Економија
НБРМ: Банкарскиот систем и натаму е здрав и стабилен – донесени одлуки за јакнење на неговата отпорност
Советот на Народната банка ја одржа својата редовна седница на која, меѓу другото, го усвои извештајот за финансиската стабилност за 2022 година. Во извештајот се оценува дека домашниот финансиски сектор добро се справи со предизвиците и уште еднаш покажа дека е отпорен на шокови и има капацитет за справување со кризи.
Банкарскиот сектор ја задржа стабилноста на своите биланси. Остварувањата на пензиските фондови беа под влијание на сложеното макроекономско окружување, што како и во повеќето други земји придонесе за намалување на стапките на принос мерени за повеќегодишни периоди. Сепак, станува збор за краткорочни пазарни шокови, што отвора простор да се надоместат загубите во следниот период. Ризиците од окружувањето немаа позначително влијание врз осигурителниот сектор, чии резултати од работењето се подобрија, а солвентноста се задржа на соодветно ниво.
Другите финансиски институции (штедилниците, друштвата за лизинг, инвестициските фондови и финансиските друштва) и натаму се со мал обем на активности и засега имаат многу ограничено значење како извор на системски ризик за финансиската стабилност. Неповолното окружување позначително се одрази врз работењето на инвестициските фондови преку изразен надолен тренд на стапките на принос, со исклучок на паричните фондови.
Во извештајот се наведува дека ризиците поврзани со секторот домаќинства и натаму се ограничени. Показателите за солвентноста и ликвидноста забележаа минимално подобрување, а задолженоста на домаќинствата се задржа на умерено и релативно стабилно ниво. Во однос на остварувањата на корпоративниот сектор се заклучи дека и покрај новите предизвици од окружувањето, во 2022 година речиси во сите дејности од корпоративниот сектор се зголемија приходите од работењето и се подобри профитабилноста. Задолженоста на корпоративниот сектор и натаму се зголемува, но сè уште е во умерени рамки и засега не упатува на ризици за одржливоста на долгот. Сепак, има разлики во профилот на ризичност на корпоративниот сектор во зависност од дејноста и големината на субјектите, при што микросубјектите и натаму се најранливата група субјекти од корпоративниот сектор.
Поновите податоци за банкарскиот систем, во согласност со усвоениот извештај за ризиците во банкарскиот систем во вториот квартал од 2023 година, покажуваат солиден раст на билансот на состојба на банкарскиот систем во второто тримесечје, што најмногу е резултат на растот на депозитите од претпријатијата и домаќинствата, со позначителен придонес на депозитите од претпријатија. По падот во првиот квартал, во второто тримесечје, вкупните кредитите се зголемија за што поголем придонес имаа кредитите на претпријатијата. Сепак, во услови на заострување на кредитните услови и намалување на побарувачката на кредити од населението, годишниот кредитен раст е помал во споредба со двоцифрените остварувања од минатата година. Солвентноста на банкарскиот систем бележи подобрување, стапката на адекватност на капиталот забележа квартално зголемување до највисокото ниво за последните шеснаесет години, од 18,2 %. Квалитетот на кредитното портфолио на банките се задржа со учество на нефункционалните во вкупните кредити од 2,9 %.
Врз основа на редовната квартална оцена на системските ризици, Советот на Народната банка на одржаната седница донесе одлука за зголемување на стапката на противцикличниот заштитен слој на капиталот за изложеностите на банките во земјата за 0,25-процентни поени од претходно утврдените 1 % на 1,25 %, со почеток на примена од 1 ноември 2024 година. Во услови на здрав и стабилен банкарски систем со зголемена профитабилност и соодветно ниво на ликвидност, кога ризиците сè уште немаат одраз врз билансите на домашните банки, зголемената стапка на противцикличен заштитен слој на капиталот има за цел да дејствува превентивно кон дополнително јакнење на отпорноста на банките и со тоа да обезбеди повисока финансиска стабилност, што е во согласност и со мерките што се преземаат во поголем број земји во Европската Унија.
На редовната седница на Советот беше донесена и одлуката за начинот на спроведување на мерките за спречување перење пари и финансирање тероризам. Позначајни измени се воведувањето посебен дел за ризикот од финансирање тероризам и финансирање на ширењето оружје за масовно уништување (пролиферација) и подетаљна разработка на мерките и дејствата за спречување перење пари и финансирање тероризам, кои треба да ги преземаат менувачниците и платежните институции. Во одлуката се внесени и препораките на Комитетот на експертите на Советот на Европа (Moneyval), како и регулативата на ЕУ за интерните контроли кај филијалите или подружниците на субјектите основани во трета земја.
Советот ја усвои и одлуката за менувачките работи, чии измени во однос на постојната одлука за менувачките работи првенствено се однесуваат на зајакнување на критериумите за вршење менувачки работи и усогласување со Законот за спречување перење пари и финансирање тероризам. Со одлуката се врши промена во дел од критериумите што треба да ги исполни одговорното лице за вршење менувачки работи и се воведува концептот на соработник, кој треба да ги исполни истите критериуми, со што се зајакнуваат критериумите за одговорното лице. Се воведува и обврска за известување на Народната банка пред овластениот менувач да направи промена на податокот за одговорното лице, со што се засилува контролната улога на Народната банка преку претходна проверка на исполнувањето на критериумите.
На седницата беа разгледани и други тековни материјали поврзани со работата и надлежностите на Народната банка.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Величковски очекува раст на конкуренцијата на пазарот на платежни услуги
Се очекува засилување на конкуренцијата на домашниот пазар на платежни услуги. Народната банка ги издаде првите дозволи за платежни институции, во согласност со новата законска рамка, преку кои граѓаните ќе може да извршуваат плаќања во земјата и прекугранично, истакна директорот на Дирекцијата за платни системи при Народната банка, Игор Величковски во гостување на „Блумберг Адрија“.
Тој посочи дека една од значајните придобивки на новата правна рамка во платежната сфера е отворањето на пазарот за влез на нови даватели на платежни услуги, односно покрај банките, платежни услуги може да даваат и штедилниците, а како нови учесници на пазарот може да се јават и платежните институции и институциите за електронски пари.
Како што соопшти од центраната банка, новите институции треба да добијат дозвола за давање платежни услуги и/или издавање електронски пари од Народната банка, за што треба да исполнат соодветни услови коишто се јасно пропишани со новата правна рамка. Во изминатиот период, поголем број субјекти се обратиле до Народната банка со цел да го почнат процесот за добивање дозвола за давање платежни услуги, при што пет трговски друштва коишто даваа одредени видови платежни услуги (брз трансфер на пари или издавање кредитни картички), во согласност со претходната правна рамка, поднесоа официјално барање со потребната документација во согласност со новата правна рамка и беа позитивно оценети. Покрај тоа, Народната банка му издала дозвола на постоечкиот оператор на платниот систем-КИБС, којшто овозможува порамнување трансакции со кредитни трансфери, при што е лиценциран првпат во согласност со новите законски барања коишто ги следат практиките во земјите од Европската Унија.
Во однос на интересот на новите небанкарски даватели на поширока лепеза платежни услуги, Величковски истакнува дека во моментов Народната банка е во активна комуникација со повеќе субјекти, од кои еден дел веќе даваат платежни услуги на пазарот во Европската Унија и во регионот.
„Очекуваме дека овие субјекти, доколку ги исполнат пропишаните услови, ќе донесат иновативни решенија за плаќања на македонскиот пазар во согласност со глобалниот тренд поврзан со финтек-услугите“, рече Величковски.
Покрај зајакнувањето на конкуренцијата преку навлегувањето на нови даватели на платежни услуги на домашниот пазар, коишто би обезбедиле поевтини, побрзи и поудобни плаќања за граѓаните и компаниите, НБ укажува дека новата правна рамка создаде основа за поедноставување и поевтинување и на прекуграничните плаќања.
„Ова би го постигнале со пристапувањето во СЕПА (Единствена област за плаќања во евра). Народната банка и релевантните државни институции со заеднички напори ја пополнија апликацијата за пристапување на нашата земја во СЕПА и на крајот на април годинава, Народната банка ја достави апликацијата до Европската комисија за добивање неформално мислење. Откако ќе го добиеме неформалното мислење и откако соодветно ќе постапиме според него, апликацијата ќе биде формално поднесена до Европскиот совет за плаќања за добивање формална оцена и одлучување за пристапот во СЕПА“, посочи Величковски.
Економија
Поскапува дизел горивото
Од вечерва по полноќ за 2 денари ќе се зголеми цената на дизел горивото и нафтата за домаќинствата, додека цените на бензинот и на мазутот не се менуваат.
Максималните цени на горивата ќе изнесуваат:
Моторен бензин Еуросупер БС – 95 80,00 (денари/литар)
Моторен бензин Еуросупер БС – 98 82,00 (денари/литар)
Дизел гориво Еуродизел БС (Д-Е V) 73,50 (денари/литар)
Масло за горење Екстра лесно 1 (ЕЛ-1) 72,50 (денари/литар)
Мазут М-1 НС 43,639 (денари/килограм)
Економија
Вицегувернерката Митреска на годишното собрание на ЦЕФ: Инвестирањето во човечките ресурси е клучно за градењето силни институции
Силните институции се предуслов за силни економии и правични општества. Највредниот ресурс на институциите е човечкиот капитал, оттаму инвестициите и стратегијата на постојан развој и унапредување на кадрите е суштинска за нивното јакнење. Забрзаниот развој на технологиите, климатските промени, геополитичката нестабилност и флуктуацијата на кадрите создаваат неизвесно окружување за јавните институции. Оттаму, тие треба да вложуваат во задржување на постоечките капацитети, како и развој на новите, со цел да се справат со комплексното окружување. Ова беше истакнато на Годишното собрание на Управниот одбор на Центарот за извонредност во финансиите (ЦЕФ), на кое учествуваше вицегувернерката Ана Митреска.
Во рамките на Годишното собрание на ЦЕФ, гувернери, министри, државни секретари од земјите од Југоисточна Европа зборуваа за знаењата и вештините коишто им се потребни на институциите за да ги остварат своите мандати. Беше зборувано и за важноста на систематскиот и структуриран пристап за развојот на институционалните капацитети и резултатите од вложувањето во институционалните таленти, размената на регионалните добри практики и научените лекции.
Народната банка постојано инвестира во ангажирање, градење и задржување на висококвалитетните кадри, кои се неопходни за спроведувањето на нејзините цели и мандат. Централната банка меѓународно е препознаена како институција со високо ниво на кредибилитет, којашто постојано работи на зајакнување на своите капацитети. Во рамките на Стратегискиот план на Народната банка 2025 − 2027 година, значајно место му е дадено на унапредувањето на човечкиот потенцијал. Процесот на управување со човечките ресурси ќе се унапредува преку воведување нов процес за управување со талентираните кадри и постојан кариерен развој во Народната банка. Преку постојано учење и примена на дигитализацијата со воведување нови решенија, ќе се придонесе за унапредување на работните процеси и поддршка во работните задачи.