Економија
Колумна на Никола Гулев: Одговорно лидерство за приоритетни економски решенија
Економскиот циклус во којшто се наоѓаме полека навлегува во рецесија и, за жал, сведоци сме на драматични глобални економски текови. Меѓутоа, што би значело тоа за нас и како нашата економија, која е целосно интегрирана со глобалните текови, може успешно да се справи на таквата наметната ситуација.
Во состојба каде што буџетскиот дефицит постојано расте, а државниот долг достигнува загрижувачки вредности, над дефинираните мастришки критериуми (над 60% од БДП), се ограничуваат и можностите и алатките за надминување на наметнатата ситуација.
Ситуацијата со ковид-пандемијата беше сериозна, меѓутоа Владата, како и други администрации низ светот, сериозно ја помагаше економијата преку внесување пари во економијата. Сета таа државна помош краткорочно беше оправдана, но зголемувањето на обемот на пари во економијата без при тоа да се зголеми реалната продуктивност е сериозен проблем кој може да резултира во потенцијално зголемување на инфлацијата. Претходната година се очекуваше дека токму таа производна продуктивност ќе придонесе во 2022 година глобалната економија да излезе од тој инфлаторен ризик. Меѓутоа, наместо тоа, оваа година се случи спротивното. Имено, како резултат на ситуацијата во Украина, инфлаторните фактори дополнително беа поттикнати со растот на цените на нафтата, гасот и електричната енергија.
Сето тоа доведе до оваа драматична ситуација во која сме денес, сведоци на драматично зголемување на цените на сите производи и услуги. Овие ценовни шокови сериозно влијаат на животниот стандард на граѓаните и на профитабилноста на стопанството. Не случајни се сите тие штрајкови и протести што се случуваат во изминатиот период, бидејќи како резултат на инфлацијата куповната моќ на населението секојдневно се намалува.
Доколку глобално и национално не се преземат храбри и одговорни одлуки, постои ризик сите овие инфлаторни фактори сериозно да продолжат негативно да влијаат на целата економија. Како што се предвидува во САД и ЕУ инфлацијата да достигне над 8%, така и Народната банка излезе со прогноза дека до крајот на 2022 година се очекува инфлација од 8,8%, и доколку македонскиот бруто-домашен производ не ја надмине таа стапка од 8,8% македонската економија ќе се соочи со реална рецесија.
Дополнително, инфлацијата може негативно да влијае и на кредитите, бидејќи поради ова високо неодржливо ниво на инфлација централните банки ќе бидат принудени да ги зголемат референтните каматни стапки, што ќе резултира до зголемување на каматите на кредитите. Тоа ќе биде сериозен удар на економската способност на правните субјекти и на животниот стандард на граѓаните. Ова го потенцираше и извршниот директор на ЏП Морган, наведувајќи дека „зголемените инфлаторни притисоци ќе доведат до зголемување на каматните стапки на американските федерални резерви“.
За жал, поради сериозната глобална економска криза, дојдени сме во ситуација решенијата да мора да се донесуваат без одложување. Во овој момент, мора да се даде приоритет на проекти кои ќе создаваат сериозна додадена вредност во економијата, преку кои ќе се овозможи поголем раст на производниот капацитет во однос на растот во економијата. Тоа го истакна и нобеловецот Кругман во неговото излагање на Скопскиот економски и финансиски форум 2022.
Во таква ситуација, мега-инвестицискиот проект за рударскиот комплекс Иловица-Штука се наметнува како најсериозно решение кое веднаш може да биде искористено во насока на успешно надминување на овие драматични последици од глобалната економска криза.
Само за потсетување, за реализацијата на Проектот Иловица-Штука ќе бидат вложени 340 милиони евра директни странски инвестиции, ќе се отворат нови 3200 работни места во текот на работењето на идниот рударски комплекс, ќе се реализира извоз од над 200 милиони евра на годишно ниво, и во државниот буџет ќе се плаќаат минимум 24 милиони евра годишно за даноци. Како краен ефект, со работењето на идниот рударски комплекс, се проценува дека просечно ќе се придонесе до зголемување на бруто-домашниот производ за над 3% на национално ниво.
Проектот ќе создаде сериозна додадена вредност во македонската економија и ќе креира нови работни места, и поради тоа оправдано е да се третира како едно од најприоритетните прашања во оваа економска криза. Можеби претходните години, постоеше некоја комфорна зона за размислување дали и кога да се продолжи со развојот на Проектот Иловица-Штука, меѓутоа денес, во оваа драматична економска криза, таа комотна ситуација за избор веќе ја немаме, и потребата од развојот на ваков тип на проекти е понеопходно од било кога.
Што е уште позначајно, Еуромакс ресоурцес и Трафигура, како најголем инвеститор, во неколку наврати изразија спремност дека веднаш ќе бидат обезбедени потребните странски директни инвестиции од 340 милиони евра за реализација на Проектот.
Проектот Иловица-Штука е веќе тука во нашата држава и може многу брзо, без одолговлекување да се реализира, и истиот може да претставува позитивен пример и генератор на решенијата што ќе следат за подобрување на македонската економија. Поради тоа, во овие драматични времиња, потребно е да се преземат лидерски и одговорни одлуки кои ќе ги заштитат интересите на граѓаните, и без одолговлекување ќе реализираат проекти кои ќе дадат сериозна додадена вредност во економијата.
Никола Гулев, главен финансов директор во Еуромак ресоурцес
ПР
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
УЈП со повик до организаторите на зелените пазари да поднесат извештај за тековната состојба на корисниците на тезги за в година
Управата за јавни приходи со потсетување до организаторите на зелените пазари дека имаат обврска до УЈП да поднесат извештај за корисниците на продажните места на зелените пазари (образец ПДД-И/ЗП), преку системот https://e-ujp.ujp.gov.mk./ureg/login.seam. Извештајот ПДД-И/ЗП, како што е нагласено, се поднесува особено за секој одделен зелен пазар.
Доколку во текот на годината настане промена на бројот на корисници на зелениот пазар, трговецот е должен да достави нов извештај до УЈП најдоцна до 10-ти во месецот што следува по месецот за кој се однесува промената.
Во насока на унапредување на досегашната соработка и обезбедување навремени, ажурни и точни податоци во годишните и месечните извештаи за корисниците на тезги на зелените пазари, навременото доставување на овие информации е од суштинско значење за ефикасно и транспарентно постапување, со што се постигнува висока усогласеност со законските обврски, се одбегнува примената на прекршочните одредби, се зголемува усогласеноста на даночните обврзници – корисници на тезги, се обезбедува навремено и правично оданочување. Управата за јавни приходи ве потсетува на законските одредби од Законот за данокот на личен доход како што следува: Паушално се даночат само физички лица што вршат продажба на сопствени земјоделски производи на зелените пазари. Сите лица што вршат продажба на други добра не може да се даночат паушално и треба да бидат регистрирани во некоја од организациските форми во согласност со Законот за трговските друштва ЗТД (правно лице или трговец поединец – вршител на дејност). Нивното даночење се врши во зависност од организациската форма во која се регистрирани. Доколку едно правно лице – организатор на пазар поседува повеќе зелени пазари, потребно е да поднесе извештај со податоци за секој одделен пазар. Дколку пазарот е од сезонски карактер, потребно е навремено известување до службеното лице во Управата за јавни приходи, кое ве администрира како даночен обврзник, со соодветно појаснување и приложени докази, за пазарот да биде означен како сезонски во системот „Е-даночни услуги“. Врз основа на доставените извештаи, Управата за јавни приходи врши утврдување на данокот на личен доход за што донесува решенија за паушално даночење најдоцна до 31 јануари 2026 година или најдоцна до крајот на месецот што следува по месецот за кој се однесува промената во извештајот. Со решението за паушално даночење Управата за јавни приходи до даночниот обврзник доставува месечни аконтативни пресметки за плаќање на данокот. Рок за плаќање на месечните аконтации на данокот на личен доход е до 15-ти во месецот за предходниот месец. Како да го поднесете извештајот? 1. Навреме склучете договор со физичките лица – закупувачи и корисници на тезги. 2. Пријавете се во системот https://e-ujp.ujp.gov.mk./ureg/login.seam 3. Поднесете податоци за сите зелени пазари што ги организирате. 4. Во случај на сезонски пазар, навремено известете ја УЈП. 5. Доколку во текот на годината настанат промени (престанок на користење тезга или нов корисник на тезга), имате обврска да поднесете нов извештај до УЈП.
Економија
Министерството за финансии: Нови 14,2 милиони евра поддршка за домашните компании, трансферирани две транши од буџетот кон Развојната банка
Министерството за финансии од Буџетот изврши исплата на две нови транши кон Развојната банка за поддршка на домашните компании. Имено, исплатени се транша во вредност од 305 милиони денари и транша од 568 милиони денари, односно вкупно 873 милиони денари или 14,2 милиони евра.
Со исплатата на овие транши вкупната поддршка на државата кон домашната економија изнесува 217,5 милиони евра од вкупно планираните 250 милиони евра за поддршка на домашните компании, велат од Министерството за финансии.
Владата средствата ги обезбеди преку кредитна линија од унгарската Експорт-импорт банка, со цел поддршка на домашната економија, а преку пласман на средства по поволни услови за компаниите за реализација на приватните инвестиции во развој на компаниите и поттикнување на економскиот раст. Средствата се пласираат до крајните корисници преку деловните банки, каматната стапка е 1,95% годишно и рок на отплата до 15 години и грејс период до 3 години.
Вкупниот буџет за поддршка на домашните компании предвидени во Буџетот изнесуваат 250 милиони евра, а вредноста на инвестицискиот циклус се проценува на околу 300 милиони евра, се наведува во соопштението на Министерството за финансии.
Економија
Минималната плата ќе се зголеми во март за 1.500-2.000 денари, зголемување пред март ќе значи отпуштање работници, вели Дурмиши
Економско – социјалниот совет на денешната седница не се договори за зголемување на минималната плата барем на 500 евра, според барањето на Сојузот на синдикати на Македонија од мај 2024 година, пред изборите. Министерот за економија Бесар Дурмиши по седницата кажа дека минималната плата во март, со редовното усогласување ќе се зголеми за 1500 до 2000 денари, точно ќе се знае по Нова година, а интервентно зголемување на минималната плата рече дека ќе значи отпуштање работници од малите и средни претпријатија кои нема да го издржат ударот.
„Проекциите се дека следната година инфлацијата ќе падне под 3%. Ние како Влада никогаш не сме биле против зголемување на минималната плата туку преку дијалог оставаме таа да биде договор помеѓу работодавачите и работниците. Сепак, според нашите индикатори во вакви економски услови нема оправданост за интервентно зголемување на минималната плата пред редовното усогласување во март кое е јасно утврдено со закон и кое би било меѓу 1500 до 2.000 денари. Со интервентно покачување малите и средни претпријатија со економски и финансиски проблеми ќе ги отпуштаат вработените. Мене ако ме прашате 1000 евра треба да биде минималната плата, може така да кажеме и да бидеме херои пред народот, но тоа ќе предизвика проблеми кои ќе се видат за два – три месеца“, рече министерот Дурмиши и нагласи дека во регионот добро стоиме оти пониска минимална плата отколку кај нас има во Бугарија, Албанија и Турција.
Го демантираше претседателот на Сојузот на синдикати на Македонија (ССМ), пак, Слободан Трендафилов кој кажа дека од први јануари 500 евра е минималната плата во Албанија, 430 па од јуни 500 евра во Косово, 550 евра во Србија, а Босна и Херцеговина, се веќе далеку, минималната плата таму ќе биде колку просечната плата во Македонија.

Како и во 2022 година во јануари и февруари и оваа 2026 година Трендафилов вели дека ќе преземат конкретни мерки и активности за зголемување на минималната плата и на сите останати плати
Трендафилов вели дека на седницата се зборувало за различен износ на минималната плата кој се движел од 500 до 1000 евра, па остава простор Владата во следните денови да се изјасни за зголемување на минималната плата. Побара да се договорат што е можно побрзо оти во спротивно тие ќе се организираат и ќе постапат како пред три години.
„Ако ја чекавме претходната Влада во 2022 година да го почитува само законот за минималната плата, да не протестиравме, да не штрајкувавме за негова измена и промена на критериумите, денеска работниците ќе имаа 19.000 денари минимална плата“, рече претседателот на ССМ, Трендафилов.
Како и во 2022 година во јануари и февруари и оваа 2026 година Трендафилов вели дека ќе преземат конкретни мерки и активности за зголемување на минималната плата и на сите останати плати.
Минималната плата изнесува 24.397 денари.

