тие не може да бидат основа за мониторинг и оцена на квалитетот на амбиенталниот воздух.
„За разлика од мерењата што се вршат со Државиот мониторинг-систем за квалитет на воздухот (ДАМСКАВ), сè почесто во државава се шпекулира со податоци добиени од мерења со уреди, кои популарно се наречени сензори (Low Cost Sensors), кои не може да се земат предвид поради нивната голема мерна несигурност, дури ниту за индикативни мерења (примерот со Ѓорче Петров и Прилеп). Индикативни мерења се сметаат оние чиј критериум за квалитет на податоци е понизок од критериумот кој се однесува на фиксните мерења, a конкретно за ПМ 10 и ПМ 2,5 се оние што имаат до 50 отсто мерна неодреденост во споредба со референтната метода. Но, доста ретки се сензорите што може да имаат мерна неодреденост и до 75 отсто, а многу од нив не ни даваат информација за ова прашање ниту, пак, како е таа пресметана, што е најзначајно во целиот процес на мерење.
Мерењата со мобилните сензори покажуваат прилично нереални резултати поради тоа што сензорите имаат висока вредност на граница на детекција и не може со сигурност да се земат предвид измерените податоци. Резолуцијата при мерењето е различна и резултатите може да покажат разлика и до 1.000 пати. Друга причина за несигурноста на резултатите добиени од ваквите сензори е што тие имаат висока осетливост на промени на температурата и влажноста и кај нив се забележува заемна реакција на слични типови молекули. Тоа значи дека постои голема веројатност да не може да се разграничат разните загадувачки супстанции. Конверзиите од бројачите на честички во маса на ПМ се базирани на теоретски модел и мерениот сигнал зависи од многу фактори, како што е самиот облик на микрочестичката, бојата и густината, влажноста, индексот на рефлексија итн.“, соопшти Министерството.
Истовремено, се појавуваат и системи од сензори или таканаречени Smart Systems, кои претставуваат мрежа од сензори поставени на разни локации, но најчесто во близина на некоја референтна мониторинг-станица со мерни инструменти што работат според референтни методи. Сензорите постојано комуницираат меѓу себе, но и со референтната станица за понатаму да даваат резултати врз кои се врши корекција со помош на математички алгоритми, односно податоците од вистинските мерења од сензорите не се достапни и се затворени во т.н. Black Box. Повеќе информации за мерните методи и мерните инструменти кои се дел од ДАМСКАВ може да се најдат на следниот линк:
http://air.moepp.gov.mk/wp-content/uploads/2019/11/IstorijatDAMSKAV.pdf.
„Заклучокот е дека доколку квалитетот и точноста на податокот е од примарна цел, податоците од овие мобилни сензори не би требало да се земат предвид. Со тоа добиваме огромен збир од несоодветни податоци од извршени мерења со кои не може да се изработуваат ниту плански документи ниту, пак, тие може да се репортираат како валидни податоци.
Овие сензори може да бидат употребувани единствено за научни истражувања, но и тука треба да се внимава при анализа и користење на резултатите.
МЖСПП има воспоставено и систем на моделирање и изготвува тридневна прогноза на квалитетот на воздухот со користење податоци обработени со регионален модел SILAM, развиен од страна на Финскиот метеоролошки институт (FMI). Моделот обезбедува 72-часовна прогноза на аерозагадувањето на национално ниво за загадувачки супстанции ПМ 2,5, ПМ 10, СО2, НО2, СО и О3, кои се презентираат на веб-порталот за квалитетот на воздухот во РСМ. Презентацијата на резултатите што ги генерира моделот во прогностички режим беше воспоставена во соработка со стручните експерти од FMI во склоп на твининг-проект за квалитетот на воздухот. Значајно е да се нагласи дека обработката на податоците се врши во реално време на супер сервер во Финска за цела Европа, а на нашиот портал се прави визуализација на резултатите кои се однесуваат на подрачјето на државата со висока резолуција 10×10 км. Притоа, треба исто така да се нагласи дека моделирањето на квалитетот на воздухот носи голема несигурност. Особено кога станува збор за моделирање на концентрацијата на ПМ-честичките, што се должи на разните природни и антропогени извори на ПМ-честичките, како и локални извори на ПМ, кои не може да се земат предвид при моделирањето“, се додава во соопштението.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Македонија
Затворен сообраќајот на граничниот премин Евзони
Од 11:00 часот граничниот премин Евзони (ГП Богородица) е затворен за сообраќај, соопшти АМСМ.
Сообраќајот на државните патишта се одвива непречено, по претежно суви коловози.
Од 15.11.2025 година започна законската обврска за задолжително поседување на зимска опрема во возилата, без оглед на моменталната временска состојба. Оваа обврска ќе трае до 15.03.2026 година.
Интензитетот на сообраќај на патните правци надвор од градските средини е умерен. На граничните премини од македонска страна, нема подолги задржувања за влез и излез од државата.
АМСМ препорачува прилагодена брзина на движење, почитување на поставената сообраќајна сигнализација и внимателно управување со возилата, особено на патиштата низ котлините, речните долини и клисурите, каде има можност од појава на одрони. Ова посебно се однесува за делниците Катланово – Велес, Маврово – Дебар – Струга, Виница – Берово и Кочани – Делчево.
Македонија
За првпат во Македонија е изведена хируршка интервенција кај дете со ретка конгенитална деформација
На Универзитетската клиника за трауматологија, ортопедски болести, анестезија, реанимација, интензивно лекување и ургентен центар (ТОАРИЛУЦ) за прв пат во Македонија е изведена комплексна хируршка интервенција кај 4-годишно дете со редок конгенитален Спренгелов деформитет (Sprengel deformity), во соработка со проф. д-р Уфук Ајдинли од Република Турција.
Интервенцијата претставува значаен чекор во јакнење на капацитетите на македонскиот здравствен систем за третман на ретки и сложени ортопедски состојби во детската возраст, преку тимска работа, пренос на знаење и примена на современи оперативни техники.
„Оваа интервенција е резултат на врвна мултидисциплинарна координација – ортопедски тим, анестезија, интензивна нега и ургентна поддршка – со јасен фокус на сигурноста и квалитетот на самата постапка. Благодарение на соработката со проф. д-р Уфук Ајдинли, направивме значаен исчекор во третманот на ретки конгенитални деформации кај деца. Нашата цел е овој тип процедури да станат стандарден дел од клиничката пракса во земјата, со континуирана едукација и развој на домашните тимови,“ вели директорот на ТОАРИЛУЦ, проф. д-р Игор Мерџаноски.
Според министерот за здравство, Азир Алиу градењето доверба во здравствениот систем се прави со ваков вид на резултати, со знаење, со тимска работа и со создавање услови најсложените интервенции да се изведуваат во државата.
„Ова е пример како меѓународната соработка, размената на експертиза и знаење директно се претвораат во подобра грижа за пациентите. Министерството ќе продолжи да ја поддржува модернизацијата на клиниките, развојот на човечките ресурси и воведувањето современи медицински методи, со цел граѓаните да добијат модерен, функционален и одржлив здравствен систем“, вели министерот Алиу.
Спренгеловиот деформитет е ретка конгенитална состојба при која лопатката е поставена ненормално високо и е недоволно развиена поради неуспешна надолна миграција за време на ембрионалниот развој. Ова најчесто предизвикува видлива „испакнатина“ и ограничување на движењето на рамото. Состојбата неретко е поврзана и со други придружни наоди, како синдромот Клипел-Фил, сколиоза, а понекогаш и дополнителна коскена/влакнеста врска со ’рбетот (омовертебрална лента), поради што за прецизна дијагностика и планирање се користат снимања како КТ и/или МРИ. Оперативниот третман најчесто се резервира за потешки случаи во возраст од 3 до 8 години, со цел подобрување на функцијата и изгледот.
Македонија
„Зелен хуман град“: Министерството за животна средина со децении противзаконски толерирало загадувачи
Граѓанската иницијатива „Зелен хуман град“ денеска го обвини Министерството за животна средина дека со децении противзаконски толерирало загадување, дозволувајќи информациите за емисии и согорување да се кријат под изговор на „деловна тајна“.
Во соопштението се наведува дека Министерството, обидувајќи се да се оправда за едно, како што велат, злодело, признало друго – дека со години дозволувало загадувањето да се третира како деловна тајна, иако, според иницијативата, не постои законска основа загадувањето или штетата по животната средина и здравјето да бидат класифицирани на таков начин.
Од „Зелен хуман град“ посочуваат дека Министерството тврди оти постоеле закони и подзаконски акти што ѝ овозможувале на индустријата да ги крие податоците за согорување, но прашуваат кои се тие акти и каде се, наведувајќи дека, освен Законот за тутун, не постои друг пропис во кој загадувањето може да се смета за деловна тајна.
Според иницијативата, додека институциите ја насочувале вината кон домаќинствата како најголеми загадувачи, со најновите изјави излегло дека со децении се прикривал еколошки криминал на штета на здравјето на граѓаните и животната средина.
„Зелен хуман град“ бара Јавното обвинителство по службена должност да отвори итна истрага за институционалната улога во прикривањето на загадувањето, да утврди кој, кога и по чија наредба дозволил информациите да се кријат од јавноста и да се утврди кривична одговорност кај сите инволвирани.
Иницијативата бара и целосна јавност на сите податоци за емисии, без исклучоци, посочувајќи дека правото на здрав живот е загарантирано со Уставот.
Фото: pexels

