Регион
Една година од трагедијата: Србија се промени, нема враќање назад
Утре, ќе се одржи комеморацијиа на 16-те жртви од уривањето на настрешникот на железничката станица во Нови Сад, на годишнината од трагедијата што создаде нова слика за Србија, досега непрепознатлива. Ужасниот настан донесе со себе масовен протест на граѓани и студенти, проследен со сцени на единство, но и борба на режимот за опстанок, анализира „Индекс.хр“.
Граѓаните и студентите од цела Србија со денови пешачеа до Нови Сад за да одбележат една година од трагедијата, чиј епилог сè уште не сме го виделе. На тој 1 ноември 16 лица загинаа, а неколку беа тешко повредени. Шестмина осомничени, меѓу кои најистакнати се поранешните министри Томислав Момировиќ и Горан Весиќ, денес се на слобода или во домашен притвор.
Казната на Вучиќ што одекнува до ден-денес
„Сè реновиравме, само настрешникот не“, рече српскиот претседател Александар Вучиќ на денот на несреќата. Таа реченица сè уште одекнува денес.
Сè почна на 22 ноември кога еден млад човек беше нападнат за време на 16-минутното молчење на митингот пред Факултетот за драмски уметности. Насилството ја претвори комеморацијата во движење. Факултетите беа ставени во карантин, а „крвавата тупаница“ стана симбол на отпор.
Протести во секој агол од земјата
Протестите набргу се проширија во цела Србија, од блокадата на Славија и Автокоманда во Белград до масовни собири во Нови Сад и Ниш. По крвавите сцени во Нови Сад, премиерот Милош Вучевиќ поднесе оставка.
Речиси секој ден имаше барем еден протест, а според процените од Архивата на јавните собранија, независно тело за броење луѓе на демонстрациите, најмалку 100 града имаа некаков облик на масовно изразување незадоволство.
Она што ги обедини овие огромни протести беа четири студентски барања, од кои главното се однесуваше на документацијата за изградбата на железничката станица. Оваа година имаше многу пресвртни точки, но една од нив беше слоганот „не сте компетентни“, кој го повикува претседателот да престане да ги надминува своите уставно загарантирани овластувања.
Во декември демонстрантите ја исвиркаа прес-конференцијата на Вучиќ по што претседателот објави дел од документацијата. Сепак, анкетната комисија подоцна објави дека „недостига важен материјал“. Повеќе од 20.000 документи, половина милион страници, беа објавени на три владини веб-страници, но без клучни договори и записници.
Кога протестот почна да се смирува, нова искра ја запали толпата, еден студент беше прегазен за време на едноминутното молчење. Изјавата на Вучиќ „човекот само сакаше да помине“ повторно ги изведе луѓето на улиците.
Пролетно будење
Во текот на пролетта студентскиот бунт веќе полека прерасна во движење, а поддршката за исполнување на барањата растеше. Паралелно, владата почна да упатува сè посериозни закани, но сепак без да се вклучи во конфликт. Реченицата на Александар Вучиќ „да ги изнесеме ‘кобрите’ и да ги растераме сите“ ја потресе Србија во тој момент. Студентскиот бунт полека се градеше и кулминира, но времето отчукуваше.
Протестите кулминираа на 15 март, кога, според независни процени, речиси 300.000 луѓе излегоа на улиците. Два дена претходно, шест демонстранти беа уапсени, а исто толку ја напуштија земјата под обвинение за обид за „насилна промена на уставниот поредок“. Тој ден лидерите на владата си ги покажаа забите првпат.
За време на 15-минутното молчење, демонстрантите беа погодени од звучен бран, подоцна потврден како дејство на звучен топ. Владата првин го негира постоењето на уредот, а потоа самиот министер за полиција, Ивица Дачиќ, им го покажа на новинарите. Неговата употреба сè уште се негира, пишува новинарот на „Индекс.хр“.
Фото: ЕПА
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Регион
(Видео) Хаос и туркање во албанскиот парламент: драматични сцени во Тирана
Во албанскиот парламент денес избувна хаос кога пратениците од опозицијата запалија факели и фрлаа вода за време на седницата, а сето тоа поради спор околу корупцијата во владата, објави The Telegraph.
Драматични сцени од Тирана покажуваат како чад се шири низ салата додека пратениците се туркаат, а безбедносните сили се обидуваат да воспостават ред. Инцидентот е кулминација на неколкунеделните тензии во кои опозицијата ја обвини владата дека ги игнорира барањата за истрага за корупциските скандали што ја потресоа земјата.
🚨🇦🇱🔥‼️ BREAKING | FLARES IN PARLIAMENT: ALBANIA’S DEMOCRACY COLLAPSES LIVE ON CAMERA 🚨
What you are seeing is not a protest.
It is not “political theatre.”
It is a full institutional breakdown.Inside the Albanian Parliament, opposition MPs ignited flares, physically blocked… pic.twitter.com/OQvVXgGP1d
— Slavic Networks (@SlavicNetworks) December 18, 2025
Корупцијата е клучно политичко и социјално прашање во Албанија со години, а меѓународните институции и организации редовно предупредуваат за проблеми во судството, јавната администрација и системот за јавни набавки. И покрај реформите што официјално се започнати, особено во судството со поддршка на Европската Унија и САД, перцепцијата за широко распространета корупција останува силна кај јавноста.
Случаите во кои се вклучени високи државни функционери, градоначалници и луѓе блиски до владејачките структури привлекоа особено внимание, дополнително поткопувајќи ја довербата на граѓаните во институциите и политичкиот систем.
Регион
ЕУ ги укинува санкциите за Косово и ја отклучува финансиската помош
Европската Унија е подготвена да ги укине санкциите што ги воведе против Косово во 2023 година поради тензиите на северот на земјата и ќе ја отклучи финансиската помош, изјави претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен.
Земјите од ЕУ воведоа казнени мерки против Косово откога владата на премиерот Албин Курти не одговори на повиците на ЕУ и САД за смирување на немирите на северот со мнозинско српско население по најлошото насилство за повеќе од една деценија.
Мерките вклучуваа суспендирање на посетите на косовски претставници на ЕУ и задржување голем дел од економската помош на ЕУ.
„Добри вести за Косово“, рече Фон дер Лајен во објава на X. „Планираме 216 милиони евра финансиска помош и имаме намера да ослободиме 205 милиони евра на почетокот на следната година“, напиша таа.
Насилството избувна во северно Косово во 2023 година откога градоначалниците од етничките Албанци ја презедоа функцијата со победа на локалните избори. Изборите беа бојкотирани од Србите барајќи спроведување договор стар десет години, со кој им се дава поголема автономија.
30-ина мировници на НАТО, кои ги чуваа градските собранија, беа повредени во судирите со српските демонстранти, а повредени беа и 52 Срби.
Фон дер Лајен рече дека ЕУ одлучила да ги укине мерките откога српските градоначалници ја презедоа функцијата по локалните избори во октомври.
Косово треба да одржи нови парламентарни избори на 28 декември бидејќи не успеа да формира влада по изборите во февруари.
фото/депозитфотос
Регион
Фон дер Лајен: Импресивен напредок на Албанија и Црна Гора, проширувањето на ЕУ, првпат по повеќе од десет години, стана реална можност
Потпретседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, синоќа во Брисел изјави дека Албанија и Црна Гора постигнале импресивен напредок во процесот на европска интеграција, што треба да ги инспирира другите партнери од Западен Балкан.
По самитот на Европската унија и Западен Балкан, на кој Србија не учествуваше за прв пат, Фон дер Лајен во писмена изјава изјави дека „проширувањето на ЕУ, за прв пат по повеќе од десет години, стана реална можност“.
„Сакам да го пофалам огромниот напредок на Албанија и Црна Гора. Она што го постигнаа е импресивно. Нивниот напредок е импресивен извор на инспирација за другите партнери од Западен Балкан и испраќа силна порака до светот за привлечноста на европската понуда. Тоа е понуда на солидарност, можности и стабилност. За да ја претвориме таа понуда во реалност, интензивно работиме на постепена интеграција“, рече Фон дер Лајен.
Таа изјави дека Планот за раст за Западен Балкан, исто така, служи за оваа цел, благодарение на што земјите од регионот се поинтегрирани во ЕУ од кој било партнер во процесот на проширување претходно.
„Самите инвестиции не можат да генерираат одржлив раст. А реформите без ресурси не можат целосно да се спроведат. Затоа Планот за раст ги комбинира двете: реформи за отклучување на ресурсите и ресурси што овозможуваат реформи. И со таа комбинација, регионот има одредени придобивки од интеграцијата дури и пред полноправно членство. Бидејќи јазот во развојот помеѓу Западен Балкан и ЕУ има ограничени инвестиции, создавање работни места и можности предолго време. Планот за раст се занимава директно со ова, со шест милијарди евра инвестиции. А сега имаме шест амбициозни реформски агенди“, додаде таа, според написите во медиумите од регионот.
Претседателката на Европската комисија посочи дека првите конкретни резултати се веќе видливи, дека се очекува Западен Балкан да порасне за околу три проценти следната година, што „одразува доверба во европската иднина на регионот, влијанието на реформите и придобивките од поблиската економска интеграција со ЕУ“.
„И ќе има уште. Ги интегрираме нашите партнери во Единствената европска платна зона (SEPA). Ова би можело да им заштеди на компаниите и граѓаните до 500 милиони евра годишно. Исто така, заштедуваме време преку нашите „зелени појаси“, кои ќе ги зајакнат синџирите на снабдување, ќе ја подобрат логистиката и ќе го скратат времето на транзит до 80 проценти. А со Планот за раст, економијата на регионот може да се удвои во следната деценија“, изјави таа.
Таа додаде дека инвестицискиот план досега мобилизирал 18 милијарди евра, вклучувајќи шест милијарди евра грантови од ЕУ, и дека повеќе од 68 проекти за финансирање на клучна инфраструктура во транспортот, енергетиката, дигиталната поврзаност и проекти за заштита на животната средина се спроведуваат низ целиот регион.
„Овие инвестиции го прават регионот поконкурентен и подобро поврзан со Единствениот пазар на ЕУ. Да ја земеме вештачката интелигенција за пример: воспоставуваме мрежа на фабрики за вештачка интелигенција низ цела ЕУ и ги отвораме кон Западен Балкан, со антени од фабрики за вештачка интелигенција во Србија и Северна Македонија. Ова ќе им овозможи на компаниите од целиот регион да се поврзат со овие фабрики и да добијат пристап до европската инфраструктура за вештачка интелигенција“, рече Фон дер Лајен.
Таа изјави дека сето ова привлекува приватни инвестиции и додаде дека за време на инвестициските конференции на ЕУ во Албанија и Црна Гора, од приватни инвеститори се обезбедени инвестициски декларации, во вредност од повеќе од четири милијарди евра.
Таа, исто така, изјави дека Заедничкиот регионален пазар е „најбрзиот пат до конкурентност, најдиректниот мост до единствениот пазар на ЕУ и најјасен доказ дека регионот може да дејствува како една единица“.
„Резултатите се јасни. Од 2021 година, трговијата во регионот се дуплираше, трговијата со стоки и услуги се зголеми за 19 проценти, пократките чекања на границите заштедија вкупно повеќе од 20 години време. Затоа сега е време да ги обновиме нашите напори и да ја завршиме агендата на Заедничкиот регионален пазар. Моментумот за проширување со нашите партнери од Западен Балкан никогаш не бил посилен. Ова е историска можност. Да ја искористиме заедно“, додаде таа.
Фото: депозитфотос

