Oд утре по случаен избор во Латвија може да се одлучи кој ќе ѝ се приклучи на армијата, а кој не. Од оваа година во таа балтичка земја повторно важи обврската за отслужување војска. Доколку нема доволно доброволци за 11-месечниот армиски рок, тогаш армијата ќе регрутира млади луѓе. Литванија повторно го воведе воениот рок веќе во 2015 година, Шведска во 2017 година. А за воведување воен рок се разговара и во Германија, Велика Британија, Хрватска.

„Воената обврска е големо ветување“, вели Софија Беш од Фондацијата „Карнеги“ за меѓународен мир во Вашингтон.

„Се чини дека тоа е начин да се создадат воени резерви, кои се потребни во случај на војна. Многу европски армии, вклучително и германската, имаат тешкотии да регрутираат доволно војници. Регрутирањето изгледаше непотребно во Европа по крајот на Студената војна. Но, тоа се промени по рускиот напад на Украина. Европските земји стравуваат од директен конфликт со Русија и сакаат да бидат подготвени за таа можност“, вели Беш во изјава за „Дојче веле“.

„Долго време се зборуваше дека ни треба повеќе технологија и помалку војници , но кои ќе бидат многу добро вооружени и врвни професионалци“, вели Беш. „Мислам дека ни требаат и двете. Ни треба технологија на бојното поле и ни требаат повеќе војници. Токму тоа ни го покажува војната во Украина.

Војната на Русија против Украина се смета за војна на трошење. Стотици илјади војници веќе загинаа. А Русија секогаш испраќа нови војници на бојното поле, некои од нив речиси без никаква воена обука. Ова покажува дека дури и во ерата на беспилотни летала и суперсонични ракети потребата од војници е сè уште многу висока во модерното војување.

Дали општиот воен рок може да биде решение за европските армии, кои очајно бараат нови регрути? Тоа не може, според Винченцо Бове од Универзитетот во Ворвик во Велика Британија.

„Ако го набљудуваме модерното водење на војната, ќе видиме дека ни е потребно високотехнолошко оружје и, се разбира, војници што ќе им служат“, вели Бове во интервју за „Дојче веле“. За тоа не е погоден регрут, чија обука траела помалку од една година, нагласува тој.

„Тие зборуваат за три месеци, шест месеци, можеби девет месеци, што, според мене, не е доволно за да се научат основните вештини и знаења“, вели Бове, кој студирал борба против подморница како офицер во италијанската морнарица.

Заедно со тоа доаѓа уште еден проблем, кој е уште поважен од недостигот на обука и искуство. „Ако младите се принудени да служат војска против нивна волја, очигледно ќе има недостиг на мотивација“, вели Бове.

Само високо мотивираните војници се подготвени да ги ризикуваат своите животи, нагласува Бове, а тоа може да биде пресудно за победа во војна.

„Не гледам како би било можно да се осигури дека регрутите користат оружје, се борат на бојното поле и потоа ќе бидат успешни. Бове укажува на високиот број жртви меѓу насилно мобилизираните луѓе во руската армија. И тој цитира анкети на јавното мислење, кои покажуваат дека многу млади луѓе не би биле подготвени да ја бранат својата земја со оружје во рака, дури и ако земјата биде нападната.

Според сегашната студија, повторното воведување на воената обврска може да ја чини Германија до 70 милијарди евра годишно. Затоа што не се скапи само инструкторите, бараките и униформите. Младите не би работеле, туку би служеле војска, што ја ослабува економијата.

„Ако размислувате за воена служба, секако има многу трошоци“, вели Бове. Покрај економските трошоци, постои и еден вид политички трошок. „Луѓето што се принудени да служат војска подоцна покажуваат мала доверба во институциите. Боув го истражувал ова со своите колеги во научна студија. Тој стравува дека воведувањето општа воена служба може да ја ослаби демократијата во Европа на долг рок.

Затоа Бове го фали шведскиот модел, кој ѝ дава приоритет на доброволната работа. Од сите регрути на проверка, ќе бидат поканети само оние што покажуваат голема мотивација. Во голем број проверки армијата потоа може да ги избере оние што ѝ се чини дека се најпогодни да служат во армијата со оружје. Така се добиваат помалку регрути, но со текот на времето има многу голема понуда на квалификувани војници.

И Софија Беш од Фондацијата „Карнеги“ ја споделува загриженоста дека наметнувањето воен рок може да ги фаворизира екстремистичките партии во Европа.

„Ако политичарите протуркаат воена регрутација против волјата на населението, тие го ризикуваат тоа“.