Култура
Дежуловиќ: Сатирата во суштина е ширење лажни вести за да се каже вистината

Со претставување дел од творештвото и разговор со двајца автори, искусни новинари, уредници и колумнисти синоќа во Даут-пашиниот амам во Скопје почна 12. интернационален литературен фестивал „Про-за Балкан“ во Скопје.
На првата фестивалската вечер публиката имаше задоволство да ја истражи динамиката на Борис Дежуловиќ од Хрватска и домашниот автор Ѕвездан Георгиевски, чие творештво се движи во истите новинарско-авторски води, но со разни пристапи и сензибилитет. На гостите на фестивалот добредојде им посакаа идејните творци на фестивалот – Дејан Трајкоски, Александар Прокопиев и Ермис Лафазановски. Поради здравствени причини, најавената авторка од Бугарија, Рене Карабаш, не можеше да присуствува на отворањето.
Борис Дежуловиќ, некогашен соборец на Предраг Луциќ во „Ферал трибјун“, веќе дваесет години е колумнист во хрватските неделници и дневни весници. Со своите колумни со години отвора значајни и чувствителни теми за хрватското општество поради што неговата работа многупати беше напаѓана и критикувана.
За Хрватска денес вели дека кога ќе се гребне под површината, излегува смрдлив гној, кој не е излечен уште од 90-тите години.
„Хрватска лично за мене денес е полоша од тоа што беше во 90-тите. Кога веќе зборуваме за поделбата на ваши и наши, јас никогаш не се согласив да бидам наш, уште во Југославија, а камоли во Хрватска. Тој нашизам е, всушност, новиот фашизам. Сите наши нации се ‘нашистички’ нации оти сите го гледаме само нашето. Како некој не е наш, односно ваш. Во времето на црните 90-те, во екот на војната, никогаш не сум имал проблем да шетам во Сплит, никогаш не сум имал никаква непријатност иако како редакција на ‘Ферал трибјун’ сме доживувале најлоши работи. Денес, по 30 години, секој кретен во Сплит има потреба да задева, да потфрла и фала богу не сме стигнале до тоа физички да ме напаѓа. Но, таа атмосфера во општеството е неспоредливо полоша. Јас побегнав од Сплит зашто тоа е смртоносна комбинација на два најголеми ужаса на мојот живот, а тоа се фашизмот и туризмот. Е, во Сплит тие две се споија во комбинација од која морав да побегнам. Јас го сакам Сплит најмногу на светот, но, за жал, тој веќе не е мојот град“, истакна Дежуловиќ.
Лафазановски рече дека тоа што го одликува како автор сите овие години е сатирата, црната сатира, иронијата, на што Дежуловиќ рече: „Човештвото во таа смисла е во трајна криза. Не постои, ниту било ниту ќе биде совршено општество, кое не би било подложно на сатира и нема да постои“.
Дежуловиќ раскажа и за тоа како завршиле на суд во поранешна Југославија под обвинение за ширење лажни вести. Тогаш судијата донел ослободителна пресуда и во обраќањето на јавниот обвинител му рекол „вие малку сте се зезнале, сатирата по дефиниција е ширење лажни вести“.
„Сатирата е ширење лажни вести како би се кажала вистината. Еве веќе 30 години како тоа го работам и се влечам по судови“, додаде Дежуловиќ.
Sвездан Георгиевски ѝ е добро познат на домашната публика како новинар во повеќе редакции и основач на наградата „Роман на годината“. Од својот деби роман во 2016, објавува и книги есеи, раскази, повторно роман и последната книга записи „Базирано врз речиси вистинити настани“, објавена годинава во издание на „Бегемот“.
„Никогаш не сум се доживувал како литерат или како писател. Сите знаеме каква е состојбата во македонското новинарство. По децении работа, успеав да останам без професионален новинарски ангажман. Не знаев да поправам бојлер, да правам маси, да работам што било друго. Единствено што умеам е со зборови“, рече Георгиевски како почнал да пишува и како тој процес му се допаднал, па продолжил да пишува понатаму и да се изненадува себеси не водејќи сметка дали понатаму ќе излезе како книга.
Георгиевски истакна дека никогаш не работел во политичка рубрика и како сектор никогаш не водел литература.
„Новинарите од културните рубрики се многу поприемливи за колумни. Новинар од културна рубрика може да напише спортски текст, новинар од спортска рубрика тешко може да напише текст од култура. Уредник од културна рубрика може да биде уредник и на политичка, и на економска, и на целиот весник, новинар од економска не може да биде уредник на културна итн.“, дополни Георгиевски.
Денеска, на програмата на фестивалот се неколку настани. Во 13.30 часот во Бугарскиот културно-информативен центар ќе се одржи традиционалната средба на членовите на програмата „Скопје фелоушип“, со претставници на Македонската асоцијација на издавачите. Вечерва, пак, од 20 часот, во „Јуроп хаус Скопје“ ќе се одржи тркалезна маса на тема „Литературата како форма на отпор“, на која ќе учествуваат гостите писатели, а ќе ја модерира Владимир Јанковски. Претходно, во ЈУ Градска библиотека „Браќа Миладиновци“ ќе се одржи средба на деца со словенечката писателка на книги за деца и адолесценти, Мајда Корен.
Програмата „Скопје фелоушип“ оваа година се реализира во соработка со КУД „Содобност“ од Словенија, а кофинансиранa е од програмата „Креативна Европа“ на Европската Унија.
Организатор на фестивалот „Про-За Балкан“ е издавачката куќа „Прозарт медија“ од Скопје. Поддржувачи на фестивалот се Министерството за култура и туризам, „Традуки“, Амбасадата на Србија, Културно-информативниот центар на Бугарија во Скопје, КУД „Содобност“, Францускиот институт во Скопје, Кинотеката, Амбасада на Грција, библиотеката „Браќа Миладиновци“, винарницата „Стоби“, СПОНА, „Умно.мк“ и „Метрика култура“.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура
Македонскиот народен театар вечерва ја изведува „Народен пратеник“ во Народно позориште – Белград

129 години по праизведбата на „Народен пратеник“ и 101 година од неговото прво печатено издание, „Народен пратеник“ на Македонски народен театар вечерва игра во Народно позориште – Белград.
Оваа прва комедија на Бранислав Нушиќ, во изведба на моќна актерска екипа и режисерски конципирана од страна на Егон Савин, по впечатливата и одлично забележана изведба на реномираниот фестивал и добиената специјална награда за колективна актерска игра од „Стериино позорје“ – вечерва во 20:30 часот игра на сцената „Раша Плаовиќ“.
Силните впечатоци и импресиите што ги сподели новосадската публика и критиката за двете изведби се патоказ и очекување тоа да се доживее и по оваа изведба.
Култура
Историски ден за МНТ: триумф на ансамблот во „Народен пратеник“

3 јуни 2025 – ден што со особена чест ќе биде запишан во поновата историја на Македонскиот народен театар.
Наградата што секој актер и ансамбл ја посакуваат – Специјалната Стериина награда за колективна актерска игра – му припадна на ансамблот на претставата „Народен пратеник“ од Бранислав Нушиќ, во режија на Егон Савин, а во продукција на Македонскиот народен театар – Скопје.
Ова е награда што ја слави и ја велича не само актерската вештина туку и сплотеноста што се раѓа на сцената – заедништвото во процесот на создавање, како и силата на колективната енергија што живее низ целото траење на претставата.
Александар Микиќ, Дарја Ризова, Тони Михајловски, Јордан Симонов, Тања Кочовска, Александар Михајловски (со снимен глас), народот: Дејан Стамчевски, Синан Ракип, Скендер Бериша, Зекирија Алим, Мирослав Атанасовски, Мартин Китановски и Хусеин Халили, како и целиот тим зад сцената – го заслуживте ова признание!
ПР
Култура
Премиера на балетот „Госпоѓа Бовари“ – одбележување 25 години уметничка дејност на примабалерината Марија Кичевска-Шокаровска

На 25 јуни 2025 година со почеток во 20.00 часот на големата сцена на Националната опера и балет, ќе се одржи премиерата на новата балетска продукција „Госпоѓа Бовари“, инспирирана од безвременскиот роман на Густав Флобер. Ова сценско остварување е посветено на јубилејот од 25 години уметничка дејност на примабалерината, Марија Кичевска Шокаровска која со својата енергија, емоција и посветеност остави длабок белег во историјата на македонскиот балет.
Ова балетско дело, поставено во два чина ја раскажува драмата на женската душа, копнежот по страст, слобода и трагичниот судир со општествените норми.
Диригент е Едуард Амбарцумјан од Ерменија, кореографијата ја потпишува Виктор Ишчук од Украина, кој со прецизност и современ израз го доловува духот на 19 век, додека музичката подлога е составена од дела на К. Сен-Санс, М. Равел, Ж. Масне, Ф. Менделсон и Г. Ф. Хендл, сценографијата и костимографијата се на Андреј Злобин и Гана Ипатиева од Украина, светло дизајн, Милчо Александров, а концерт-мајстор е Јане Бакевски.
Особено значајно е што оваа премиера е посветена на Марија Кичевска Шокаровска, која со својата уметничка кариера остави неизбришлив печат во историјата на македонскиот балет.Таа ќе ја толкува главната улога на Ема Бовари, во останатите улоги ќе настапат, Франциско Хименез Руиз (Шарл Бовари), Балаж Лочеи (Рудолф Буланже), Дмитро Чеботар (Трговецот Лере) и Ендру Кук (Доктор Оме) заедно со солистите, балетскиот ансамбл и оркестарот на Националната опера и балет.
Билетите се пуштени во продажба, онлајн и на билетарницата на МОБ.