Економија
Главниот оперативен директор во „Еуромакс ресоурцес“, Патрик Форвард: По затворањето на Иловица – Штука од јаловиштето ќе останат пасишта и шума, а не „езеро“
Иновациите и новите технологии во рударството се постојано присутни. Тие се дизајнирани да го подобрат секој процес во рудникот и да ја зголемат безбедноста и подобрата заштита на животната средина. И во еден од тековните рударски проекти Иловица – Штука во последните години раководството постојано бара нови технологии. Еден пример е во однос на јаловиштето, вели Патрик Форвард, главен оперативен директор на „Еуромакс ресоурцес“. Компанијата ја проценува можноста за примена на филтер преси што ќе ја згуснат јаловината на ниво на смеса слична на ,,торти” што потоа ќе се редат една врз друга. Ова е дел од активностите со кои компанијата се осигурува дека продолжува да ги следи и применува најсовремените достапни технологии, како дополнение и потенцијално унапредување на постојните мерки што до денес се користени во проектот.
Со главниот оперативен директор Форвард разговараме за карактеристиките на јаловината произведена од предложениот проект за бакар Иловица – Штука, со примена на технологии што не се користат на други локации во Северна Македонија.
– Што е различно во однос на јаловиштето од проектот Иловица – Штука во споредба со другите проекти за кои можеби читателите знаат?
Во „Еуромакс“, кога ќе кажеме дека ќе изградиме модерен рудник од светска класа, каков што нема досега во Република Северна Македонија, мислиме на целиот рударски комплекс, вклучително и на јаловиштето. Но, она што прво треба да се разбере е што е јаловина. Јаловина е материјалот што останува откако ќе ги извлечеме вредните минерали од карпата. Во проектот за бакар Иловица – Штука, овие минерали ќе ги извлекуваме со дробење и мелење на карпата по што ќе користиме едноставен физички процес наречен флотација за да ги собереме минералите кои содржат метал и како концентрат ќе се продава на топилница лоцирана во соседна држава. Она што останува, јаловината, е песок и тиња измешани со вода. Во постојаниот проект е планирано јаловината да помине низ процес наречен згуснување, каде ќе се извлече водата и таапонатаму ќе се рециклира за повторно да се користи во обработката. Со тоа учеството на цврстата материја во јаловината ќе достигне 60 проценти и таа ќе има конзистентност како паста и нема да биде течна. Ова ќе се складира зад камениот насип, односно во она што ние го нарекуваме Објект за управување со јаловина Откако ќе се складира, јаловината ќе продолжи да се суши и целата вода, како и дождот што ќе паѓа врз објектот, ќе се испумпуваат назад во фабриката за преработка за повторно да се користи. Односно водата ќе се рециклира. Ова рециклирање на вода е секако од суштинско значење за нашиот врвен приоритет – добро управување со животната средина, иако има и комерцијална смисла затоа што ја минимизираме количината на вода што треба да ја внесеме од друго место.
Бидејќи сакаме да продолжиме тековно да го иновираме процесот, се запрашавме дали е можно да се извлече уште повеќе вода од јаловината. Во последните неколку години производителите почнаа со производство на машини од големи размери, наречени филтер-преси. Ги користев овие филтер-преси во мал обем на рударски проект во Грција и тие се многу ефикасни. Новите големи верзии на оваа опрема може да бидат соодветни за нашето јаловиште и би можеле да ни овозможат да произведеме јаловина со конзистенција слична на торта и како тули да се редат зад камениот насип. Со овој процес учеството на сувата материја во јаловината би била околу 80%, што секако ќе го намали и волуменот на отпадот. Покрај добивањето на поцврста јаловина, со овој пристап ќе се извлекува повеќе вода што понатаму ќе се рециклира во фабриката – каде што ни е потребна. Секако, потребни се дополнителни тестирања за да се потврди ова, но ние напорно работиме со водечките производители на опрема за да се осигураме дека ќе продолжиме да ги следиме и применуваме најсовремените достапни технологии.
– Висината на насипот привлекува големо внимание кај јавноста. Кои мерки ги преземате за да обезбедите стабилност на јаловиштето?
За проектот Иловица-Штука, апсолутен приоритет е максималната безбедност при дизајнирање, изградба, употреба и пост-експлоатација на камениот насип и јаловиштето. Затоа е предвидена инвестиција од 140 милиони евра само за овој систем!
Конструкцијата што ја планираме не е иста како оние што луѓето би можеле да ги знаат од постарите рудници, каде што се користи песок од самата јаловина за да се изгради насипот. Во Иловица, во дизајнот на насипот се користи цврсто полнење со карпи, какво што се користи за повеќето од водните брани во Северна Македонија и низ целиот свет. Структурата „низводно“ гарантира дека насипот е секогаш поддржан од карпа. Тој е најстабилниот достапен дизајн и ја користи најдобрата и докажаната технологија. Луѓето зборуваат само за висината, но всушност основата е таа што ја контролира стабилноста заедно со контролата на водата. Основата на камениот насип ќе достигне 1,6 километри до моментот кога операциите во рудникот ќе престанат и ќе почнеме да ја рехабилитираме локацијата. Дизајниран е од меѓународни и македонски експерти кои ќе бидат вклучени и во неговата изградба и мониторинг. Според ICOLD – Меѓународна комисија за големи брани што претставува еден глобален орган за безбедност на насипи, Северна Македонија е на самиот врв на „Одбранбениот инженеринг“ во Европа и имаме намера максимално да ја искористиме оваа експертиза за да ја обезбедиме потребната безбедност во сите три фази – изградба, работење и по затворањето.
– Дали објектот на јаловиштето ќе биде безбеден?
Повеќепати сме зборувале за стабилноста на конструкцијата,до толку да може да издржи и најсилен земјотрес. Само стабилна и силна структура е безбедна структура. Покрај тоа, повторувам дека јаловината не е течна, туку е како паста. Ги разгледавме историските податоци од целиот свет задефекти и истекувања и се погриживме дефектите во тие дизајни што доведоа до попуштања да не се вметнати во нашиот дизајн. Ако ја погледнете катастрофата во Брумадињо, Бразил, во 2019 година, излевањето од јаловиштето се случи затоа што таа структура е изградена од кал и песок кои под притисок стануваат течни. Исто така таму дизајнот на структурата е низводно, што значи дека делови од насипот се темелат на стара јаловина. Веројатно фактор е и лошото управување, вклучувајќии употребата на методи за дупчење преку насипот што доведе до дестабилизација на структурата. Кај Иловица – Штука основата е секогаш карпа. Насипот е исполнет со карпи и не може да стане течен, плус е дизајниран од експерти кои понатаму континуирано ќе го следат.
Насипот ќе биде најсилната и најсигурна структура во долината на Струмица. За овој тип на дизајн, големината на камениот насип не влијае врз стабилноста. Клучнисе благите агли на падините на камениот насип што ќе обезбедат двојно поголем фактор на безбедност од лизгање од оној што се бара за долготрајна употреба. Овие плитки падини се причината зошто темелите на дното на камениот насип се толку широки,односно 1,6 километри кога структурата ќе биде завршена. Во практична смисла, ова значи дека може да го издржи најсилниот можен земјотрес – проценет како 10 пати посилен од земјотресот што минатиот век го погоди Скопје.
Кога зборуваме за камениот насип, честопати откривам дека луѓето замислуваат структурана брана исправена како вертикален ѕид. Поради плитките падини што обезбедуваат јачина и стабилност насипот воопшто нема така да изгледа, и всушност падините на насипот ќе бидат слични на природната поставеност на падините од трите страни на котлината.
– Најавувате заштита за водата во регионот, но и заштеда на вода во рудникот. Како ќе го постигнете тоа?
Нашиот дизајн е дизајн со нула празнење, што значи дека водата што ја користиме при обработката на карпата е задржана и повторно се употребува и никогаш не се испушта во реките или подземните води околу нас. Честопати нè прашуваат што ќе биде во случај на екстремно невреме, особено кога сега луѓето гледаат големи поплави низ целиот свет. При дизајнирање на проектот, ние ги пресметавме условите на најекстремна бура и дизајнот беше направен за да издржи поплава од 1 во 1000 години, без истекување на вода во животната средина. Ова се постигнува со тоа што ќе се осигураме дека има капацитет за атмосферската вода во објектот за јаловината и, најважно, ќе се постави посебен резервоар за вода веднаш под главниот објект – нашата таканаречена брана за атмосферска вода. Дури и во услови на ваков екстремен настан на врнежи, водата успешно ќе се задржи и рециклира, а сите реки ќе останат чисти.
Еуромакс, исто така, ќе инвестира милиони евра во систем за канално пренасочување на водата од реката Штука за да се одвои од јаловиштето и со тоа ќе ја одржи водата во реката на ниво каква што е денес.
Се инвестира и во инсталација на специјална геотекстилна мембрана на горниот дел од камениот насип за да се обезбеди целосна заштита и на подземните води.
Значи, дури и во најекстремни временски непогоди и големи врнежи, атмосферската вода ќе биде задржана а потоа со моќни пумпи ќе биде испумпана и искористена – рециклирана во нашата Постројка за ПМС.
– Какво ќе биде управувањето и контролата на објектот со јаловината?
Имаме посветен тим на инженери, техничари и научници за животна средина кои ќе управуваат со конструкцијата и подигањето на камениот насип за време на работењето и затворањето. Ќе продолжиме да вработуваме стручни меѓународни и македонски консултанти и академици за да се осигуриме дека правилно се спроведуваат и имплементираат нивните оригинални дизајни и заштитни мерки.
Ние исто така разбираме дека на локалните засегнати страни ќе им требаат дополнителни гаранции за безбедноста на објектот, квалитетот на подземните и надземните води, како и квалитетот на локалното земјоделско производство. Ние, се разбира, ќе ги прифатиме и спроведеме сите заштитни мерки што ги предвидува државата, вклучително и редовни инспекции за да се осигури дека се придржуваме до сите национални регулативи. Сепак, нашето искуство во рударството и блиската комуникација со локалните засегнати страни ни кажуваат дека локалното население би сакало дополнителни гаранции, како и да бидат транспарентно вклучени во постојан мониторинг на нашето работење. Од оваа причина, ние сме посветени на воспоставување на независно тело за набљудување, не само за објектот со јаловината, туку и на сите наши активности. Предвидуваме ова независно мониторинг тело да биде посебно правно лице и да биде составено од локални претставници на сите засегнати страни, вклучително и невладини организации, експерти и локални граѓани кои ќе вработат свој тим на персонал за технички мониторинг. Ние на ниеден начин нема да се мешаме или да бараме да влијаеме на ова тело. Само ќе ги покриваме сите оперативни трошоци за тие да можат да работат и да вршат сопствен мониторинг, вклучувајќи земање примероци од вода, следење на бучава и прашина и проверка на локалното производство. Ова тело ќе може да провери и да измери дали ги исполнуваме нашите ветувања дека нема да загадуваме или да го загрозуваме здравјето на луѓето на кој било начин. Со тоа, луѓето не само што ќе имаат доверба дека ќе ги одржиме највисоките нивоа на безбедност и управувањето со животната средина, туку тие ќе имаат овластување да го потврдат тоа и да не повикаат на отчетност.
– Што ќе се случи со објектот со јаловината по затворањето на рудникот?
Зборував за плитките падини на камениот насип што ќе ги користиме за да обезбедиме стабилност на јаловиштето. Тие плитки падини се слични на самите страни на долината и затоа добро ќе се вклопат во локалниот пејзаж. Тоа исто така значи дека тие се стабилни за да се пошумат и да се обезбеди идните генерации да продолжат да уживаат во ресурсите што ги обезбедува шумата. Самата јаловина зад камениот насип целосно ќе налегне, стабилно и цврсто, формирајќи природен, брановиден пејзаж на високорамнина, што може дополнително да се уреди кога ќе ги завршиме операциите. Ова значи дека просторот ќе биде погоден за рехабилитација со шума и пасишта, како што претпочита локалното население. Нашите еколошки студии покажаа дека областите со пасишта ќе им користат од некои видови кои се важни за локалните екосистеми, како што е големата сина пеперутка и исто така може да биде важен ресурс за другите корисници на земјиште, како што се и производителите на мед. Исто така, би сакал да нагласам дека откако ќе престанат операциите, нема да има езеро или езерце на врвот на јаловиштето, целата област ќе биде со зеленило и шуми.
Буџет од 30 милиони евра е предвиден за рехабилитирање и пошумување на целата оперативна локација, вклучително и јаловиштето откако ќе завршиме со нашите операции. Ова е дополнување на севкупната санацијата што во различните области ќе ја спроведеме и за време на користење нарудникот. Веќе е воспоставена соработка со шумското стопанство Беласица за обезбедување автохтони видови дрвја за оваа локација. Слоевите на почвата што ќе се отстранат за време на подготовката на локацијата, ќе се чуваат и употребат за рекултивирање и обновување на вегетацијата. Планиран е период од две години за рехабилитација по запирање на операциите.
– Која е гаранцијата дека рудникот ќе биде модерен и дека ќе ги применува најновите и најдобрите практики во процесите на преработка на минерални суровини?
„Еуромакс ресоурцес“ е професионална компанија во рударската индустрија што јавно котира на реномираната берза во Торонто, Канада со одбор на директори и директори кои на глобално ниво го надгледуваа развојот, финансирањето и изградбата на рударски активности од прва класа. Имаме истакнати акционери од Соединетите Држави, Канада, Велика Британија, Швајцарија и други ЕУ земји. Еден од клучните инвеститори е Групацијата Трафигура, која поседува и управува рудници низ целиот свет и во проектот донесуваат богато искуство. Нашата цел е да изградиме модерен рудник за бакар од светска класа, а нашите инвеститори се гаранција дека ќе го сториме тоа.
Исто така, изработивме една од најтемелните Студии на влијанието врз животната средина, што досега се направени во Северна Македонија. Изработена е согласно сите национални стандарди, како и според сите највисоки меѓународни барања. Студијата се заснова на повеќегодишни испитувања за животната средина, еколошки и социјални студии и собирање база на податоци и е слободно достапна на нашата веб-страница. Не знам за друга активност во кој било сектор во Република Северна Македонија што го сторил тоа. Оваа објавена и слободно достапна студија гарантира дека проектот Иловица – Штука ќе се гради и управува според домашното законодавство и меѓународните стандарди, со посебен акцент на директивите на ЕУ за рударството и заштитата на здравјето на луѓето.
Но, тоа не е сè. Претходно ја споменав нашата искрена заложба за независен мониторинг. Со вакво независно мониторинг тело, локалните жители не треба само да имаат доверба во нас или дури и во надлежните инситуции за да обезбедат безбеден и здрав проект, туку тие имаат овластување да бидат дел од тоа и да проверат сами. Не можам да замислам подобра гаранција од тоа!
(ПР текст)
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Средба Ангеловска-Бежоска – Камер: Претпазливите политики на Народната банка клучни за одржувањето на макроекономската стабилност
Претпазливата монетарна политика и макропрудентата политика, како и зголемената транспарентност на Народната банка одиграа клучна улога во одржувањето на макроекономската стабилност. Во првиот квартал од оваа година, инфлацијата беше сведена на едноцифрено ниво од 3,4%, девизните резерви и натаму се зголемуваат достигнувајќи ниво коешто е повисоко за 30% во однос на периодот пред пандемијата, а финансиската стабилност беше дополнително зајакната. Ова беше посочено на средбата помеѓу гувернерката на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежоска и директорот на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) за Европа, Алфред Камер, на маргините на Конференцијата од високо ниво во организација на централната банка на Словенија и ММФ, којашто се одржува во Порторож, Словенија.
Камер истакна дека претпазливите политики на Народната банка беа клучни за соодветно надминување на кризниот период и важно е да се продолжи на тој начин. Ова ја нагласува важноста од зачувување на независноста на централната банка.
Гувернерката посочи дека, во период од една година, инфлацијата петкратно се намали и се сведе на пониски едноцифрени стапки, додека јазот помеѓу домашната и инфлацијата во еврозоната значително се намали. Истовремено, и покрај затегнувањето на монетарната политика, стабилноста на домашниот банкарски сектор беше зачувана, а истовремено беше зголемена отпорноста со преземањето на макропрудентните мерки од страна на централната банка. Во изминатите неколку кризни години, показателите покажуваат дека адекватноста на капиталот е на највисоко ниво во изминатите 17 години, додека нефункционалните кредити се блиску до историски најниското ниво. Кредитната активност, иако во еден период забави, и натаму претставува значителна поддршка за домаќинствата и за корпоративниот сектор.
Гувернерката Ангеловска-Бежоска изрази благодарност до Камер за значајната поддршка којашто ММФ ѝ ја дава на Народната банка во справувањето со неодамнешните незапаметени шокови.
Економија
Лидерите на земјите од Западен Балкан со заедничка изјава остануваат посветени на процесите за членство во ЕУ
Шефовите на држави и влади на земјите од Западен Балкан денеска, во рамки на учеството на Самитот во Котор, Црна Гора, усвоија заедничка изјава со која ја потврдуваат посветеноста на земјите за заеднички регионален пазар насочен кон зајакнување на човечкиот капитал и развој на вештини.
Шесте земји од Западен Балкан посветено ќе работат и на поттикнување на дигиталната трансформација, овозможување поволна средина за бизнисмените, како и зголемување на конкурентноста.
Препознавајќи ги постојаните и сериозни безбедносни предизвици предизвикани од актуелните геополитички околности, а особено руската агресија врз Украина, лидерите на Западен Балкан во изјавата ја нагласија посветеноста за продолжување на соработката во регионот, како би ја искористиле динамиката во политиката за проширување на ЕУ.
Лидерите на земјите од Западен Балкан, во новиот План за раст препознаваат перспектива на регионот.
Во заедничката изјава се наведува дека шесте земји се посветени на прифаќање на можностите што ги нуди оваа иницијатива за регионот, со цел да се олесни економската и социјалната трансформација на општествата, отворајќи го патот за полноправно членство во Европската Унија, според начелото за пристапување засновано на заслуги во текот на овој процес.
Во продолжение интегрално ја пренесуваме заедничката изјава на лидерите на земјите од Западен Балкан:
Заедничка изјава на лидерите од државите на Западен Балкан
„Еден регион, заедничка визија”
1. Препознавајќи ги постојаните и сериозни безбедносни предизвици предизвикани од актуелните геополитички околности, а особено руската агресија врз Украина, ние, лидерите на Западен Балкан 6 повторно ја нагласуваме нашата посветеност да ја продолжиме соработката во нашиот регион и да ја искористиме обновената динамика во политиката за проширување на ЕУ.
2. Поздравувајќи го усвојувањето на Механизмот за реформи и раст од страна на Европскиот парламент и Советот на ЕУ, што дополнително ќе го поттикне пристапниот пат на Западен Балкан во ЕУ, преку обезбедување дополнителна финансиска помош при спроведувањето на фундаменталните реформи.
3. Соодветно, во синергија и соработка со нашите партнери од ЕУ, подготовката на соодветните реформски агенди на секоја од земјите на Западен Балкан е на добар пат со цел да се постигнат клучни социоекономски реформи, истовремено поттикнувајќи ја демократијата, основните вредности и владеењето на правото како предуслов за стабилност и просперитет на регионот на Западен Балкан.
4. Со перспективата на новиот План за раст за државите од Западен Балкан, ние сме посветени на прифаќање на можностите што ги нуди оваа иницијатива за регионот; нашата цел е да ја олесниме економската и социјалната трансформација на нашите општества, отворајќи го патот за полноправно членство во Европската Унија, притоа останувајќи посветени на одржувањето на начелото за пристапување засновано на заслуги во текот на овој процес.
5. Ја препознаваме потребата да се надоврземе на постигнатите резултати во насока на интеграција во единствениот пазар на Европската унија и унапредување на четирите слободи.
5. Ценејќи ги опипливите резултати што ги создаде Заедничкиот регионален пазар како двигател на интра-регионалната трговија и поттикнувач на економската интеграција во регионот на Западен Балкан, ние, лидерите на Западен Балкан 6 остануваме посветени на завршувањето на првата итерација од Акцискиот план за Заедничкиот регионален пазар која завршува во 2024 година и повикуваме за целосно спроведување на претходните договори постигнати во негов контекст. Се посветуваме на прифаќање на новиот Акциски план за Заедничкиот регионален пазар 2025-2024 на Самитот на лидери на Берлинскиот процес 2024. Оваа нова фаза од Заедничкиот регионален пазар ќе биде отскочна штица кон Единствениот пазар на ЕУ во многу сектори, со што ќе се отвори економскиот потенцијал на регионот и ќе се создадат можност за нашиот приватен сектор и (мали и средни претпријатија), како и за работниците.
6. Втората итерација од Акцискиот план за Заедничкиот регионален пазар ќе се надгради на постојните приоритетни области од Заедничкиот регионален пазар, но нема да биде ограничен на слободно движење на стоки, слободно движење на услуги, мерки за хоризонтална трговија, развој на човечки капитал, средина која овозможува бизниси и конкурентност и дигитална трансформација. Ги покануваме Советот за регионална соработка и ЦЕФТА да координираат, во блиска соработка со регионалните организации, институциите на ЕУ, регионалните граѓански општества и меѓународните финансиски институции, како и релевантните органи од ЗБ6, за да го подготват планот за новата фаза од Заедничкиот регионален пазар, вклучувајќи тука и временска рамка за спроведување и мерливи резултати. Ги покануваме Советот за регионална соработка и другите регионални чинители да продолжат со поддршката и да ја олеснат вклученоста на парламентите во Берлинскиот процес и другата регионална агенда за интеграција.
7. Свесни за неговата важност за забрзаната конвергенција, ние сме посветени на исполнување на сите предуслови за приклучување кон Единствената зона за плаќања во евра (SEPA), како што е наведено во Декларацијата од Тирана од 29 февруари. Во овие напори, Европската Комисија ќе обезбеди неопходна и брза помош за да се постигне првото пристапување кон СЕПА од регионот, веќе до крајот на 2024 година.
8. Препознавајќи ја потребата за подобрување на слободното движење на стоки, шесторката од Западен Балкан, Секретаријатот на ЦЕФТА и Транспортната заедница ќе го финализираат и имплементираат патоказот за зелените коридори, вклучително и преку засилена интра-регионална трговија во рамките на Западен Балкан, подобрена царинска соработка помеѓу Западен Балкан и ЕУ и модернизација на граничните/заедничките премини.
9. Имајќи ја предвид важноста на постоењето на ефикасен механизам за решавање на трговските спорови, ја препознаваме важноста за завршување на преговорите за Дополнителниот протокол 7 на ЦЕФТА за решавање спорови со цел да се претстави договорот на претстојниот Самит на Берлинскиот процес. За таа цел, ЦЕФТА ќе обезбеди еднаков третман на сите страни.
10. Понатаму, по Сеопфатниот патоказ, ќе се подготват целни резимеа со цел да се адресираат претходно избраните приоритетни гранични премини. Покрај тоа, надградувајќи се на Патоказот, лидерите изразија целосна поддршка за воспоставување на Регионална програма за олеснување на трговијата и транспортот, со цел да се обезбеди конвергентност на регионот кон Единствениот пазар на ЕУ преку намалување на трговските бариери и трошоци и подобрување на транспортната ефикасност меѓу ЗБ6 и ЕУ. Програмата ќе ја спроведува Светската банка во тесна соработка со Транспортната заедница, ЦЕФТА и Европската Комисија, заедно со Програмата за безбеден и одржлив транспорт на ЕУ.
11. Следејќи го нашиот приоритет за постепено приклучување кон Единствениот пазар на ЕУ, шесторката од Западен Балкан и Европската Комисија ќе работат заедно за да подготват договори за оцена и прифаќање на сообразноста (ACAA) и за воспоставување Академија за единствен пазар, која ќе овозможи секој од поединечните системи на ЗБ6 да биде целосно усогласен со тие на ЕУ.
12. Со цел да се придонесе кон индустриската конкурентност и да се зацврсти отворената стратешка автономија на ЕУ, засегнатите страни од шесторката на ЗБ се приклучи кон Алијансата за критични лекови. Како членки на Алијансата, шесторката од Западен Балкан се стреми кон играње активна улога во зацврстувањето и диверзификацијата на синџирите на снабдување со критични лекови во ЕУ, на крајот зголемувајќи ги напорите за спречување и ефикасно справување со недостигот.
13. Потврдувајќи ја нашата посветеност кон продолжувањето на оваа плодна соработка, со задоволство можеме да објавиме дека следниот состанок на лидерите на шесторката од Западен Балкан за планот за раст ќе се одржи во Босна и Херцеговина. Свесни дека успешното спроведување на Планот за раст и нашиот економски напредок се постигнуваат само преку нашата добра соработка, демократски напредок, усогласување со политиките, вредностите и стандардите на ЕУ, ние сме подготвени за следната фаза од нашата соработка, која постепено ќе нè води до ефикасен Заеднички регионален пазар кој е добро интегриран во Единствениот пазар на ЕУ.
14. Со цел да се подобри дигиталното поврзување, ЗБ6 и Европската Комисија ќе работат заеднички за да го интегрираат регионот во сигурните услуги на ЕУ откако националното законодавство ќе биде усогласено со електронската идентификација, автентикација и сигурни услуги (eIDAS), ќе бидат развиени националните дигитални паричници за идентитет кои ќе бидат интероперабилни на регионално ниво. Со ова ќе му се овозможи на Западен Балкан да биде дел од Дигиталниот паричник за идентитет на ЕУ.
15. Шесторката од Западен Балкан се посветени на интензивирање на напорите за следење на минатите обврски и преземени задачи, вклучително и целосно спроведување на договорите за мобилност. Секоја од државите, треба ревносно да ги адресира и елиминира пречките за реализација на заедничките интереси кои произлегуваат од оваа агенда, за којашто препознаваме дека е од корист за нашите граѓани, економскиот просперитет и европската интеграција на нашиот регион. За таа цел, се обврзуваме да обезбедиме целосно функционални регионални институции за да го поттикнат нашиот Заеднички регионален пазар и да се подготват за нашата поблиска интеграција во Единствениот пазар на ЕУ.
16. Водени од желбата да ја зацврстиме регионалната безбедност, да го подобриме финансискиот интегритет и да ја засилиме соработката во борбата со финансискиот криминал, лидерите на ЗБ6 го изразуваат нивниот интерес да ги истражат можностите за соработка со новото тело за спречување на перење пари на Европската Унија (AMLA).
*Босна и Херцеговина ќе ги разгледа предложените активности во согласност со уставниот дел од овластувањата на институциите на БиХ, ентитетите и кантоните, односно, со соработка на сите релевантни институции во БиХ преку механизмот за координација.
*Република Северна Македонија, иако ја прифаќа изјавата, изразува резервираност во однос на натамошната активност за подготовка на временската рамка во однос на предложените рамки на Заедничкиот регионален пазар 2 бидејќи се соочува со претстоен избор на нова Влада.
Економија
Втор ден од Самитот на Македонија 2025: Дигитализацијата и елиминирање на корупцијата – предуслови за забрзан економски раст
Дигитализацијата, како една од приоритетните области на делување и платформата за забрзан економски раст на Македонија2025, беше една од темите во фокусот на вториот ден од Самитот што се одржува во Скопје. Токму во насока на значително продлабочување на соработката во областа на дигиталната трансформација, во рамки на Самитот беше потпишан Меморандум за соработка помеѓу Македонија2025, Центарот за дигитална трансформација „ГоДигитал“, Швајцарската програма за зголемување на пазарната вработливост (ИМЕ), „ВИЗА Југоисточна Европа“ и „Клириншка куќа – Клириншки интербанкарски системи АД Скопје“ (КИБС).
Целта од ова партнерство е да се овозможи конкретна поддршка на домашните мали и средни претпријатија во имплементацијата на нови дигитални технологии и производи.
Претседавачот на Одборот на директори на Македонија2025, Мајкл Чкламовски, изрази големо задоволство од воспоставувањето на оваа соработка потенцирајќи дека: „Македонија2025 е целосно посветена на поддршка на Центарот за дигитална трансформација – ГоДигитал. Веруваме дека креирањето на екосистем за дигитална трансформација ќе придонесе кон засилување на конкурентноста и иновативноста на македонската економија”.
На официјалното потпишување на меморандумот присуствуваше и амбасадорката на Швајцарија во Северна Македонија Н.Е. Вероник Улман, која во оваа прилика изјави: „Швајцарија е силно посветена на поддршката на земјата во нејзиниот пат кон одржлив економски развој. Преку нашата развојна програма ги поддржуваме процесите на дигитална трансформација на микро, малите и средни претпријатија, со фокус на агробизнисот и одржливиот активен туризам. Го поддржуваме и ИКТ секторот и веруваме дека ова ново партнерство создава нови деловни можности за ИКТ компаниите во земјата”.
За Горан Анастасовски од КИБС „оваа иницијатива претставува значајна можност за едукација на кадарот во малите и средни претпријатија, а се надеваме и јавната администрација“, со што реално ќе се поттикне процесот на дигитализација во земјата.
Потсетувајќи дека формирањето и поддршката за „ГоДигитал“ од страна на Македонија2025 е дел од стратешката определба на организацијата за нејзино поголемо вклучување во процесот на дигитализација на општеството, со посебен акцент на малите и средни претпријатија, членот на Одборот на директори на Македонија2025 Васко Кроневски истакна: „Целата поддршка која ја дава Македонија2025, преку ресурси и експертиза, е насочена иницијално да го постави и да го креира екосистемот на консултанти и компании кои ќе нудат иновативни решенија, кои ќе овозможат дигитализација на компаниите каде што тие ќе бидат имплементирани, истовремено работејќи сето тоа да биде одржливо на долг рок“.
Искажувајќи задоволство од воспоставувањето на новото партнерство, извршната директорка на Македонија2025 проф. Никица Мојсоска Блажевски оцени дека „со здружување на нашите ресурси и напори заедно ќе придонесеме кон побрза дигитализација барем во еден дел од општеството, конкретно на бизнисите“. Таа најави дека набрзо очекува приклучување и на други организации и компании кон оваа иницијатива.
Инаку, покрај дигитализацијата, во фокусот на вториот ден од годинешниот Самит на Македонија2025 беше и темата за начините за справување со корупцијата како еден од предусловите за забрзан развој, а значајно внимание привлече и панел-сесијата за ефикасните стратегии за привлекување инвестиции во новата глобална ера. На вториот ден од Самитот, на сесијата посветена на демократија и слобода на говор се обрати Крис Павловски, основач на „Рамбл“ и член на Одборот на директори на МК2025, еден од најуспешните Македонци во дијаспората, со големи инвестиции во домашната економија.
Дискусиите во овој дел од Самитот се насочени и кон креирање на нови стратегии за градење прилагодливи синџири за снабдување во услови на глобални нарушувања, околу предизвиците и перспективите за натамошен раст на автомобилската индустрија, за начините на искористување на дигиталните здравствени иновации за подобри медицински услуги во Југоисточна Европа, како и за значењето на податоците и нивната анализа во успехот на бизнисите.
Конференцискиот дел од годинешниот Самит на Македонија 2025, на кој учество зедоа над 50 говорници во 12 панел-сесии и на кој присуствуваа над 500 претставници од домашни, регионални и компании од дијаспората, експерти и лидери, ќе биде затворен со обраќање на потенцијалниот мандатар за состав на новата влада Христијан Мицковски.
По обидот за атентат словачкиот премиер Фицо е надвор од животна опасност
Словачкиот премиер Роберт Фицо е надвор од животна опасност по обидот за атентат, изјави денеска министерот за одбрана и вицепремиер...
Во сообраќајката на „Водњанска“ во Скопје со повреди завршија седум лица
Седум лица се повредени во тешката сообраќајна несреќа која синоќа се случи на улица „Водњанска“, пред влезот на Клиничкиот центар...
Силните дождови поплавија подруми и гаражи во Охрид
Локални дождови вчера и во текот на ноќта имаше на повеќе места во државата. Регионалниот Центар за управување со кризи...
Четири возила се судрија пред Клинички центар „Мајка Тереза“, неколку лица се повредени
Сообраќајна несреќа вечерва вечерта се случи на булеварот „Мајка Тереза“ во Скопје, пред влезот на Клиничкиот центар. Според првичните информации, во...
Еден починат и еден тешко повреден во несреќа во лифт во Штип
Едно лице почина, а друго се бори за живот во Клиничката болница- Штип од повреди добиени во несреќа, што според...
Бебе почина во болница во Охрид
Вчера во СВР Охрид, пријавено е дека во 8.10 часот во Општа болница во Охрид починало деветмесечно бебе. Бебето претходно...
Вработена во МВР наплатувала по 15.000 евра за лажно посредување за социјален стан
Основното јавно обвинителство Скопје донесе Наредба за спроведување истражна постапка против 41-годишна вработена како аналитичар во СВР Скопје која е...
Премиерот Фицо уште е во животна опасност, напаѓачот призна вина
Осомничениот за нападот врз словенечкиот премиер Јурај Цинтула денеска пред Специјализираниот кривичен суд во градот Пежинок призна вина. Состојбата на...
Нема крај на нападите од улични кучиња, полицијата во Скопје доби нови три пријави
Билтенот на Министерството за внатрешни работи секојдневно е полн со пријави за настани на граѓани каснати од улични кучиња. Такви...
За осомничениот за убиството на братот и снаата се бара притвор
Јавен обвинител од Основното јавно обвинителство Скопје до Основниот кривичен суд Скопје достави предлог за определување мерка притвор за лице...
Русија нема сила повторно да го нападне Киев, изјави Зеленски за АФП
Претседателот на Украина, Володимир Зеленски во интервју за Агенцијата Франс прес (АФП) изјави дека не верува оти Русија има сила...
Убиени тројца странски туристи и еден Авганистанец
Вчера од вооружени лица во централен Авганистан се убиени тројца странски туристи и еден Авганистанец, а четворица странски државјани и...
Денес малку сонце, па облачно, попладне нестабилно со пороен дожд и грмежи
Времето денес ќе биде сончево и топло со мала до умерена облачност. Ќе дува слаб до умерен ветер од јужен...
Мицотакис со предупредување: Ако некои веруваат дека можат да го игнорираат Договорот, треба да разберат дека нивниот пат кон Европа ќе остане затворен
Грчкиот премиер Киријакос Мицотакис уште еднаш ја предупредува Македонија дека прекршувањето на Договорот од Преспа, со кој се реши долгогодишниот...
Понижувани сме и навредувани, стравуваме дека прозивките ќе преминат во лични напади, реагираат Даштевски и уште петмина од ДИК
Претседателот на Државната изборна комисија (ДИК), Александар Даштевски, и членовите Радица Ристеска, Оливер Ристовски, Борис Кондарко, Бобан Стојаноски и Абдуш...
Рама до Бугарија: Ја блокирате Северна Македонија за да покажете дома колку сте силни, политиката е антиевропска
Албанскиот премиер Еди Рама упати критики до официјална Софија и до сите ЕУ-членки што користат билатерални прашања за блокади на...
Кривичен суд го добил барањето од Палевски за адвокат
Кривичниот суд го добил барањето од Истражниот затвор „Скопје“ во Шуто Оризари за ангажирање адвокат што ќе го застапува осомничениот...
Екстрадиран Бесим Красниќи
Министерството за внатрешни работи ја известува јавноста дека полициски службеници од Секторот за меѓународна полициска соработка при МВР и Единицата...
„Европскиот фронт“: Ниту една влада не може да го раскине договорот со конзорциумот „Бехтел и Енка“
„Европскиот фронт“ смета дека е неприфатлив и невозможен чин раскинувањето на договорот со „Бехтел и Енка“. „Ниедна влада не може...
Грчкиот министер: Договорот од Преспа е текст со огромни проблеми, лага е дека сум учествувал во изготвувањето
Грчкиот министер за надворешни работи, Јоргос Герапетритис, негира дека тој или неговата правна канцеларија го подготвиле или учествувале во изготвувањето...
