Македонија
Државата од 2019. не смеела да издава лични документи со Република Македонија, велат од Здружението на млади правници
Од стапување на сила на Амандманот XXXIII на Уставот, на 12 февруари 2019 година, државата не смеела да издава документи со поранешното име, велат од Македонското здружение на млади правници.
Дали граѓаните на кои им бил издаден таков документ имаат право да бараат надомест на штета? Постои ли основ за кривична одговорност? Нивната правна анализа за состојбите со патните исправи којашто произлезе од преспанскиот договор, ја пренесуваме во целост.
„Со Амандманот XXXIII на Уставот од јануари 2019 името на државата се промени во Република Северна Македонија. Амандманите влегоа во сила со влегувањето во сила на т.н. Преспански договор на 12 февруари 2019. Со Уставниот закон од 2019, државата презеде обврска постоечките официјални документи и материјали на јавната администрација за меѓународна употреба и документите за внатрешна употреба кои може да се користат надвор од државата, да се усогласат со новото име на државата најдоцна во рок од пет години од нeговото влегување во сила, односно 12 февруари 2024 година.
При толкувањето на обврската од Уставниот закон треба да се обрати внимание на одредницата „постоечките“. Оваа одредница ја ограничува обврската за усогласување на документите и материјалите кои постоеле и кои биле важечки во моментот на уставните измени, а не и документите и материјалите кои се издаваат по влегувањето во сила на уставните амандмани. Со други зборови, одредени органи на државната власт, постапиле спротивно на Уставот со издавањето нови службени документи со старото име на државата по влегувањето во сила на Амандманот XXXIII.
Во прилог на ова толкување е и самиот Преспански договор, кој е ратификуван од страна на Собранието на РСМ, и од каде произлезе обврската за промена на името на државата. Овој договор предвидува обврска за нас „веднаш и во согласност со разумните административни практики“ да се преземат сите неопходни мерки со цел надлежните органи на земјата од тогаш понатаму внатрешно да го употребуваат новото име во сите нови службени документи, кореспонденција и релевантни материјали. Техничкиот рок од пет години, кој истече на 12 февруари 2024 се однесува исклучиво на „важноста на веќе постоечките документи и материјали“ во моментот на влегување во сила на Преспанскиот договор.
Околноста што во одредени закони, подзаконски акти и обрасци кои се донесени пред уставните измени кои се сеуште во сила и во кои е наведено претходното име на државата не може да биде основ за издавање на нови документи со старото име. Уставот, како највисок правен акт, а согласно начелото на супремација на Уставот може директно да се примени доколку одредена норма или образец не е усогласен со новото име. Државата не смеела да издава нови службени документи со поранешното име. Поседувањето односно непоседувањето на соодветни обрасци не може и не смее да биде изговор за противуставно постапување.
НОВОТО ИМЕ И ЛИЧНИТЕ КАРТИ, ПАТНИТЕ ИСПРАВИ И ВОЗАЧКИТЕ ДОЗВОЛИ
Патните исправи како документи за меѓународна употреба како и возачките дозволи, личните карти, сообраќајните дозволи и регистарските таблички кои можат да се користат надвор од државата, подлежат на обврската за усогласување. Со измените на Законите за патните исправи и безбедност на сообраќајот на патиштата, законски се уреди дека патните исправи и возачките дозволи кои го содржат натписот „Република Македонија“ издадени до денот на започнувањето на примената на овој закон, ќе важат до истекот на рокот на важење кој е наведен во документот, а најдоцна до 12 февруари 2024 година. Со овие измени од 2021 државата признава дека се издавани патни исправи и возачки дозволи со поранешнот име на државата до денот на започнувањето на примената на овој закон, што е спротивно на Уставот.
ДАЛИ ГРАЃАНИТЕ НА КОЈ ИМ БИЛ ИЗДАДЕН ДОКУМЕНТ СО СТАРОТО ИМЕ НА ДРЖАВАТА ИМААТ ПРАВО ДА БАРААТ НАДОМЕСТ НА ШТЕТА?
За да се одговори на прашањето дали може да се бара надомест на штета неопходно е да се утврди дали во конкретниот случај постојат претпоставки за постоење на облигационо-правен однос:
Штетник – Законите кои го уредуваат издавањето на спорните документи му доверуваат надлежност на Министерството за внатрешни работи, па за секоја можна штета која произлегува од вршење на оваа надлежност одговорен субјект во контекст на штетата е органот;
Оштетен – Оштетен е секое физичко лице чиј имот е намален (материјална штета) или чии лични права се повредени (нематеријална штета);
Штета – Штетата претставува намалувањето на нечиј имот или спречување на неговото зголемување. Во конкретните случаи, штетата може да се однесува на трошоците кои се неопходни за издавање на документите, уплатени патувања кои не можат да се реализираат, како и неможност за вршење на дејност. Ако се работи за повреда на лични права, неопходно ќе биде со соодветен извешај од вешто лице да се докаже дека лицето претрпело повреда и на неговите лични права.
Штетно дејствие – Штетното дејствие е сторено со пропуштање, од страна на Министерството за внатрешни работи да стори нешто кое што било должно да го стори, а тоа е да издава нови документи со користење на новото име на Републиката. Овој елемент на противправност е суштински за да се утврди одговорност на субјектот.
Причинска врска – Намалувањето на имотот или наметнатите трошоци треба да се директно поврзани и да произлегуваат од штетното дејствие. Во конкретниот случај тоа не е тешко да се докаже од причина што со самата околност што е издаден документ со старото име, а органот кој го издал бил свесен дека тоа не смее да го врши, е предизвикан трошок за граѓаните.
При носење одлука дали ќе се преземат правни дејствија или не, сите засегнати страни е неопходно да се консултираат со стручно лице адвокат. Неопходно е да се земат предвид сите околности на случајот како и да се земат предвид неопходните докази.
ДАЛИ ГРАЃАНИТЕ ИМААТ ПРАВО НА ЗАШТИТА ВО СЛУЧАЈ НА ОГРАНИЧУВАЊЕ НА СЛОБОДАТА НА ДВИЖЕЊЕ?
Правото да се напушти територијата на државата е суштински елемент на слободата на движење која е гарантирана во членот 27 од Уставот. Ова право, според истиот член може да се ограничи единствено врз основа на закон и тоа само во случаите кога е тоа потребно, и тоа заради заштита на безбедноста на државата, водење на кривична постапка или заштита на здравјето на луѓето. Според ова, а имајќи го предвид принципот од член 54 став 1 од Уставот на РМ дека основните слободи и права можат да се ограничени само во случаи утврдени со Уставот, до одговор на прашањето дали претставува повреда на слободата на движење може да дојде преку следниве две прашања: 1. Дали ограничувањето на ова право се спроведува врз основа на закон? и 2. Дали ограничувањето на ова право е потребно заради: а) заштита на безбедноста на РМ, б) водење на кривична постапка или в) заштита на здравјето на луѓето.
Како што беше претходно наведено, со измените на Законот за патните исправи од 2021 се уреди дека патните исправи кои го содржат натписот „Република Македонија“ издадени до денот на започнувањето на примената на овој закон, ќе важат до истекот на рокот на важење кој е наведен во возачката дозвола, најдоцна до 12 февруари 2024 година. Според ова, во потесна смисла на зборот, постои законски основ за невалидност на патна исправа. Сепак важно е да бидат исполнети двата услови кумулативно. Во однос на второто прашање, одговорот е исто така јасен и неспорен. Ограничувањето на ова право ниту е потребно заради: заштита на безбедноста, водење на кривична постапка или заштита на здравјето на луѓето.
Преминувањето на државната граница во РМ е уредено со Законот за гранична контрола. Според овој закон, над државјаните на РМ при преминување на државната граница се применуваат тн. минимални гранични проверки. Минималните гранични проверки вклучуваат: (1) проверка на исправноста на патната исправа и (2) провека по несистематска основа во соодветни евиденции и електронски дата бази дали лицето кое ја минува границата претставува закана за националната безбедност, јавната политика, меѓународните односи или закана по јавното здравје. Втората проверка во основа значи дека доколку се утврди дека лицето кое има намера да излезе од територијата на државата се наоѓа на некоја од овие евиденции и електронски дата бази, постои законски основ за спречување на тоа лице да излезе од државата.
Во случај на одбивање на излез од државата граѓаните треба да побараат писмен акт во кој е наведен основот за одбивањето на излезот кој што пак понатаму може да се оспорува во постапка пред Управниот суд.
Заштита на правото на слободата на движење може да се бара само доколку ограничувањето е сторено од домашни органи, а не и од странски гранични служби. Во тој случај, засегнатите лица имаат право да бараат заштита пред надлежните служби таму.
ПОСТОИ ЛИ ОСНОВ ЗА КРИВИЧНА ОДГОВОРНОСТ?
Издавањето документи на обрасци со поранешното име на државата кое се спроведувало според одредени изводи до средината на 2021 година, односно две ипол години по 12 февруари 2019 треба да биде предмет на соодветни предистражни дејствија од страна на надлежните органи. Користењето на обрасци кои не требало да се користат, можната набавка на стари обрасци по февруари 2019, како и доцнењето со набавка на соодветни обрасци ги содржи елементите на кривичните дела злоупотреба на службена положба како и несовесно работење во службата. Неопходно е јавното обвинителство во постапка по допрен глас да ги прибере потребните документи и да утврди дали постојат основи за сомневање за сторено кривично дело“.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Македонија
Обвинителството побара притвор за директорот и за управителот на „Комунална хигиена“
Скопското обвинителство побара притвор за в.д. директорот на ЈП „Комунална хигиена“ – Скопје, Сабахудин Рустеми, и за еден управител за отпад во претпријатието во рамките на истрагата што се води против нив за кривично дело загрозување на животната средина и природата со отпад.
„Осомничените, од кои едниот в.д. директор, а другиот управител за отпад во ЈП ‘Комунална хигиена’ – Скопје, заедно постапиле спротивно на Законот за управување со отпадот и на својата основна дејност за редовно собирање и транспортирање безопасен отпад на подрачјето на град Скопје, како и на обврските предвидени во оперативната програма за собирање и транспортирање на комуналниот отпад и на оперативниот план за одржување на јавната чистота во градот. Со пропуштање на целосниот надзор над собирањето и транспортирањето комунален отпад, како и со непрописното управување со отпадот, тие овозможиле во текот на месецот да се создадат мали депонии на јавни и сообраќајни површини во близина на предвидените садови за собирање комунален отпад со што предизвикале значително оштетување на квалитетот на почвата, воздухот и водата и ги довеле во опасност животот и здравјето на луѓето од предизвикување заразни или други болести“, велат од Обвинителството.
Од таму додаваат дека ваквите сомненија се утврдени и констатирани со вонредните инспекциски надзори од овластените локални инспектори за животна средина кои излегоа на терен по насоки на јавното обвинителство, како и со експертско мислење за влијанието на отпадот врз јавното здравје и можноста за ширење заразни заболувања од ЈЗУ Институт за јавно здравје.
„Поради опасност од влијание врз сведоци и можност за повторување на делото, јавниот обвинител до Основниот кривичен суд Скопје достави предлог за определување мерка притвор за двајцата осомничени“, соопшти Обвинителството.
Македонија
Директорот на „Комунална хигиена“ и раководителот сè уште во полициска станица
Директорот на ЈП „Комунална хигиена“ – Скопје, Сабахудин Рустеми, и уште едно раководно лице сè уште се наоѓаат во полициска станица по приведувањето во врска со проблемот со отпадот во главниот град.
„Лицата се задржани и постапката е во тек“, велат од Јавното обвинителство.
Од тука вчера соопштија дека лицата се приведени во врска со сомненија за кривично дело од член 230 од Кривичниот законик или, како што појаснуваат, станува збор за загрозување на животната средина и природата со отпад.
Владата претходно го задолжи Министерството за внатрешни работи во координација со Државниот комунален инспекторат, Државниот инспекторат за животна средина, Државниот санитарен и здравствен инспекторат и Институтот за јавно здравје да изврши вонреден инспекциски надзор во Град Скопје и во „Комунална хигиена“ со цел да се утврди состојбата со отпадот во главниот град и да се преземат соодветни мерки.
Во врска со приведувањето во текот на вчерашниот ден реагира градоначалничката на Скопје, Данела Арсовска, која на „Фејсбук“ со иронија напиша дека директорот, кој е кадар на ДУИ, бил пуштен од станица кога во полиција по убедување им кажал дека во срцето и душата е „Влен“. Арсовска вината ја лоцира кај претседателката на управниот одбор на претпријатието, Јулијана Спировска, за која исто со доза иронија напиша дека неа не ја апсат оти имала албум со фотографии со сите функционери од ВМРО-ДПМНЕ.
Македонија
Николоски: Ќе работиме да го решиме урбанистичкиот хаос во Центар
Александар Николоски, потпретседател на ВМРО-ДПМНЕ, денеска беше во Маџир Маало, во општина Центар, каде заедно со кандидатот за градоначалник на општината, Мирослав Лабудовиќ, даде изјава за состојбите во овој дел од градот. Тој посочи дека поединци блиски до актуелното раководство на општина Центар го гледаат урбанизмот единствено низ призма на личен финансиски интерес, а поради тоа, граѓаните во Маџир Маало живеат во услови кои не доликуваат на 21 век.
„Денеска ќе се видиме и ќе поразговараме со жителите на Маџир Маало, ова е срцето на главниот град, срцето на Скопје. За жал луѓето живеат во супстандардни услови и овде можете на дело да видите како изгледа урбанистичкиот хаос и создавање на урбанизам само во интерес на поединци“, кажа Николоски и додаде:
„Затоа што поединци кои што се блиски на актуелното раководство на општина Центар, не можат тука да си го најдат финансискиот интерес и не можат тука да најдат бизнис. Затоа луѓето овде живеат во една ситуација која што не приличи на 21 век“.
Николоски укажа и на примерот со новите згради кои се градат во Маџир Маало, каде што тесните улици создаваат проблем и за новите жители, но и за оние кои веќе живеат тука.
„Низ оваа тесна уличка треба да поминуваат сите кои што ќе живеат во овие нови згради кои што се градат тука, а од другата страна зад мене не можат луѓето да си стигнат до куќите. Ова на најдобар начин покажува на кој начин се уништува општина Центар и зошто се потребни промени во општина Центар“, истакна Николоски.
Николоски потсети дека, откако е министер за транспорт и врски, гласно зборува за урбанистичките проблеми и во општина Центар и во општина Карпош.
„Јас многу гласно и за општина Центар и за општина Карпош зборувам откако сум избран за министер. Предложив на двете општини и на двата актуелни градоначалници да донесеме специјални закони за општина Центар и за општина Карпош, кои што би дале развој, но би го заштитиле во исто време урбаното живеење. Двајцата не се согласија, и ги гледаме сега причините зошто“, рече Николоски.
На крај, Николоски истакна дека заедно со кандидатиот за градоначалник на општина центар, како иден градоначалник на општина Центар, ќе работат на решавање на проблемите на жителите од Маџир Маало.
„Ќе работиме да ги решиме овие проблеми и луѓето кои тука денеска разговараат со нас, од Маџир Маало конечно да добијат пристојни услови за живот“, заклучи Николоски.
Обвинителството побара притвор за директорот и за управителот на „Комунална хигиена“
Скопското обвинителство побара притвор за в.д. директорот на ЈП „Комунална хигиена“ – Скопје, Сабахудин Рустеми, и за еден управител за...
Голем е интересот за вакцинацијата против сезонскиот грип, од Здравство велат пријавени се повеќе од 70.000 граѓани
Министерството за здравство информира дека интересот за вакцинација против сезонскиот грип континуирано расте. Досега се пријавени над 70 илјади граѓани,...
Мицкоски: Енергетиката е поставена високо на државната агенда – не како техничко прашање, туку како национален приоритет
Енергетиката е поставена високо на државната агенда, не како техничко прашање, туку како национален приоритети државна стратегија, рече премиерот, Христијан...
Во Кавадарци со тесла го убил својот помлад брат на неговиот роденден поради расправија за имот
Обвинителството ги откри мотивите за грозоморното убиство што се случи летово во Кавадарци. Утврдено е дека 43-годишникот го убил својот...
(Видео) Јамајка се подготвува за најлошиот ураган во историјата
Три лица веќе загинаа на Јамајка, додека островот се подготвува за најсилната бура во светот оваа година, а можеби и...
Русија: Украина ја напаѓа Москва со беспилотни летала втора ноќ по ред
Украина ја нападна Москва со беспилотни летала втора ноќ по ред, соопштија денес руското Министерство за одбрана и градоначалникот на...
(Видео) Експлозија во австралиски рудник, двајца загинати
Две лица загинаа, а едно беше повредено денес во експлозија во од неодамна повторно отворен рудник во австралиската држава Нов...
Судијата му дозволи на убиецот на Чарли Кирк да носи обична облека на суд
22-годишниот маж обвинет за убиство на истакнатиот конзервативен активист Чарли Кирк може да се појави на суд во „цивилна облека“,...
Фон дер Лајен: Литванија се соочува со хибридна закана, нема да го толерираме тоа
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, ја изрази целосната солидарност на Европа со Литванија во врска со постојаните...
Зеленски потврди дека Русите влегле во Покровск
Руските сили ја фокусираа целата своја напаѓачка моќ врз Покровск, град во источна Украина каде што сега се водат жестоки...
Мицкоски од Пробиштип повика на масовна излезност во вториот круг
Во првиот круг коалицијата којашто ја предводи ВМРО-ДПМНЕ освои 33 градоначалници. Двајца во меѓу време, помеѓу првиот и вториот круг,...
Уапсени двајца полицaјци осомничени за разбојништвото на златарницата во Гостивар, се трага и по други лица
Министерството за внатрешни работи до Основното јавно обвинителство Гостивар поднесе кривична пријава против две лица поради сомнение дека како соизвршители...
Приведени две лица од раководството на ЈП „Комунална хигиена“
Приведени се две лица од раководството на Комунална хигиена, соопштија од Основното јавно обвинителство. Како што додаваат од таму, лицата...
Локацијата на ГОБ „8 Септември“ на Мицкоски му изгледа како одлична за нов клинички центар: Има три булевари, гасна поврзаност, но да оставиме експертите да кажат
Премиерот Христијан Мицкоски чека да завршат локалните избори за да распише повик за финансиски институции што ќе понудат кредити за...
Мицкоски: Не е точно дека постои разговор за коалиција со Рамиз Мерко, не преговарам со луѓе на црната листа на САД
Не е точно дека постои разговор за коалиција со Рамиз Мерко, не преговарам со луѓе на црната листа на САД,...
Кривична против полицаец: пукал со пиштолот во просторија во СВР Струмица откога потпишал решение за отстранување од работното место
Одделот за внатрешна контрола, криминалистички истраги и професионални стандарди при Министерството за внатрешни работи до Основното јавно обвинителство за гонење...
(Фото) Општина Центар: Се отстрануваат паднатите дрвја кај училиштето „Киро Глигоров“
Општина Центар информира дека во моментот екипите на ЈП „Паркинзи на Општина Центар“ и ЈП „Паркови и зеленило“ работат на...
(Фото) 30-дневен притвор за скопјанецот што со пиштол крадеше во филијали за брзи кредити
Вчера во Скопје, полициски службеници од СВР Скопје го лишија од слобода 25-годишниот Б.А. од Скопје. Тој се сомничи дека...
На „Дижонска“ уапсен скопјанецот што пукаше со пиштол во Чаир
Вчера околу 20 часот на улицата „Дижонска“ во Скопје, полициски службеници од СВР Скопје го лишија од слобода 30-годишниот Р.Т....
(Видео) Путин се пофали со летачкиот „чернобил“, Трамп: Треба да ја завршите војната во Украина, а не да тестирате ракети
Американскиот претседател Доналд Трамп изјави дека најавата на неговиот руски колега Владимир Путин за тестирање на крстосувачка ракета со нуклеарен...
