Македонија
Недоволниот буџет и застојот во инвестициите го поткопуваат здравствениот систем, покажува ревизијата
Државниот завод за ревизија објави дека 23 програми за здравствена заштита во 2023 година се реализирале со недоволни средства, што резултирало со нарушена ликвидност на јавните здравствени установи, недостиг на лекови и слабости во контролите.
Дополнително, капиталните проекти, вклучувајќи и изградбата на нови клинички центри, се соочиле со долгорочни застои и финансиски импликации што влијаат на квалитетот и на достапноста на здравствените услуги за граѓаните.
За овие утврдени состојби, неправилности и неусогласености Државниот завод за ревизија издаде неповолно мислење за реалноста и за објективноста на финансиските извештаи, како и за усогласеноста со законската регулатива, упатства и политики.
Во 2023 година за 23 здравствени програми биле обезбедени 5,3 милијарди денари, што не било доволно за навремено намирување на обврските кон јавните здравствени установи. Притоа се евидентирани:
Во програмата за лекување ретки болести биле обезбедени лекови за речиси 235 пациенти со трошок од 878 милиони денари, но не е спроведена евалуација на ефектот од терапиите, а недостигот од ажурирани податоци довел до слаба контрола на дистрибуцијата.
За инсулин и медицински помагала за пациенти со дијабетес биле потрошени 917 милиони денари, но не се реализирале предвидените превентивни активности, а податоците од „Мој термин“ не биле усогласени со извештаите од установите.
Програмата за рано откривање малигни заболувања во 2023 година реализирала 22,9 милиона денари, но без јасно дефинирани индикатори, со низок опфат и доцнење во резултатите од скринингот.
За задолжително здравствено осигурување биле планирани 3,1 милијарди денари, но не се исплатени 1,5 милијарда денари за последните пет месеци поради недоволен буџет и пораст на платите. Ова ја нарушило исплатата кон јавните здравствени установи.
Во Програмата за заштита од ХИВ биле потрошени 89,3 милиони денари, од кои 17 милиони за ангажирање здруженија, но без утврдени критериуми за избор и со слаба поврзаност меѓу мерките и буџетот.
Во делот на капиталните инвестиции ревизијата нотира:
Проектот за изградба на општа болница во Кичево се соочил со долгорочни одложувања, значителни трошоци и ризик од дополнителни трошоци поради судска постапка во тек.
Проектите за нови клинички центри во Скопје и во Штип, почнати во 2015 година со заем од CEB, сè уште не се завршени. Компонентата за Скопје е откажана, а за Штип договорот е раскинат, по што се поведени арбитражни постапки за отштетни побарувања во вредност од 45 милиони евра. Од заемот од 97 милиони евра неповратно се повлечени 83,4 милиони евра.
Ревизијата дополнително укажува:
Градежните работи на ЈЗУ „Св. Еразмо“ – Охрид и Градската болница – Струмица, почнати во 2015 и 2016, се завршени над 90 %, но објектите сè уште не се во функција поради пролонгирани рокови, анекси на договори, поскапувања и судски постапки. Одложувањето достигнува речиси 10 години.
Опфатот со вакцинација на населението е од 56,3 до 87,7 %, со намалување по 2020 година, поради недоверба во вакцините и одложувања.
Во рамките на клучните ревизорски прашања анализирани се и статусот, кадровската екипираност и финансирањето на единицата за имплементација на проектот за нов клинички центар.
На проектната сметка остануваат неискористени средства од 8,4 милиони евра, од кои 6,01 милиони се од наплатени банкарски гаранции, а 2,4 милиона се повлечени, но неискористени средства од кредитот. Се укажува и на неизвесност за идните трошоци, кои ќе треба да се покријат од овие средства.
Дадени се препораки до надлежните институции за преземање мерки за подобрување на состојбите.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Македонија
Денес дожд, засилен ветер и грмежи
Денеска не очекува променливо облачно време со локални врнежи од дожд кои повремено ќе бидат пообилни, се наведува во прогнозата на УХМР.
Како што информира УХМР, процесите ќе бидат поинтензивни во форма на невреме со пообилен пороен дожд (над 30 l/m² за 24 часа), засилен ветер и појава на грмежи. Ќе дува умерен до засилен ветер од јужен, а долж Повардарието од југоисточен правец.
Во Скопје, променливо облачно со повремени врнежи од дожд. Ќе дува умерен до засилен југоисточен ветер.
Македонија
Детскиот џагор на игралиштата и смеата пред зградата, денес го замени тишината на екраните
Осаменоста веќе не е проблем само на возрасните. Таа сè почесто ги погодува и децата. Она што некогаш беше џагорот на игралиштата и смеата пред зградата, денес го замени тишината на екраните. Сè повеќе тинејџери се чувствуваат изолирани, а детските психијатри предупредуваат дека расте генерација која веќе не знае да се дружи.
Според податоците на истражувачкиот центар „Пју“, речиси една четвртина од младите на возраст меѓу 18 и 29 години се чувствуваат осамени поголемиот дел од времето, а кај момчињата од 11 до 17 години тој број се зголемува на повеќе од 26 проценти.
– Децата стануваат сè поосамени. Тоа го знаеме одамна – вели д-р Херман Велес, детски и адолесцентен психијатар од Универзитетот „Колумбија“.
Пред само десетина години децата играа фудбал во дворот, ги шетаа своите миленици и се дружeа до мрак. Денес, повеќето од нив поминуваат часови пред екрани. Истражувањата покажуваат дека секоe трето дете воопшто не игра надвор во школските денови, а едно од пет ниту во текот на викендот.
Родителите, често водени од страв и недоверба кон околината, сè поретко им дозволуваат на децата самостојно да си играат надвор. Како што пишува социјалниот психолог Џонатан Хејт, автор на книгата „Анксиозната генерација“, терминот „опасност од непознатите“ стана симбол на современото родителство.
Стравот, медиумите и претераната претпазливост ги затворија децата во безбедни, но осамени домови.
Социјалните мрежи и видеоигрите ги заменија дворовите, но не донесоа блискост. Напротив, создадоа лажна слика за светот и за себеси. Повеќе од 70 отсто од момчињата редовно гледаат содржини што ја глорифицираат „машкоста без емоции“: сила, надмоќ, пари.
– Тоа создава ѕид – вели психологот Мајкл Роб. Момчињата почнуваат да веруваат дека покажувањето чувства е слабост, а молчењето знак на сила. Со текот на времето, тоа ги оддалечува од другите и од сопствените емоции.
Што можат да направат родителите?
Најважното што родителите можат да направат не е контрола, туку присуство.
– Децата имаат потреба од подобра опција од интернетот. Тоа значи заедничко време, искрен разговор, заеднички оброк – објаснува д-р Велес.
Едноставните моменти како прошетка без телефони, вечера со разговор или заедничка смеа, ги враќаат децата во вистинскиот живот.
Психолозите советуваат родителите да воведат правило без екрани во спалната соба и да одредат време без телефони барем еден час дневно. Наместо лутина за тоа што децата гледаат, препораката е пристапот: „Биди љубопитен, не лут“.
Прашајте го детето што гледа, како се чувствува додека гледа и што му значи тоа. Можеби тогаш првпат ќе чуете нешто искрено.
Детските психолози се согласуваат за едно: играта без телефон и времето поминато со други се најбрзиот лек против осаменоста. Затоа е важно децата повторно да ја имаат можноста што ја имаа генерациите пред нив: да бидат надвор, да грешат, да се смеат и да имаат вистински пријатели, не виртуелни.
Македонија
Николовски: Системот на злоупотреби што го создаде Владата ја уништи довербата – земјоделците повторно ќе ја плататат цената
„Колку пати алармирав и предупредував дека во Агенцијата за финансиска поддршка на земјоделството и руралниот развој се создава систем на клиентелизам, влијанија и злоупотреби?“, порача поранешниот министер за земјоделство, Љупчо Николовски, реагирајќи по апсењето на директорот на Агенцијата при земање мито.
„Јавно укажував дека ИПАРД 3 ќе крахира, дека со вакви практики се загрозува кредибилитетот на државата пред Европската комисија и се става под ризик целата програма вредна околу 100 милиони евра – пари наменети за развој на македонското земјоделство“, изјави Николовски.
Според него, денешниот скандал е директна последица на политичко поставување на луѓе без интегритет и без компетенции.
„Ова не е изолиран инцидент, туку резултат на владеење кое ги заменува вредностите и професионалноста со партиска послушност“, нагласи тој.
Николовски потсети дека за време на неговиот мандат ИПАРД 2 програмата беше 100% искористена, со 2.369 договори и реализирани инвестиции.
„Срамно е целиот тој успех и довербата што ја изградивме со Европската унија да биде уништена за само една година поради корупција и лични интереси“, додаде тој.
Тој предупреди дека постои реална опасност Европската комисија да ја стопира ИПАРД 3 програмата за Македонија, што би значело блокада на сите исплати и нови повици.
„Ако се случи тоа, земјоделците повторно ќе бидат жртви на корупцијата и неспособноста на оваа власт“, порача Николовски.
Поранешниот министер побара итна одговорност и расчистување со злоупотребите:
„Време е за целосна одговорност. Македонија не смее да си дозволи да ја изгуби довербата во европските институции поради поединци кои го претворија земјоделството во извор на мито и политички влијанија.“

