Церемонијата за доделување на Наградите на Европската Унија за истражувачко новинарство 2024 организирана се одржа во петок, 18 октомври 2024 во Скопје на која беа наградени најдобрите стории објавени во Северна Македонија. Престижната награда поддржана од Европската Унија ги препознава најдобрите истражувачки стории објавени во претходната година во земјите од Западен Балкан и во Турција.

Церемонијата ја отвори амбасадорот на Европската Унија во Северна Македонија, Михалис Рокас, кој ја истакна посветеноста на Европската Унија во поддршката на независното новинарство и слободата на медиумите во регионот.

„Новинарството ни треба за функционира демократијата. Професионалното новинарство ни помага да се справиме со многу предизвици. Социјалните мрежи лесно креираат јавно мислење. Она што е потребно е да се обидеме да асистираме на професијата, да не кажам, да ги достигне ЕУ стандардите, туку да се осигураме новинарите да можат да работат на истражувања. Ова е можност да се покаже импактот на истражувачкото новинарство кое креира општествени промени и средина во која граѓаните ќе просперираат“, рече амбасадорот Рокас.

Претседателот на жири-коисијата Валентин Нешовски даде увид во процесот на селектирање на пристигнатите апликации и темите кои биле истражувани.

„Мора да кажам иако ќе звучи како фраза – жирито имаше тешка работа. Не затоа што не уживавме во работата туку затоа што од вас добивме за анализа одлични новинарски трудови. Процедурата на жирирање вклучуваше поединечно бодување по сите овие критериуми а потоа и состанок на кој се дебатираа резултатите. И тука мора да кажам се соочивме со тесни резултати. Поради, пак, ќе нагласам, квалитетот“, рече Нешовски.

По говорите беше претставена жири-комисијата која ја сочинуваа Валентин Нешовски, Лајла Веселица и Константин Тесторидес.

Победниците на кои сертификатите им ги додели амбасадорот Рокас беа прогласени во следниот редослед:

3. место:
Александар Методијев и Сузана Мицева за сторијата „Кревките Шуми“ (Нота.мк) која истражува нелегална сеча на шуми и институционална негрижа за животната средина.

2. место:

Миомир Серафиновиќ и Снежана Лупевска Созен за сторијата „Семејно стебло Зајас, Соравиа, струја, дипломатија“ од емисијата КОД, ТВ Телма која открива фамилијарни врски и злоупотреби од високи функционери.

1. место:

Ирена Мулачка од Фокус за сторијата „Скандал Онкологија“ (Фокус) со која се открија злоупотреби со терапиите за онколошките пациенти.

По доделувањето на наградите победниците имаа можност да одржат краток говор:

„Во целата приказна, вработените на онкологија се охрабрија да учествуваат во сторијата и да зборуваат за тоа што се случувало таму. Искрено се надевам дека малку од малку успеав оваа приказна да помогне на пациентите во Македонија и се надевам дека до крај на годината ќе има правна разврска. Благодарност до редакцијата Фокус, до жирито и до моето семејство“, рече Ирена Мулачка.

„Благодарност до жирито за наградата. Рекоа дека е храброст да се истражува и жирито ја препозна храброста да се истражува едно семејство кое до скоро беше во власта. Истражувачкото новинарство расте, многу ми е мило што ЕУ не се откажува од нас и и ни дава поддршка“, рече Миомир Серафиновиќ по примањето на наградата.

„Чест ми е што сум овде, што ова неверојатно патување кое го имавме со колегите, ја доби втората награда по она од СЕММ и УНЕСКО. Беше предизвик да се отиде на Јабланица, непокорот на локалното население заслужува признание затоа што нивното противење да се уништува шумата не мотивираше да ја направиме сторијата“, рече Сузана Мицева.

Победниците на националниот конкурс за ЕУ наградата за истражувачко новинарство ќе имаат шанса да се натпреваруваат и за регионалниот конкурс на кој се наградуваат стории со регионално влијание од посебна жири-комисија. Победниците на регионалниот конкурс ќе бидат објавени во последната недела на Октомври во Анкара, Турција.

За Наградата на Европската Унија за истражувачко новинарство

ЕУ наградата за истражувачко новинарство е координирана од Томсон медија, а во Македонија имплементирана од Самостојниот синдикат на новинари и медиумски работници како дел од проектот „Зајакнување на квалитетот на вестите и независното новинарство на Западен Балкан и во Турција 2“. Проектот е финансиран од Европската Унија, а спроведуван од конзорциумот составен од Балканската истражувачка репортерска мрежа – БИРН Хаб, Централно-европскиот Универзитет (ЦЕУ) – Унгарија, Асоцијацијата на новинари (АЈ) – Турција, Томсон Медија (ТМ) – Германија, Универзитетот Гоце Делчев Штип (УГД) – С. Македонија, Самостојниот синдикат на новинари и медиумски работници (ССНМ) – С. Македонија, Асоцијацијата на медиумите од југо-источна Европа (МАСЕ) – Црна Гора и Балканската истражувачка репортерска мрежа Косово (БИРН Косово).

Претседателот на Собранието, Африм Гаши, денеска оствари средба со претседателката на Бундестагот на Сојузна Република Германија, Бербел Бас.

На средбата присуствуваше и нашиот резидентен амбасадор, Илбер Села и генералната секретарка на Собранието, Марина Димовска. Поздравувајќи го својот колега со топло добредојде, претседателката Бас ја искажа нејзината лична посветеност, но и посветеноста на пратениците во Бундестагот да се вложат за напредок на нашата земја на патот кон Европската Унија. Изрази почит и пофалби за досегашните успеси и преземени чекори на Република Северна Македонија на овој пат.

„Вашата земја е пример за успешно мултиетничко општество во целиот регион, нешто што е посебно вреднувано од Германија“, потенцираше Бас.

Претседателката Бас, потенцираше дека поканувањето на претседателката на Европската Унија, Урсула фон дер Лајер, на Самитот во Берлин е уште една потврда за германската визија за регионот и извесната европска перспектива на земјите учеснички во овој процес.

Претседателот Гаши изрази особено задоволство за одржувањето на средбата и за поддршката која како држава и Собрание ја добиваме во изминатите децении од германските политичари, институции, бизнисмени и граѓани. Беше упатена благодарност за Резолуцијата на Бундестагот, особено признанието на македонската посебност, не само како признание на македонскиот идентитет, туку како гест на почитување на оваа универзална и цивилизациска придобивка. Ја пренесе одлучноста на новата влада и Собрание по одржувањето на парламентарните избори за продолжување на процесот на евроинтеграции и спроведување на неопходните реформи во клучните области детектирани од Европската комисија. Посебен акцент стави на парламентарната соработка и динамиката на средби на сите нивоа и актуелно, експертизата на Бундестагот за независно парламентарно обезбедување.

Двајцата соговорници беа согласни дека во време на заканувачки предизвици, потребно е поголемо обединување на парламентите во нивната одбрана на демократијата, човековите права, транспаретноста, отвореноста и обезбедувањето на точни информации до граѓаните. Беше констатирано дека тековната соработка треба да продолжи, но и да се отпочне во нови области кои добиваат на значење, како што се обезбедувањето добри законски решенија на поле на енергетиката, користењето на алтернативни и онбовливи извори на енергеија, како и заштитата на животната средина.

По денешното судење за убиствата на 14-годишната Вања Ѓорчевска и Панче Жежовски, адвокатот на таткото на Вања, Владимир Туфегџиќ, укажа дека полицискиот началник Дејан Димовски во сведоштвото не дал доказ дека татакото на Вања избришал порака на „Вибер“, во која зборувал за пари што бил спремен да ги даде. Началникот Димовски, објаснувајќи зошто се посомневале во таткото на Вања, Александар Ѓорчевски, рече дека една од причините била избришана порака во група на „Вибер“, која некои родители ја виделе и на полицијата ѝ кажале дека гласела „кажете само колку пари треба“.

„Началникот бил должен да спроведе целокупна постапка и да достави доказ дека тоа е така. Тој денес потврди дека, освен избришана порака, таква содржина во вибер-група меѓу другите родители нема. Кажува свои претпоставки што ги добил како сознание од други родители, па сега јас поставувам прашање, па зошто не е опфатен некој од тие родители денеска да биде дел од постапката. Тврдам, се знае и кој е родителот и кое е лицето. Александар има комуникација на прашање од тоа лице како загрижен родител, одговара на прашање и одлучува по ова, да ја избрише комуникацијата бидејќи смета, вели и самиот, да не сфати полицијата дека ја попречува истрагата. Тоа е лична комуникација во вибер-групата, од која се издвојува еден родител и упатува прашање, на кое тој одговара и потоа одлучува да ја избрише пораката, како што и самиот ми кажа – ‘за ако прочита полицијата, да не ми забележат дека ја опструирам постапката’. Инаку, неговиот одговор е баш така, децидно: што преземаат? – ‘ништо, тврдат дека Вања е избегана’“, рече адвокатот Туфегџиќ во изјава за медиумите по судењето.

Адвокатот тврди дека таткото на Вања, Александар, и неговиот кум Гоце Трајковски, три дена пред полицијата да дознае за смртта на Панче Жежовски побарале снимка од бензинска станица во Велес оти таткото на Вања се раководел од лични чувства, а пријателите од „Сејв сити“ им посочиле дека на снимката има автомобил што се бара, па затоа ја побарале и ја предале на полицијата. Туфегџик вели дека таа снимка е клучна за откривање на целиот случај.

„Јас лично тврдам, да не биле вклучени овие двајца луѓе, ние и денеска ќе имавме состојба при што Панче и Вања ќе се водеа за исчезнати и немаше да бидат пронајдени и во тоа сум сигурен“, рече адвокатот Туфегџиќ.

Ставот на одбраната е дека полицијата постапувала, без да следи правила и стандарди за постапување во вакви случаи, постапувале според свои видувања, а денешното сведочење на началникот го потврдило тоа.

Туфегџик сведоштвото на началникот го оцени како контроверзен исказ за кој ќе приговараат како одбрана, а по сослушувањето на таткото на Вања, за целосно расчистување на работите, ќе побараат негово соочување со началникот и неговиот колега, со кои бил во постојан контакт.