Македонија
Западен Балкан на раскрсница: Наместо трошоци за гасоводи, инвестиции во обновливи извори на енергија

Земјите од Западен Балкан мора веднаш да се откажат од плановите за проширување на гасната инфраструктура и да ги насочат своите инвестиции кон обновливи извори на енергија и енергетска ефикасност, за да постигнат вистинска енергетска трансформација и да избегнат економски и еколошки ризици. Ова е заклучокот од вчерашната конференција „Европски и регионални перспективи за напуштање на фосилниот гас“, што се одржа во Скопје, а беше организирана од Центарот за истражувања и информирање за животна средина „Еко-свест“, со поддршка од Европската фондација за клима.
Главните заклучоци од конференцијата се дека наместо нови гасни проекти, регионот треба да го насочи фокусот кон модернизација на енергетската инфраструктура преку вложување во енергетска ефикасност и обновливи извори на енергија. Говорниците и учесниците предупредија дека долгорочната зависност од гас може да го забави процесот на декарбонизација и ќе ги пренасочи средствата потребни за енергетска трансформација кон стара технологија чие користење ќе биде краткорочно и неодржливо.
Во рамки на двата панели беа разгледани предизвиците на европскиот енергетски пазар и ризиците што ги носат плановите за гасификација во Западен Балкан.
На првата панел-дискусија насловена „Европските перспективи за напуштање на гасот“, Рафаел Aното, советник за политики во глобалниот тинк-тенк „Е3Г“, нагласи дека употребата на фосилен гас во Европа се намалува, истакнувајќи дека истата се очекува да се намали за 30 до 50 проценти до 2030 година. „Континуираната нестабилност на цените и трошоците за гасната мрежа ја потврдуваат аргументацијата дека фосилниот гас не треба да биде транзициско гориво“, нагласи Аното.
Елена Џеребица, истражувачка во организацијата „ReCommon“ од Италија, во рамки на панелот говореше за влијанието на гасните компании врз донесувачите на одлуки. Поради трендот на намалување на употребата на гасот, овие компании го промовираат водородот како гасот на иднината кој ќе се пренесува преку постоечката гасна инфраструктура за да го продолжат своето работење и профит од јавните фондови. Според Џеребица, целиот енергетски систем треба суштински да се промени и децентрализира со цел да стане правичен и демократски, а локалните заедници да бидат во контрола и да ги имаат главните придобивки.
Габор Хорват, истражувач во енергетскиот истражувачки центар РEKK од Унгарија, ги истакна ефектите од енергетската криза врз потрошувачката на гас во Унгарија. „Со драстично зголемување на цените на гасот, Унгарската Влада беше принудена да ги откаже субвенциите за гасот како гориво, со што сметките за енергија за домаќинствата се зголемија и до 9 пати. Токму тоа ги стимулираше граѓаните и компаниите да инвестират во енергетска ефикасност и штедење.“
На вториот панел насловен „Плановите за гасификација во Европа и Западен Балкан“, фокусот беше ставен на регионов, каде што неколку земји веќе имаат планови за нова гасна инфраструктура.
Петер Котек, истражувач во РEKK, го презентираше истражувањето за гасификацијата на Македонија, при што истакна дека целосната изградба на гасната мрежа во земјата би чинела меѓу 800 милиони и една милијарда евра, што, како што рече, е значителен трошок.
„Гасот како опција за греење не е конкурентен во споредба со другите решенија како што се топлинските пумпи, истовремено тој како енергенс не е ни потребен за домаќинствата“, изјави Котек.
Александру Мустаца, од меѓународната мрежа „Beyond Fossil Fuels“, ги предупреди земјите од регионот да не го заменуваат користењето на јаглен со фосилен гас.
„Иако Западен Балкан има само неколку гасни централи, повеќето земји од регионот имаат планови за изградба на нови капацитети. Наместо тоа, треба да се инвестира во безбедни сончеви и ветерни централи, кои се одржливи долгорочни решенија“, нагласи Мустаца.
Глигор Радечиќ, еколошки правник во меѓународната мрежа „CEE Bankwatch Network“, ги истакна ризиците од транзицијата кон гас во регионот. „Земјите од Западен Балкан се соочуваат со значителни енергетски предизвици и преминот кон гас носи ризици по енергетската безбедност и животната средина. Јавните финансиски институции како Европската банка за обнова и развој и Европската инвестициска банка треба да инвестираат во обновливи извори на енергија и енергетска ефикасност“, поентираше Радечиќ.
На конференцијата јасно беа дефинирани чекорите што мора да ги преземат земјите од Западен Балкан за да ја избегнат стапицата на зависноста од гас и да обезбедат одржлива и стабилна енергетска иднина. Учесниците упатија повик до владите и инвеститорите да го забрзаат преминот кон обновливи извори на енергија за да не бидат заробени во технологија и енергенси кои се минато, во време кога Европа се движи кон постфосилна ера.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Македонија
Зголемени плати на наставниците, испечатени учебници, предметите историја и географија вратени во образовниот систем, се пофали Јаневска

Во рамки на вечерашната трибина насловена „Образование и социјална политика, ги градиме темелите на промените“ свое обраќање имаше претседателката на Комисијата за образование и наука и министерката за образование и наука, Весна Јаневска. Таа истакна дека во изминатите години се правеле експерименти во образованието, како што кажа, од немање учебници до концепти каде што ја нема историјата, како и незадоволни наставници, професори, деца и родители. Таа додаде дека Владата на ВМРО-ДПМНЕ и Коалицијата заедно со Министерството за образование ги поставиле темелите за изградба на еден силен национален систем.
„Не само што немаше учебници, ние снемавме и деца, тоа е резултатот на седумгодишното владеење на претходната власт. Владата на ВМРО-ДПМНЕ и коалицијата заедно со Министерството за образование, ги поставија темелите за изградба на еден силен, модерен, национален систем, ефикасен, конкурентен со другите држави, кој би бил на задоволство на сите чинители, сите фактори кои се вклучени во тој систем, а со една единствена цел, стекнување на поголемо знаење, ефикасност и максимална инклузивност“, нагласи министерката Јаневска.
Јаневска информираше дека во образовниот систем вратени се националните предмети историја и географија, иако минатата власт се обидувала да ги избрише, односно да ги интегрира во некаков замислен систем.
„Со оваа цел тргнавме речиси од ништо, со огромни долгови. Затекнавме 5 милијарди долг, немаше учебници, се помалку ученици. Она што прво го направиме, а тоа е делувавме политички, ја вративме историјата и географијата како национален предмет во образовниот систем кои се обидоја со гумичка да ги избришат, всушност да ги интегрираат во некаков замислен систем. Испечативме учебници и за прв пат годинава ќе имаме после 7 години учебници за странски јазици, и учебници по секој предмет што нашите деца, наставници и родители секако ги заслужуваат“, децидна е Јаневска.
Јаневска истакна дека бил направен голем и крупен чекор со којшто ја вратиле довербата во институцијата Министерство за образование и наука и во Владата, бидејќи претходната власт оставила хаос и разурнати институции.
„Дадовме порака на главната алка во тој систем, а тоа се наставниците со подигање на платата во период од шест месеци за повеќе од 12%, но поважното е што ние веднаш по доаѓањето на власт потпишавме четиригодишен договор за постојано покачување на платата на наставниците. Следните четири години секоја година ќе има покачување на платата на наставниците. И секако некаде повеќе од 14% на наставниците во високото образование“, заклучи Јаневска.
Македонија
ЕМОФ: Велосипедистите од Исланд се во добра здравствена состојба, самоиницијативно тренирале на патеката која не е дел од официјалната

Во врска со сообраќајната незгода што се случи на 23 јули 2025 година, околу 12:00 часот на регионалниот пат Куманово – Свети Николе, во близина на селото Зубовце, ЕМОФ информира дека двајца малолетни велосипедисти од репрезентацијата на Исланд, учесници на Европскиот младински олимписки фестивал (ЕМОФ), се здобија со телесни повреди.
По укажаната медицинска помош во Општата болница Куманово, како што е соопштено, утврдено е дека спортистите се во стабилна и добра здравствена состојба, без потреба од хоспитализација.
На местото на настанот веднаш реагирале претставници од организацискиот комитет на ЕМОФ Скопје 2025, кои им укажале поддршка и помош на повредените спортисти и биле во постојан контакт со делегацијата од Исланд.
Според официјалниот извештај на СВР Куманово, на 23.07.2025 година во 12:09 часот било пријавено дека на регионалниот пат Куманово – Свети Николе, во атарот на с. Зубовце, патничко возило „Фолксваген Пасат“ со кумановски регистарски ознаки, управувано од лице на возраст од 42 години, удрило во двајцата велосипедисти од Исланд. Увид на местото на настанот извршила увидна екипа од СВР Куманово.
„Во согласност со полицискиот извештај, истите велосипедисти не се движеле на официјална и одобрена патека за тренинг или натпревар, ниту во времетраење што било определено за тренинг активност. Според податоците, делегацијата на Исланд на сопствена иницијатива и без најава до организациониот комитет, спровела тренинг на регионален пат кој не бил дел од агендата на ЕМОФ.
Од исландската делегација во изјава до организацискиот комитет изразија жалење за инцидентот, при што посочија: „Жалиме за ненамерниот инцидент што се случи надвор од официјалната тренинг патека на ЕМОФ. Благодарни сме што двајцата велосипедисти се во добра здравствена состојба. Благодарност до организаторите и медицинскиот тим за нивната брза реакција и поддршка. Ќе соработуваме целосно со сите релевантни институции за да се расветли случајот и да се осигураме дека сите активности продолжуваат во духот на спортот, одговорноста и безбедноста.“
Во соопштението организаторите потсетуваат, „за тренинг активности од 10:00 до 13:00 часот, полицијата имаше обезбедено целосно блокирана и безбедна траса од пред ресторанот Фемили во населбата Карпош, по стариот пат за Крива Паланка, преку местото викано Света Петка, па по регионалниот пат Куманово – граничен премин Пелинце до Меморијалниот центар АСНОМ. На оваа делница сообраќајот за возила и пешаци беше во целост стопиран.
Инцидентот, како што беше потврдено и од страна на полицијата, претставува изолиран случај и не е поврзан со официјалната организација и безбедносните мерки на ЕМОФ. Организацискиот комитет на ЕМОФ Скопје 2025 изразува длабоко жалење за настанот и продолжува со блиска комуникација со делегацијата на Исланд и сите релевантни институции, со цел да обезбеди целосна поддршка за повредените спортисти.
Со цел да се спречат вакви и слични инциденти во иднина, упатуваме апел до сите тимови и учесници строго да се придржуваат до официјалните упатства, дозволени патеки и предвидени временски рамки за тренинг и движење, како и навремено да ја известуваат организацијата за секоја планирана активност надвор од официјалната програма.
Во меѓувреме, натпреварите продолжуваат во најдобар ред. Во денешната женска трка во друмски велосипедизам триумфираше Ана Бонаси од Италија, сребрениот медал го освои Ана Меусен од Белгија, а бронзата ѝ припадна на Мелани Роу од Велика Британија. Натпреварувањето се одвиваше согласно сите предвидени безбедносни протоколи и стандарди на ЕМОФ Скопје 2025“.
Македонија
„Ер трактори“, пожарникари и локално население во обид да го стават под контрола пожарот во Преспанско; Беше закана за неколку села, вели Ангелов

Пожарот кој попладнево изби на брегот на Преспанското езеро во близина на селото Перово зафати поголема површина на трска и поради ветерот се ширеше со голема брзина кон селото, информира директорот на ДЗС, Стојанче Ангелов.
Пожарот, како што нагласи Ангелов веќе не претставува опасност за селото, благодарение на пожарникарите од Ресен кои се на лице место но и на локалното население кое дава поддршка.
„Пред малку започна да дејствува еден „ер трактор“ на ДЗС а набргу ќе му се придружи и вториот. „Ер тракторот“ ја пресече линијата на огнот и им помага на силите кои гаснат од земја, да воспостават целосно контрола врз овој тежок пожар кој се закануваше врз неколку села“, подвлече Ангелов.