Култура
Мојсова-Чепишевска: Исчитувањето на Конески како тестамент треба да продолжи – да не заборавиме дека мораме да пишуваме на македонски

Исчитувањето на Конески како тестамент треба да продолжи зашто на тој начин нема да заборавиме дека мораме да пишуваме на македонски! Ова го порача проф. д-р Весна Мојсова-Чепишевска на свеченоста на која од Културно-едукативниот центар „Небрегово“ во спомен-домот „Блаже Конески“ ѝ беше доделено признанието „Зборот на Конески“ за 2024 година.
„Од 2021 година па наваму, кога ќе ја употребам синтагмата ‘Конески како тестамент’, не еднаш следува прашањето: Зошто Конески како тестамент?, Што пишува во тестаментот на Конески? Некои дури и негодуваа на поврзувањето на Конески со самиот термин тестамент. Зашто тој немал напишано или барем не знаеме дека напишал тестамент во кој го распределува наследството. На тоа секако следува мојата реакција со зачуденост дали од ‘патријархот на македонското слово’, како што го нарече грчкиот поет Костас Валетас, од човекот со тестаментално дело за севкупната македонска култура треба да се очекува својот тестамент да го запише во некаков правен акт, а не во своите поетски, есеитички и научни текстови. Одговорот го почнувам со прашање: Нели последните напишани и/или објавени текстови на културните дејци се со тестаментални пораки? Книжевната и културната историја нè учат дека е така“, посочи Мојсова-Чепишевска.
Како што нагласи, оттука, неминовно е тестаменталните пораки на Конески да ги побараме и во неговиот текст објавен последен во текот на неговиот физички живот – „Пишувањето на ‘мал’ јазик“.
„Повеќе од половина век јас пишувам песни на јазик на еден народ, што го сочинуваат приближно два милиона луѓе. Да биде мојата позиција уште поранлива, јазикот на кој пишувам, македонскиот, е кодификуван допрва во 1945 година и јас лично сум зел извесен удел во тој чин за потоа пак во текот на неколку децении да му се посветам како славист на изучувањето на историјата и современата состојба на својот мајчин јазик. Но, не треба да го скријам ни тоа дека за сето ова време на мојата литературна и научна дејност од некои центри на моќ на Балканот ни се оспорува правото да пишуваме на свој јазик и да се сметаме за современа народна заедница. Дали не се работи тогаш за една неразбирлива и безрасудна тврдоглавост од наша страна?,“ вели Конески уште во почетокот на овој текст.
„И, еве, во 2024 година, кога со возбуда го примам признанието ЗБОРОТ НА КОНЕСКИ на КЕЦ ‘Небрегово’, чувствувам потреба уште еднаш да кажам зошто исчитувањето на Конески како тестамент треба да продолжи. Зашто на тој начин нема да заборавиме дека мораме да пишуваме на македонски! Овој негов аманет во годините наназад и мене ме натера што повеќе да го проучувам неговото дело и да се обидам да истражувам помалку истражени сегменти од неговиот опус. Затоа во последново време се навраќам и на оние стихови на Конески, кои зборуваат за обичните животни наслади. Не затоа што немам што друго да кажам за ‘Везилка’ или за ‘Тешкото’, за ‘Ракување’ или за ‘Илинденски мелодии’, туку затоа што сега ме интересира тој интимен Конески и потребата со нови исчитувања да гребеме по неговото творештво за да дојдеме, како што вели тој во песната ‘Планина’ – до последниот слој на душата. Оти постојано во мене е присутно прашањето колку го познаваме Конески токму до таму, до дното на неговата душа. Обидувајќи се да дојдеме до последниот слој на неговата душа, ние треба да дојдеме до последниот слој и на сопствената душа. До последниот суштински слој и на македонската душа… Ако можеме тоа да го постигнеме… Затоа што и врежаното во таа душа е на македонски јазик. Затоа што врежаното е токму зборот на Конески“, истакна Мојсова-Чепишевска.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура
Љутков: Потенцијалот на културата и креативната економија како движечка сила за одржлив економски развој

Министерот за култура и туризам Зоран Љутков денеска во Котор, Црна Гора, присуствуваше и се обрати на првиот состанок на министрите за култура од Западен Балкан, во организација на Британскиот совет, а во партнерство со Министерството за култура на Црна Гора. Состанокот се одржа како дел од Берлинскиот процес 2025, чиј домаќин оваа година е Обединетото Кралство. Оваа денешна средба во Котор, Република Црна Гора, претставува прво вклучување на министрите за култура од Западен Балкан во рамките на Берлинскиот процес.
„Во време кога економскиот раст се мери не само преку индустриска продукција, туку и преку културна длабочина и креативен капацитет, потребно е да ја препознаеме стратешката вредност на спојот меѓу културата и туризмот. Ваквите и слични собири мораме да ги користиме за сеопфатно да ја осмислиме нивната синергија како двигател на креативната економија – економија што расте од идеи, се храни со иновации и се темели на човечките вредности“, истакна Љутков на состанокот.
Култура
„Народен пратеник“ ја претставува Македонија на регионалната театарска елита на јубилејното 70. „Стериино позорје“

Македонскиот народен театар со претставата „Народен пратеник“ од Бранислав Нушиќ, во адаптација и режија на Егон Савин, на 1 и 2 јуни ќе учествува на 70. „Стериино позорје“, Нови Сад.
„Почнувајќи од првата комедија на Бранислав Нушиќ, политички субверзивно дело од млад сатиричар, бунтовно насочено кон системот изграден врз лаги, корупција и манипулации, авторите на претставата суптилно покажуваат дека состојбата на тој наш систем воопшто не се подобрила, односно дека ваквите механизми на владеење се сè уште основа на општествените текови, главно, во неуспешните балкански држави. Режисерот Егон Савин гради компактна, возбудлива и прецизна претстава, не одлучувајќи да оди по патот на подрастична модернизација на текстот, туку ненаметливо посочувајќи ја безвременската траги(коми)чна вистина на откритијата на Нушиќ за длабоката политичка гнилост. Сепак, во претставата постојат разлики во значењето во споредба со оригиналниот текст и тие се отсликуваат на драматуршкиот план. Сценската игра, која трае само еден час и петнаесет минути, е згусната и динамична; големиот број ликови се изведени од сценскиот текст, од сопругата на Јеврем, Павка, преку Сима, Ивковиќ, неговата тетка, Секулиќ и други, а со тоа се исклучени и излишните линии на нарацијата.
Расплетот е, исто така, значително променет, не е толку ведар како кај Нушиќ, туку е позаострен, помрачен и со тоа е поблиску до духот на нашето време. На режисерски план, најважна е работата со актерите, секој лик е прецизно оформен, што се издвојува како најголема вредност на претставата, покрај сликовито длабоките заплети на Нушиќ, од кои произлегуваат убиствени вистини за чудниот систем на вредности и неуништливата валканост и превртливост на политичарите… “, пишува Ана Тасиќ, селектор.
Овогодишното 70. „Стериино позорје“ се одржува од 26 мај до 3 јуни 2025 година, под мотото „Создавање историја/менување на иднината“. Освен МНТ, во натпреварувачката програма учествуваат и: Загребачко казалиште младих, Црногорско народно позориште, Атеље 212, Југословенско драмско позориште, Српско народно позориште, Нови Сад и други.
Последното учество на МНТ беше пред 22 години.
Култура
Операта „Аида“ од Џузепе Верди традиционално ќе ги затвори Мајските оперски вечери

На 31 мај со почеток во 20.00 часот, величествената „Аида“ од Џузепе Верди, традиционално ќе го затвори 53.издание на фестивалот „Мајски оперски вечери“. Спојот на традицијата со визуелната иновација, преточена преку футуристичката виртуелна сценографија ќе ја одведат публиката на патување низ древниот Египет раскажувајќи приказна за љубовта.
„Аида“, магичното ремек-дело на Џузепе Верди ќе се изведе под диригентската палка на гостинката од Италија, Џана Фрата. Во продукција на театарот Карло Феличе од Џенова, Италија, претставата на сцената на Националната опера и балет ја пренесе и адаптира Дејан Прошев. Кореографијата е на Луиза Балдинети (Италија), концерт-мајстор е Верица Ламбевска, а хор-мајстор: Ѓурѓица Дашиќ.
Во насловната улога (Aида) ќе настапи, Дарија Мазиеро (Италија), во улогата на Радамес ќе настапи, Џејмс Ли (Јужна Кореја), во улогата на Амнерис, Ненси Фабиола Херера (Шпанија), улогата на Рамфис ќе ја толкува Игор Дурловски, Фараон е Владимир Саздовски, Амонасро, Mарјан Јованоски, Главна свештеничка: Александра Лазаревска Василевски, Гласник: Никола Стојчевски, балетски солист: Илијана Данилов, заедно со хорот, оркестарот и машкиот балетски ансамбл на Национална опера и балет.
Поставена во древниот Египет, операта спојува интимна човечка драма со величествени хорови, балетски сцени и моќна оркестрација.