Култура
Месец јули во Кинотека – фокус на македонскиот игран филм

Легендарните ЛЕБ И СОЛ имаат композиција која никако не се заборава. Станува збор за вечната хит нумера од нивната дискографија СКОПЈЕ. Скопје има микро клима – изгор лето, кочан зима. Стихот изгор и тоа како го чуствуваме. Токму затоа КИНОТЕКА НА МАКЕДОНИЈА нуди релаксација, а истовремено и интелектуален стимул. На летната кино сцена, во добропознатиот манир на МИРНО ЛЕТО, месецов ќе бидат прикажани остварувања од нашата национална кинематографија, со постар, но и со понов датум на реализација.
Ќе се прикаже и филмот ЖЕД, на исто така легендарниот и наш филмски и театарски режисер, Димитрие Османли. Тоа е втор долгометражен игран филм во продукција на Филмско студио – Скопје и на дистрибутерската куќа „Македонија филм“. Еден од најугледните филмски критичари во светот, Роналд Холовеј, во специјалното издание на Кинотеката на Македонија на англиски јазик „Kino – Macedonian film“, за ЖЕД оценува дека се работи за „пофален одговор“ на македонската кинематографија на интернационалниот успех на југословенскиот „црн бран“… Не смее да се изостави ниту проекцијата на ВОЛЧЈА НОЌ, во режија на Франце Штиглиц и според сценарио на македонскиот писател Славко Јаневски. Токму ова остварување е вториот гран филм во историјата на седмата уметност кај нас.
Во рамките на месечнава понуда, на летната кино сцена МИРНО ЛЕТО, ќе се прикажат и квалитетните современи остварувања како фестивалскиот миленик ИСЦЕЛИТЕЛ, ДОМАЌИНСТВО ЗА ПОЧЕТНИЦИ, РУГАЊЕ СО ХРИСТА, хитот на кино благајните БАЛ-КАН-КАН, култниот постмодерен омнибус СКОПЈЕ РЕМИКС.
Средината на овој месец е резервирана за содржините селектирани од филмскиот фестивал СИНЕДЕЈС.
Репертоарската понуда се заокружува со прикажувањето на филмските материјали кои се однесуваат на земјотресот што го зафати нашиот главен град во 1963-та, како и со промоцијата на „Македониум: Драматургија на недовршеното“. Тоа е колаборативен филм на режисерката Теона Стругар Митевска и уметниците Христина Иваноска и Јане Чаловски, работен врз основа на истоимената книгата на Иваноска и Чаловски, која се фокусира на приказната за „Македониум“, најистакнатиот меморијален комплекс изграден во социјалистичка Македонија.
Токму оваа месечна понуда на КИНОТЕКА покажува дека нашата кинематографија и тоа како има значајни дела, наслови кои предизвикуваат своевиден земјотрес, на емоции, на впечатоци. Пред сè, тие претставуваат извор на инспирација за помладите, а благопријатен флешбек за постарите кино-проследувачи.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура
Книжевен портрет на Јордан Плевнеш во Македонскиот КИЦ во Софија

На 15 април (вторник) 2025 со почеток од 18:30 часот, во Македонскиот културно-информативен центар во Софија ќе се одржи литературниот настан „Портрет на Јордан Плевнеш во Софија“ кој е замислен како средба со познатиот македонски писател Јордан Плевнеш.
Вечерта ќе започне со воведни обраќања кон присутните од страна на Александар Морфов, Христо Бојчев, Захари Иванов. Гости од Народен театар „Иван Вазов“, кои исто така ќе се обратат, се: Марин Јанев, Ања Пенчева, Василка Бумбарова, а гости од Сатиричен театар се директорот Калин Сарменов, Теодор Елмазов и Јорданка Стефанова. Поздравниот говор по повод вечерта ќе биде на академик Љубомир Кекеновски, претседател на Научниот совет на Academia Balcanica Europeana.
Од промоторите и пријателите на Плевнеш, како и од него самиот, посетителите ќе можат да слушнат за неговите дела и искуства и како тие искуства ги вплетува во литературното творештво. Посетителите ќе може од прва рака да слушнат за неговата поезија, неговите драми и романи, за искуствата од театарските сцени каде што се поставени и играни неговите драмски текстови. Ќе се даде осврт и на играниот филм „Тајната книга“, но и на бројните документарни телевизиски филмови и портрети на значајни личности од сферата на културата, уметноста и јавниот живот.
Посетителите ќе имаат можност да запознаат еден забележителен автор од балканската и меѓународната книжевна сцена, познат по неговото творештво како македонски романсиер, драматург, поет и дипломат. Неговото пишување често ги истражува темите на идентитетот, егзилот и метафизичките комплексности на постоењето, како одраз на културните и историските вкрстувања на Балканот.
Најпознатиот роман на Плевнеш, „Осмото светско чудо“, е опишан како филозофско патување низ времето и просторот, спојувајќи елементи на митологија, историја и надреализам. Неговите ликови често живеат во лиминални простори, и географски и духовно, пресликувајќи ги сопствените искуства на Плевнеш како личност вкоренета на едно место, но интелектуално и уметнички номадски.
Гласот на Плевнеш како писател е лирски и интензивен, со поетски стил кој ги спојува егзистенцијалните прашања со секојдневниот живот на неговите ликови. Неговиот јазик е често симболичен, слоевит со референци за балканскиот фолклор, античката историја и европските книжевни традиции, кои придонесуваат за богатиот, безвременски квалитет на неговите дела.
Јордан Плевнеш е еден од најзначајните современи македонски драмски автори. Неговите драми се преведени и играни во бројни театри во земјата, регионот и пошироко во Европа и светот. Тој е долгогодишен Претседател на ИТФ Актерот на Европа, Претседател на Фестивалите на кинематографиите на Југоисточна Европа во Париз и Берлин. Претседател на Интернационалното жири на Охридската академија на хуманизмот. Амбасадор на Република Македонија во Франција, Шпанија и Португалија.
Јордан Плевнеш e поет, драматург и романсиер. Роден е на 29 октомври 1953 во Слоештица, демирхисарско. Основно училиште завршил во Демир Хисар, средно во Битола, а високо образование на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, каде што и магистрира на Филолошкиот факултет, на тема „Македонската народна драма“. Во 1975 година станува уредник на културната рубрика во „Студентски збор“ а од 1980 до 1985 година е уредник во Издавачката куќа „Мисла“. Во периодот од 1985 до 1988 година работи како асистент на Институтот за литература во Скопје. Подоцна предава креативно пишување на повеќе европски и американски универзитети, а од декември 2000 до 2005 година беше амбасадор на Македонија во Франција, Шпанија, Португалија и при УНЕСКО. Во 2005 година станува потпретседател на Интернационалната асоцијација на УНЕСКО за дијалог меѓу цивилизациите, а од октомври 2008 е ректор на Интернационалниот универзитет Еуропа Прима. Драмите на Плевнеш се објавувани и изведувани во над триесетина земји во светот. Пишува на македонски и француски јазик, а преведува од српско-хрватски, грчки и француски јазик. Прва негова публикувана книга е збирката поезија „Теорија на отровот“, објавена 1980, по што следуваат драмите „Еригон“, „Мацедонише цуштенде“, „Југословенска антитеза“, „Р“, „Подземна република“, „Безбог“ , Среќата е нова идеја во Европа“ , „Последниот ден на Мисирков“, „Глобална комедија“ и други. Романот „Осмото светско чудо“ е негов прв роман, објавен 2005 година. Добитник е на наградите „Студентски збор“, наградата за најдобар драмски текст на XIII МЕСС во Сараево, на вонредната награда на „Стерино позорје“ – Нови Сад, за драмата „Подземна република“ изведена од Битолскиот театар, високата награда на Националниот центар за книжевност на Франција за драмата „Среќата е нова идеја во Европа“, интернационалната награда на франкофонијата „Сребрен јасмин“, во 2004 година, за целокупното негово творештво, а во 2008 година Претседателот на Р. Франција му ја врачи високата француска награда „Офицер на книжевностите и уметностите“. Во 2015 година за драмата „Кирил и Методиј – Who are you?“ на Европскиот театарски фестивал во Букурешт ја добива наградата Гран При на НЕТА. 2021 година Француската академија му ја доделува наградата Гран При за животно дело. Академик Јордан Плевнеш, претседател на Academia Balkanica Europeana, е добитник и на многу други домашни и меѓународни книжевни признанија и награди, меѓу кои наградата за животно дело „Свети Климент Охридски“.
Култура
Ликовна изложба „Гумено време“ на Ана Ивановска во КИЦ, Истанбул

Ликовната изложба „Гумено време“ на авторката Ана Ивановска ќе биде отворена во вторник, 15 април 2025 во 19 часот во галеријата на Македонскиот Културно информативен центар во Истанбул, Турција.
Проектот „Гумено време“ претставува визуелно истражување на глобалните настани и нивните последици врз индивидуалното и колективното искуство. Пандемијата, војните и тековните конфликти трајно го трансформираа секојдневието, создавајќи чувство на неизвесност – време што се развлекува и истегнува, како гума, без јасен исход.
Делата овозможуваат непосредна интеракција со набљудувачот, отворајќи прашања за личната и општествената трансформација. Фокусот е ставен на внатрешната трансформација, различните ментални состојби, ситуации и чувства што произлегуваат од оваа нова реалност.
Влијанието од глобалните случувања, неизбежно се рефлектираше во фотографиите кои содржат повторувачки елементи на маски и ракавици кои формираат вистинска решетка, позади која се наоѓа уста која останува „Без здив“. Тие се визуелна манифестација на стравот, безизлезната ситуација и ограничената слобода како бариера во општењето со светот и претставува еден вид релација на видливиот свет со невидливите опасности. Тоа се дела настанати преку истражување, експериментирање и комбинација на фотографија (фотомонтажа) и други материјали.
Низ проектот „Гумено време“ сепак, провејува нишка на надеж, повикувајќи нè да го негуваме чувството на задоволство и исполнетост преку пронаоѓање на сопствениот внатрешен мир – преку љубов, поврзаност и заедништво. Целта е да се поттикне поголема свесност за моментите што често остануваат незабележани, создавајќи нова перцепција за нашето опкружување. Овој стремеж произлегува од вечната човечка потреба за самоспознание и чувство на единство со универзумот.
Ана Ивановска (Скопје, 1982) дипломирала на Факултетот за ликовни уметности во Скопје, отсек сликарство (2006). Во 2007 год. го завршува Педагошкиот оддел а во 2011 ги завршува постдипломските студии на отсек сликарство на истиот факултет.
Од 2006 год. член е на Друштвото на ликовни уметници на Македонија и еден од основачите на уметничката група Арт И.Н.С.Т.И.Т.У.Т. (2009 – 2011) и групата „МОМИ“ (2012). Сопственик е на ТП уметничка работилница КРЕАТИВНА СЛОЖУВАЛКА (2014) и имаше статус на самостоен уметник (Министерство за култура) од 2015 до 2023 година. Била член на жирито на Друштвото на ликовни уметници на Македонија (2022/23) и член на Управниот одбор на BIEAF 2023/2024, меѓународен уметнички фестивал за животна средина во Бусан, Ј. Кореја организиран од Јусанг Ли (2023).
Реализирала 22 самостојни и над 150 групни изложби во Македонија и странство. Ана ја доби годишната награда „Денес” за млад ликовен уметник од Центарот за современи уметности (2008), Наградата за вајарство доделена од ДЛУМ (2017), наградата за нови медиуми доделена од ДЛУМ (2020), наградата за „10 најдобри светски уметници“ од BIEAF на 21. Интернационален фестивал за еколошка уметност во Бусан, Јужна Кореја за изложбата „Старата иднина“(2025) и беше претставник на Р.М. на интернационалниот натпревар на 7мите Франкофонски игри во Ница, Франција (2013).
Остварила уметнички престои во Тирана, Албанија, Културно-информативен центар на Р. С. Македонија (2024); галерија MЦ, Њујорк, САД (2022); CreArt, Скопје, Р.С. Македонија (2020); Папрадиште, Р.С. Македонија, (2019); Тирана и Корча, Албанија, „Галерија Кало“ (2019); Берлин, Германија, „Прима центар“ (2018); Париз, Франција, “Cite Internationale des Arts” (2014); Виена, Австрија, Австриско Федерално Министерство за образование, уметност и култура (2011); Њујорк, САД, YVAA (Young Visual Artist Award) во програмата ISCP (International Studio and Curatorial Program) (2009).
Нејзината уметничка практика се базира на работа во различни медиуми и нивна комбинација: инсталација, објект, слика, скулптура, видео, перформанс, цртеж. Нејзините дела ја истражуваат врската меѓу природата, индивидуата и општеството, балансирајќи спротивности како микро и макро космос, живот и смрт, духовно и материјално. Преку имерзивни инсталации, таа го трансформира просторот и перцепцијата, повикувајќи на размислување за егзистенцијата.
Култура
Јон Вардар слета во Буенос Ајрес

Првиот македонски долгометражен анимиран филм деновиве беше прикажан на 26. издание на престижниот филмски фестивал во Буенос Ајрес, Аргентина, БАФИЦИ (Buenos Aires International Festival of Independent Cinema).
На трите проекции, на кои се бараше карта повеќе, присуствуваше и режисерот Гоце Цветановски, кој пред присутните зборуваше за долгогодишното креирање на филмот, предизвиците, и честа да се биде дел од еден од водечките фестивали за независен филм во светот.
„Проекциите во Буенос Ајрес завршија со многу интересни средби и се радувам на секој еден разговор за овој филм. Ова е дестинација на која повторно би сакал да се вратам со следниот проект, а работите веќе се движат во таа насока“, рече Цветановски, додавајќи дека засега не може да открие повеќе детали.
Директорот на фестивалот, Хавиер Порта Фоуз претставувајќи го филмот пред публиката рече дека за првпат филм од Македонија е дел од овој фестивал. Истовремено, вели, предизвик бил преводот оти во Аргентина живеат само 12 Македонци.
Претходно, од фестивалот за филмот напишаа: „Анимиран долгометражен филм од Македонија не е нешто што се гледа секој ден, но шармот на John Vardar vs. the Galaxy е далеку од тоа да биде само географски куриозитет. Оваа визуелна лудорија – со своите интергалактички авантури што наликуваат на халуцинација, откачени вонземјани и хумор со висока концентрација – се истакнува со рокерска дрскост и заразна комичност. Филмот е како црна дупка што го вовлекува гледачот во својот хаотичен универзум, каде секое чудовиште е повик на бегство од нормалното и прослава на лудото и необичното“.
Филмот е поддржан од Агенцијата за филм.