Министерот за европски прашања, Орхан Муртезани, денеска учествуваше на првата работна сесија од неформалниот Состанок на министрите за европски прашања што се одржува во Копенхаген, во рамките на Данското претседавање со Советот на Европската Унија. Сесијата беше посветена на значењето на Копенхашките критериуми и на постепената интеграција како инструмент за забрзување на процесот на проширување. Во своето обраќање, министерот Муртезани подвлече дека патот на Северна Македонија кон Унијата не е техничка вежба на усогласување, туку стратешка неопходност за стабилноста и безбедноста на целиот континент. Тој потсети дека повеќе од две децении по ветувањето од Солун, европската перспектива на регионот не смее да остане недовршен проект, бидејќи секое ново одлагање не само што го поткопува кредибилитетот на Унијата, туку и ја ослабува нејзината стратешка улога во една крајно неизвесна геополитичка средина.

Муртезани нагласи дека Копенхашките критериуми мора да останат водилка на процесот и дека Северна Македонија е целосно посветена на нивната примена. „За нас тие не се само услови, туку јазикот на демократијата и гаранција дека нашиот напредок ќе се мери според фер и објективни стандарди, а не според билатерални пречки кои не му припаѓаат на јадрото на европската идеја“, рече министерот Муртезани. Тој се осврна и на концептот на постепена интеграција, оценувајќи дека таа не е замена за членство, туку мост кој ја чува веродостојноста на процесот додека не се заокружи со полноправно членство. Муртезани нагласи дека веќе се чувствуваат придобивките од оваа политика преку учеството на студентите во програмата Еразмус, пристапот до Единствената зона за плаќање во евра и растечката интеграција во единствениот пазар. Но, тој посочи дека процесот мора да се продлабочи преку постепено вклучување во Европскиот семестар, во механизмите за владеење на правото, во агенциите и програмите на Унијата, како и преку посилна соработка во областа на заедничката безбедносна и одбранбена политика.

Муртезани исто така нагласи дека Северна Македонија настапува со доверба и со јасна определба дека иднината на регионот е во Европската Унија. Тој потенцираше дека процесот на проширување не треба да се гледа како формално проширување на граници, туку како завршување на европската целина, што ја прави Унијата посилна, постабилна и поотпорна. Притоа, тој истакна дека европскиот пат на земјите од Западен Балкан е неразделив дел од безбедноста и кредибилитетот на континентот, а верноста кон Копенхашките критериуми останува најсилната гаранција дека тој пат ќе се движи во вистинската насока.

Социјалдемократскиот сојуз на Македонија најавува дека до крајот на неделата ќе биде готова работна верзија на декларацијата за национален консензус за европската интеграција. На денешната прес-конференција, претседателот на СДСМ, Венко Филипче, ја истакна суштината на овој чекор и испрати јасна порака до јавноста и политичките чинители.

„Кога станува збор за националните интереси, кога станува збор за врвните државни интереси, и стратегиска цел на нашата земја, тоа е Европската унија, тука ниту јас лично ниту сметаме дека тоа треба да е предмет на прекупување во дневната политика, не калкулираме, нема итроштини, не правиме никакви трикови“, рече тој.

Филипче порача дека очекува одговорен пристап од сите политички партии.

„Сметам дека доколку и ВМРО-ДПМНЕ и премиерот имаат ваков сериозен пристап кон темата, а не гледам причината да немаат, тогаш сметам дека ќе најдеме решение“, рече Филипче и додаде дека се работи на инклузивен и транспарентен процес.

„Документот се изработува, до крајот на неделата, верувам дека ќе имаме една работна верзија, ќе го прикажеме на многу чинители – на сите политички партии, на нашите стратешки партнери, на јавноста, на новинарите, нека даде мислење и експертската јавност, поради тоа што сметам дека со иднината на граѓаните не треба да калкулираме.“

Во однос на грижите во јавноста, Филипче истакна дека во ниту еден документ не се загрозени ниту националните интер.

„Мора сите политички чинители да седнат заедно на маса и да одредиме што е тоа, што јасно и гласно – еве во еден документ – може би цитирано од повеќе претходни документи, договори, резолуции, треба да го формализираме за да знаеме како ќе продолжиме напред и да ги информираме граѓаните за тоа“, рече лидерот на СДСМ.

Филипче исто така предложи да се побара и поддршка од ЕУ во некои клучни делови од процесот.

„Да побараме помош, можеби, во тој документ, од Европската Унија, од Европската заедница, во делот на историската комисија, некои нивни експерти, нивно искуство. Како што реков вчера, најлошото е да не се прави ништо,“ заклучи лидерот на СДСМ.

Здружението на новинарите на Македонија (ЗНМ) и Самостојниот синдикат на новинарите и медиумските работници (ССНМ) со сериозна загриженост ги следат информациите поврзани со можни случаи на незаконско следење новинари и медиумски работници во периодот 2019 – 2024 година за што јавноста беше информирана неодамна преку брифинг за новинари од страна на Агенцијата за национална безбедност (АНБ).

Дополнително, премиерот, како и директорот на АНБ, вчера јавно упатија повик до Јавното обвинителство да реагира и да го расчисти случајот за овие наводи.

„Сметаме дека секое незаконско следење на комуникации може да претставува сериозна закана за слободата на медиумите и за правото на јавноста да биде информирана. Воедно, потсетуваме дека и новата регулатива на Европскиот парламент, Европскиот акт за слобода на медиумите (EMFA), јасно забранува какво било незаконско следење новинари и предвидува обврска на државите членки и на земјите кандидати да обезбедат ефективна заштита од вакви практики“, велат од ЗНМ и ССНМ.

Според нив, ваквите случаи, доколку се основани, оставаат чувство на несигурност меѓу новинарите и ја нарушуваат довербата во институциите. Од тие причини ги повикваа надлежните органи да постапуваат итно и исклучиво врз основа на закон со цел да овозможат целосна транспарентност и отчетност во интерес на јавноста.

„Очекуваме Обвинителството и судството да постапат одговорно и без одлагање, со цел да ја заштитат слободата на медиумите и да обезбедат правна сигурност за сите новинари и медиумски работници во земјата. Истовремено, бараме од политичките партии и носителите на високи јавни функции да се воздржат од изјави и меѓусебни пресметки во кои користат новинарски имиња бидејќи со тоа може да ја продлабочат поларизацијата во општеството и да поттикнат говор на омраза насочен кон новинарите“, се наведува во соопштението.

Во него потсетуваат дека скандалот со масовното незаконско прислушување од 2015 година, кога беше објавено дека биле нелегално следени комуникациите на илјадници граѓани, меѓу кои и на голем број новинари, сè уште нема добиено соодветна судска разрешница и покрај напорите на еснафските новинарски здруженија.

„Речиси десет години подоцна, некои од постапките се одолжуваат или завршуваат без правосилни пресуди, а новинарите што беа директно погодени сè уште ја чекаат правдата. Ова уште еднаш ја потврдува потребата институциите да дејствуваат итно, независно и без политички влијанија. ЗНМ и ССНМ остануваат подготвени да обезбедат правна помош и поддршка за сите евентуално оштетени новинари или оние чии права биле прекршени. За развојот на овој случај ќе биде информирана и Европската федерација на новинарите (EFJ), каде што двете организации се полноправни членки“, велат од ЗНМ и ССНМ.