Економија
Колумна на Никола Гулев: Одговорно лидерство за приоритетни економски решенија
Економскиот циклус во којшто се наоѓаме полека навлегува во рецесија и, за жал, сведоци сме на драматични глобални економски текови. Меѓутоа, што би значело тоа за нас и како нашата економија, која е целосно интегрирана со глобалните текови, може успешно да се справи на таквата наметната ситуација.
Во состојба каде што буџетскиот дефицит постојано расте, а државниот долг достигнува загрижувачки вредности, над дефинираните мастришки критериуми (над 60% од БДП), се ограничуваат и можностите и алатките за надминување на наметнатата ситуација.
Ситуацијата со ковид-пандемијата беше сериозна, меѓутоа Владата, како и други администрации низ светот, сериозно ја помагаше економијата преку внесување пари во економијата. Сета таа државна помош краткорочно беше оправдана, но зголемувањето на обемот на пари во економијата без при тоа да се зголеми реалната продуктивност е сериозен проблем кој може да резултира во потенцијално зголемување на инфлацијата. Претходната година се очекуваше дека токму таа производна продуктивност ќе придонесе во 2022 година глобалната економија да излезе од тој инфлаторен ризик. Меѓутоа, наместо тоа, оваа година се случи спротивното. Имено, како резултат на ситуацијата во Украина, инфлаторните фактори дополнително беа поттикнати со растот на цените на нафтата, гасот и електричната енергија.
Сето тоа доведе до оваа драматична ситуација во која сме денес, сведоци на драматично зголемување на цените на сите производи и услуги. Овие ценовни шокови сериозно влијаат на животниот стандард на граѓаните и на профитабилноста на стопанството. Не случајни се сите тие штрајкови и протести што се случуваат во изминатиот период, бидејќи како резултат на инфлацијата куповната моќ на населението секојдневно се намалува.
Доколку глобално и национално не се преземат храбри и одговорни одлуки, постои ризик сите овие инфлаторни фактори сериозно да продолжат негативно да влијаат на целата економија. Како што се предвидува во САД и ЕУ инфлацијата да достигне над 8%, така и Народната банка излезе со прогноза дека до крајот на 2022 година се очекува инфлација од 8,8%, и доколку македонскиот бруто-домашен производ не ја надмине таа стапка од 8,8% македонската економија ќе се соочи со реална рецесија.
Дополнително, инфлацијата може негативно да влијае и на кредитите, бидејќи поради ова високо неодржливо ниво на инфлација централните банки ќе бидат принудени да ги зголемат референтните каматни стапки, што ќе резултира до зголемување на каматите на кредитите. Тоа ќе биде сериозен удар на економската способност на правните субјекти и на животниот стандард на граѓаните. Ова го потенцираше и извршниот директор на ЏП Морган, наведувајќи дека „зголемените инфлаторни притисоци ќе доведат до зголемување на каматните стапки на американските федерални резерви“.
За жал, поради сериозната глобална економска криза, дојдени сме во ситуација решенијата да мора да се донесуваат без одложување. Во овој момент, мора да се даде приоритет на проекти кои ќе создаваат сериозна додадена вредност во економијата, преку кои ќе се овозможи поголем раст на производниот капацитет во однос на растот во економијата. Тоа го истакна и нобеловецот Кругман во неговото излагање на Скопскиот економски и финансиски форум 2022.
Во таква ситуација, мега-инвестицискиот проект за рударскиот комплекс Иловица-Штука се наметнува како најсериозно решение кое веднаш може да биде искористено во насока на успешно надминување на овие драматични последици од глобалната економска криза.
Само за потсетување, за реализацијата на Проектот Иловица-Штука ќе бидат вложени 340 милиони евра директни странски инвестиции, ќе се отворат нови 3200 работни места во текот на работењето на идниот рударски комплекс, ќе се реализира извоз од над 200 милиони евра на годишно ниво, и во државниот буџет ќе се плаќаат минимум 24 милиони евра годишно за даноци. Како краен ефект, со работењето на идниот рударски комплекс, се проценува дека просечно ќе се придонесе до зголемување на бруто-домашниот производ за над 3% на национално ниво.
Проектот ќе создаде сериозна додадена вредност во македонската економија и ќе креира нови работни места, и поради тоа оправдано е да се третира како едно од најприоритетните прашања во оваа економска криза. Можеби претходните години, постоеше некоја комфорна зона за размислување дали и кога да се продолжи со развојот на Проектот Иловица-Штука, меѓутоа денес, во оваа драматична економска криза, таа комотна ситуација за избор веќе ја немаме, и потребата од развојот на ваков тип на проекти е понеопходно од било кога.
Што е уште позначајно, Еуромакс ресоурцес и Трафигура, како најголем инвеститор, во неколку наврати изразија спремност дека веднаш ќе бидат обезбедени потребните странски директни инвестиции од 340 милиони евра за реализација на Проектот.
Проектот Иловица-Штука е веќе тука во нашата држава и може многу брзо, без одолговлекување да се реализира, и истиот може да претставува позитивен пример и генератор на решенијата што ќе следат за подобрување на македонската економија. Поради тоа, во овие драматични времиња, потребно е да се преземат лидерски и одговорни одлуки кои ќе ги заштитат интересите на граѓаните, и без одолговлекување ќе реализираат проекти кои ќе дадат сериозна додадена вредност во економијата.
Никола Гулев, главен финансов директор во Еуромак ресоурцес
ПР
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Божиновска: Праведната транзиција ќе успее само ако ја водиме заедно
Министерката за енергетика, рударство и минерални суровини, Сања Божиновска, учествуваше на Националниот настан за вмрежување на Локалните економско-социјални совети, каде што уште еднаш ја потврди силната определба на Министерството да работи отворено, во соработка и директен дијалог со сите засегнати страни.
„Транзицијата мора да донесе подобар живот за сите нас. А тоа е можно само ако сме отворени, достапни и ако работиме заедно. Министерството е партнер за секоја општина, секоја организација, секој работник и секоја компанија што носи иницијатива. Можете да ни се обратите во секој момент“, изјави министерката Божиновска.
Локалните економско-социјални совети – се платформа којашто ги обединува општините, синдикатите, бизнис-заедницата, граѓанските организации и институциите во процесот на праведната енергетска транзиција.
„Ако не работиме заедно, ако работниците, општините, локалниот бизнис и граѓанските организации не се во процесот – тогаш процесот нема да успее. Многу е едноставно“, истакна Божиновска.
Божиновска се осврна и на Инвестициската платформа за праведна енергетска транзиција, која веќе функционира и создава можност за финансирање на локални проекти:
„Со тоа се отвора реален простор за инвестиции што ќе ја придвижат транзицијата напред. Но мора, сите вклучени чинители, посебно општините, да се поодговорни, да се понудат реални издржани проекти за да ги користиме средствата ефикасно. Нашата задача е да обезбедиме јасна политичка насока, координација меѓу институциите и поддршка за квалитетни локални проекти. Ние не сакаме транзиција само на хартија. Сакам секоја општина да има шанса да развие проект, секој работник да има пристап до нови можности, а секоја заедница да почувствува дека ова е процес што создава вредност — не страв. Затоа сме тука, затоа сме отворени“, додаде Божиновска.
Економија
Петкоска: 32 милиона 260 илјади денари повеќе во буџетот за промоција и поддршка на туризмот и културата
Буџетот е крвната слика на државата, стратешки документ во кој се насликани приоритетите на граѓаните. Сите знаеме дека закрепнувањето на економијата е најважната работа која влијае врз животниот стандард, рече пратеничката од ВМРО-ДПМНЕ, Лидија Петкоска на денешната собраниска седница на која се дискутира за Предлог-буџетот за 2026 година.
За жал, посочи Петкоска, поминавме години кога и небото не беше граница за висината на јавниот долг, а дното на буџетската дупка немаше крај, но за среќа денес говориме за стабилизирање на јавните финансии со, буквално, воена дисциплина при трошењето на народните пари.
„Инвестициите, инфраструктурните проекти, поддршката на приватниот сектор, како и транспарентноста и отчетноста во работата кои веќе станаа препознатливи и видливи во работењето на Владата, ми даваат за право, конечно да бидеме горди на фактот што после долги години говориме за последователен економски раст. Денес имаме реални инвестиции, а не трансфери кои завршуваа за исплати на плати. Денес имаме држава што инвестира и Влада што знае што прави, затоа што за оваа Влада зборот навистина има тежина“, истакна Петкоска.
Во своето излагање, таа истакна дека ќе се задржи на делот од Буџетот за следната година, што се однесува на растот и развојот на македонскиот туризам.
„Во Буџетот за 2026 година туризмот добива 32 милиони 260 илјади денари повеќе, за промоција и поддршка на културата и туризмот. Секако, средствата за туризам сè уште не се доволни, но сепак, зголемувањето на средствата е охрабрувачки правец во интерес на целокупниот македонски туризам“, рече Петкоска.
Додаде дека туризмот никогаш не стои сам, посочувајќи дека тука се патиштата, културата, дигитализацијата и општинскиот развој, се неговата вистинска инфраструктура.
„Па така од огромна важност е да се напомни дека имаме 40,5 милијарди денари капитални инвестиции за 2026 година, средства во кои спаѓаат патна и комунална инфраструктура, железничка инфраструктура, поддршка на општините, културна заштита и т.н. Секој пат што се гради, секој локален проект што се финансира, секоја подобрена инфраструктурна точка, директно го зголемува туристичкиот потенцијал, бидејќи туризмот е резултат на инвестиции во инфраструктурата“, подвлече Петкоска.
Економија
Халкбанк ја овозможи услугата Apple Pay за своите корисници
Халкбанк ја овозможи услугата Apple Pay, со што корисниците на банката можат да ги користат своите дебитни и кредитни Mastercard картички преку уредите на Apple. Плаќањето може да се изведе со iPhone, Apple Watch, iPad или Mac, без носење физичка картичка и без внесување податоци при секоја трансакција.
Apple Pay функционира како дигитален паричник во кој се додава картичката од Халкбанк. При плаќање, уредот се доближува до POS терминал, а потврдата се изведува со Face ID, Touch ID или лозинка. На овој начин, податоците од картичката не се изложуваат во процесот, што ја прави употребата дополнително безбедна.
Услугата може да се користи и за онлајн купување. Корисниците ја избираат опцијата „Pay with Apple Pay“, со што го избегнуваат рачното внесување информации од картичката. Apple Pay е достапен и на банкомати кои поддржуваат бесконтактно подигнување готовина.
Активацијата се прави во апликацијата Apple Wallet, со скенирање или внесување на податоците од картичката, а може да се започне и преку мобилното банкарство на Халкбанк. Користењето на Apple Pay е бесплатно, лимитите на картичката остануваат исти, а сите трансакции се прикажуваат во Apple Wallet, како и во дигиталните канали на банката.
Во случај уредот да биде изгубен, податоците остануваат заштитени. Корисникот преку iCloud може да го заклучи или избрише уредот, со што се оневозможува користење на дигитализираните картички. Доколку при додавање на картичката се појави потреба од дополнителна проверка, тоа може да се реши преку мобилното или електронското банкарство или преку контакт центарот Хелп24.
Со ова Халкбанк ја продолжува својата пракса на навремено усвојување решенија што се веќе дел од современите финансиски стандарди. Банката останува насочена кон развој на дигитални можности кои го олеснуваат секојдневието и создаваат поконкурентно и поусогласено банкарско искуство, во чекор со глобалните трендови и потребите на корисниците.
(ПР)

