Македонија
Речиси 40 отсто од светската популација е нетолерантна на глутен
Речиси 40 отсто од светската популација е нетолерантна на глутен, се вели во извештајот на Институтот за јавно здравје, објавен по повод 16 мај – Меѓународен ден за подигање на свеста за целијачна болест.
Секоја година, Националните здруженија за целијакија ширум светот овој ден го користат како можност да ја подигнат свеста кај јавноста за целијачната болест и други прашања поврзани со интолетанција на глутен. Во различни земји, се организираат кампањи и информативни сесии за споделување информации за најновите истражувања, третмани, кампањи за рана дијагноза и диети кои можат да им помогнат на луѓето со целијачна болест и проблеми поврзани со глутен за да ја подобрат својата состојба.
Целијакија или Целијачна болест е хронична автоимуна болест што се одликува со неподносливост на организмот на глутен, кој е белковина од пченица, јачмен, ‘рж и овес. Целијачна болест е медицинска состојба кај која имунолошкиот систем ги напаѓа сопствените ткива кога се конзумира храна што содржи глутен. Се верува дека повеќе од еден милион Европејци боледуваат од целијакија. На еден дијагностоциран болен има најмалку седум што не се препознаени (дијагностицирани). Знаењето за целијакија и одржувањето на здравјето кај оваа болест е на изразито ниско ниво. Болеста ги зафаќа сите возрасни групи од двата пола, Пријавените случаи на инфекција се повисоки кај жените отколку кај мажите. Ризикот од целијачна болест се зголемува кај оние со автоимуна болест на тироидната жлезда, дијабетес тип 1, Даунов синдром и Тарнеров синдром. Целијачна болест може да се развие на која било возраст, а може да се појави кај доенчиња или кај возрасни.
Симптоми на целијакија
Кога велиме целијакија, се мисли на автоимуно заболување, односно состојба при која организамот самиот се напаѓа, напаѓајќи го глутенот. Штетата настанува кај цревните ресички кои се одговорни за апсорбирање на нутриентите во тенкото црево,а глутенот ја оштетува слузницата на ѕидовите од тенкото црево. Во отсуство на здрави цревни ресички, апсорпцијата на неопходните нутриенти е нарушена и доведува до недоволна апсорпција на истите и со тоа до потхранетост. Оттука следува дека сите заболувања поврзани со нутритивните дефицити или недостатоци се возможни.
Последиците можат да бидат навистина сериозни. Различните симптоми на оваа болест долго може да бидат прикривани. Возрасните и децата можат да имаат различни симптоми на ова заболување. Децата најчесто имаат дигестивни симптоми, како надуености гасови, хроничнадијареа, стомачни болки, проблеми со столицата итн. Нутритивните дефицити знаат да бидат особено проблематични кај децата во развој, па така нетретирањето на оваа состојба може да доведе и кон поопасни импликации, како одложен пубертет, нарушено расположение, забавен раст и развој и пореметување на менструалниот циклус. Неспецифичноста на симптомите честопати може да води кон тешко препознавање на болеста. Повозрасните, покрај дигестивните, често имаат и други симптоми, како хроничен замор, анемија, депресивност, главоболки, болки во зглобовите, афти во устата, проблеми со фертилноста препознавање на состојбата.
Дијагностицирање
Ако консумирањето храна со глутен прави одредени проблеми, потребно е да се искомуницира со лекар и тој може да препорача подетално следење на исхраната или тестирање.
За дијагностицирање на целијакијата, но и за алергијата на пченица се препорачуваат крвни тестови, односно тестови кои утврдуваат присуство на специфични антитела (најчесто tTg-IgA тест).
Биопсијата пак (или ендоскопијата), се смета за најрелевантниот доказ за постоење на целијакија. Ако веќе се утврди оваа состојба, тоа може да биде индикатор за понатамошни испитувања за интолеранција на глутен.
Безглутенска исхрана
Кај целијакија, глутенот, кој е белковина што се наоѓа во пченицата, ‘ржта, овесот и јачменот, ја оштетува слузницата на ѕидовите од тенкото црево, што доведува до недоволна апсорпција на нутритиентите и со тоа до состојба поврзана со потхранетост. Штом глутенот се исфрли од исхраната, ѕидовите на цревата се обновуваат, но луѓето со овој проблем целиот живот мора да внимаваат на исхраната со цел да спречат повторно појавување на оштетувањето. Целијачната болест е сериозна, генетска автоимуна болест и во моментов не постои лек за неа. За 3 милиони Американци и 1 од 100 луѓе ширум светот со целијачна болест, единствениот третман е строго придржување кон диета без глутен. Нетолеранцијата на глутен е доста честа појава во денешно време и се карактеризира со негативни реакции на глутенот и се проценува дека 99 % од луѓето кои имаат нетолеранција на глутен, или целијакија, не се дијагностицирани со оваа состојба. Исто така, се проценува дека речиси 40 % од светската популација се нетолерантни на глутен.
Голем дел од луѓето ја прифаќаат безглутенската исхрана поради промовирање на безглутенските производи, како поздрави, корисни при намалувањето на тежината и многу други бенефити кои и немаат баш некоја поткрепа во науката. Така, дури 63 проценти од Американците веруваат дека безглутенската исхрана може да го подобри нивното здравје, дури и менталното здравје, па една третина од нив се обидува да го избегнува глутенот во секојдневието.
Добро е тоа што во последно време има се’ повеќе ,,опции” на оброци и прехранбени производи кои се безглутенски. Безглутенската исхрана (односно избегнувањето на глутенот) е неопходна за лицата со целијакија и единствен третман,за да можат да ги избегнат воспалителните процеси во дигестивниот тракт и симптомите воопшто,а со тоа и да го подобрат сопственото здравје.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Македонија
Од ВМРО-ДПМНЕ велат дека планот за управување со квалитетот на воздухот во Скопје ќе го спремаат докажани експерти
Имплементацијата на мерки кои ќе бидат предвидени во План за управување со квалитетот на воздухот во Скопје ќе го спремаат експерти со докажано искуство и успешни проекти позади нив, а не ПР кампањџии, се вели во соопштението од Советничка група на ВМРО-ДПМНЕ и Коалицијата на Град Скопје.
Мерките од овој план ќе бидат поддржани од градските власти и ќе се бара мерливост на резултатите и отчетност во реализацијата.
За дел од мерките ќе бараме помош при финансирањето, а дел од мерките од овој план ќе се финансираат од пари на граѓаните и тие не смее веќе да се трошат како до сега, во проекти со сомнителен квалитет, без мерливи резултати и подготвувани од аматери.
Прашањето на чистиот воздух е прашање на нашето здравје. А нашето здравје и здравјето на нашите деца нема да им го довериме на оние кои својот успех го мерат само во бројот на лајкови кои ловат во матното поле на паниката која ја создаваат кај граѓаните, туку во мерливи резултати.
Прашањата поврзани со квалитетот на воздухот ќе ги решаваме со вклученост на вистински стручњаци, затоа што се работи за здравјето на нашите деца, а не на кариерата на некој опозициски советник.
Светските примери на градови кои влегле во борбата со аерозагадувањето и успешно се борат, покажуваат дека посветената борба трае долги години и не започнува со ПР акции на денот кога воздухот е најзагаден, туку со систематски поставен План за управување со квалитетот на воздухот и имплементација на неговите мерки.
Македонија
Сиљановска Давкова: Турската заедница има значаен придонес во сите сфери на општествениот развој на државата
Уште од формирањето на македонската држава е не само гарантирано, туку и практично овозможено правото на образование на турски јазик, како неразделно од етничкиот и културниот идентитет на Турците, рече претседателката Гордана Сиљановска-Давкова денеска во обраќање на приемот, којшто по повод 21 Декември, Денот на наставата на турски јазик, го организираше Сојузот на турски невладини организации во Македонија – МАТУСИТЕБ, со поддршка на Турската агенција за соработка и координација – ТИКА.
Сиљановска Давкова истакна дека македонската држава отсекогаш ги препознавала различните идентитети, вклучително и турскиот, како вредност, сила и предност.
– Со обезбедување не само индивидуални, туку и колективни права коишто, денес, ги надминуваат стандардите на многу високоразвиени демократии, успеавме да изградиме демократски модел на соживот! Сепак, свесна сум дека во реалната/практичната примена на уставно утврденото право на образование на турски јазик постојат недорешени прашања и потешкотии, но и решеност и подготвеност за нивно надминување преку координирана, одговорна и ефикасна соработка меѓу локалната самоуправа и централните институции, рече претседателката Сиљановска Давкова.

Нашите сограѓани од турско потекло овде, како и лицата од македонско потекло коишто живеат во Република Турција, наведе претседателката, се најцврстата човечка врска меѓу нас и пријателската Република Турција.
– Вие сте најсилната алка на македонско-турските односи. Верувам дека во периодот што следи, заедно со претседателот на Република Турција, господинот Реџеп Таип Ердоган, ќе продолжиме да ги продлабочуваме овие односи во духот на пријателството и на меѓусебната почит, подвлече претседелката Сиљановска Давкова.
Таа посочи дека празниците како овој не се само повод за радост и свеченост, туку и моменти кога повторно се потсетуваме на нашите обврски кон општеството и државата во којашто живееме.

– Основачот на модерна Турција и син на македонската држава, големиот Мустафа Кемал Ататурк, мудро рекол: „Татковината најмногу ја сака оној што најдобро ја извршува својата должност“. Водејќи се од оваа максима, нашата заедничка должност е јасна: каде и да се наоѓаме, што и да работиме, да ја извршуваме својата задача чесно, посветено и одговорно. Само така ќе придонесеме за нејзиниот развој и за нејзиното заслужено место меѓу европските држави, порача претседателката.
Според Сиљановска Давкова, наставниците се особено заслужни за едукацијата на турски јазик на бројни генерации ученици, воспитувајќи ги во духот на соживот и одговорност за заедничкиот живот во мултикултурното македонско општество.
Претседателката во обраќањето истакна дека припадниците на турската заедница имаат значаен придонес во сите сфери на општествениот развој на државата, почнувајќи од образованието и културата, до спортот и политиката.
Ја нагласи и важноста на интензивната турско-македонска меѓудржавна соработка и се заблагодари за континуираната турска финансиска подршка, особено преку ТИКА, со чие разбирање и помош се реновираа важни верски објекти, се подобрија здравствените капацитети, се модернизираа научните и образовни инстититуции, се подржааа земјоделските иновации.
За Сиљановска Давкова, сограѓаните од турска припадност, како и турските граѓани од македонско потекло во Република Турција, се најцврстата врска меѓу нас и Република Турција, што мора да се негува и зацврстува.

На настанот се обратија и: Фатих Улусој, турски амбасадор во земјава, Мустафа Шентоп, поранешен претседател на Големото национално собрание на Република Турција, како и организаторот на настанот, Тахсин Ибрахим, претседател на МАТУСИТЕБ, на кои, вклучувајќи ја и претседателката, им беа доделени признанија за истакнатата улога во градењето и зацврстувањето на турско-македонското пријателство.
– Доделените награди на најуспешните ученици на натпреварите во поезија, проза и цртање на Денот на наставата на турски јазик ја потенцираа важноста на знаењето, креативноста, стручноста и компетентноста, без коишто нема прогрес на заедницата, ниту европеизација на државата!, информира Кабинетот на претседателката.
Македонија
Грипот се шири брзо, раст од над 31 проценти за една недела
Во периодот од 8 до 14 декември, во Република Северна Македонија се пријавени 126 случаи на грип и заболувања слични на грип, што претставува зголемување од 31,3% во споредба со претходната недела, покажуваат најновите податоци од здравствените власти.
Најмногу заболени се регистрирани во Тетово (30 случаи) и Куманово (20), а веднаш потоа следи Македонски Брод (18). Во Скопје се пријавени 15 случаи. Иако по број на пријави не е прв, Македонски Брод има највисока инциденца – 178,0 заболени на 100.000 жители.
Според старосната распределба, најзасегната е групата 15–64 години со 97 случаи. Кај лицата над 65 години регистрирани се 16 случаи, додека кај децата бројките се пониски: 7 случаи кај групата 5–14 години и 6 случаи кај 0–4 години.
Во Институтот за јавно здравје (ИЈЗ) биле тестирани 24 материјали, при што се детектирани 4 позитивни случаи на грип: три Influenza A(H3) и еден Influenza A(H1)pdm09. Дополнително, регистриран е и еден случај на RSV тип B, додека SARS-CoV-2 не е детектиран.
Кумулативно, од почетокот на сезоната 2025/2026, регистрирани се 998 случаи на грип/заболувања слични на грип, што е зголемување од 51,2% во однос на истиот период минатата сезона.
Најголем број пријави има во Гостивар (244) и Куманово (241), а Македонски Брод повторно се издвојува со највисока инциденца – 583,5 на 100.000 жители.
Вакцинацијата против грип останува најсигурна заштита, посочуваат здравствените власти. За сезоната 2025/2026 обезбедени се 80.000 бесплатни четиривалентни вакцини за ризичните групи:
-
лица над 65 години,
-
деца од 6 до 59 месеци,
-
лица со хронични болести,
-
бремени жени,
-
здравствени работници.
Според досегашните податоци, вакцинирани се 78.730 лица (со бесплатни или комерцијални вакцини).
Епидемиолошкиот надзор покажува дека грипот сè уште има спорадична активност низ земјата, а процентот на позитивност е под 10%, што укажува дека сезоната не е во полн интензитет. Сепак, бројот на пријавени случаи постојано расте, па се апелира на зголемено внимание, особено кај ризичните групи.
Министерството за здравство и ИЈЗ препорачуваат:
-
често миење раце,
-
избегнување големи гужви,
-
топло облекување, доволен одмор и внес на течности/витамини,
-
доколку се разболите: останете дома, избегнувајте блиски контакти, покривајте нос и уста при кашлање/кивање и користете заштитна маска при контакт со блиски.

