Економија
Педесет години од почетоците на „Адинг“ – интервју со генералниот директор и претседател на Управниот одбор, Благоја Дончев
„Адинг“ е компанија за производство на хемиски материјали за градежништвото и годинава одбележува јубилејни 50 години од основањето, бројка што е привилегија за мал број домашни компании. Ова е веројатно и не помалку значаен пример за регионот ако го сместиме во еден историски контекст исполнет со бурни периоди, општествени трансформации и неизвесности. Она што е познато за „Адинг“ е посветеноста и компетентноста на неговите луѓе, ентузијазмот и мотивот за работа кој е очигледен, почнувајќи од првите генерации, па сè до најновите. Потоа, квалитетот на нивните производи и технологиите со кои располагаат, распространетоста на странските пазари и брендовите што ги граделе во текот на годините. Еден детаљ од нивната филозофија, главното мото на компанијата – да се биде состојка на секоја градба – испраќа силна и јасна порака на компанија тркач на долги патеки.
На почетокот да позборуваме за нешто актуелно. Деновиве бевте добитник на наградата за животно дело „Креатори на столетието“ на престижната МЕФ-перспектива од Хрватска. Кажете ни накусо за што станува збор?
Наградата е доделена во конкуренција на повеќе од 400 компании, организации и лица од 8 земји од регионот на Средна и Југоисточна Европа. Како претседател на Управниот одбор и генерален директор на „Адинг“ бев номиниран за наградата за животно дело „Создавачи на столетието“ од страна на меѓународниот економски форум „Перспектива“ со седиште во Хрватска. Комитетот што ја доделува оваа награда е составен од еминентни професорски имиња и стопанственици од целиот регион и со оглед на номинациите немаше лесна работа. Секако дека по речиси 40 години личен професионален ангажман, доделувањето на едно вакво признание за развојот на претприемаштвото во регионот на кој му припаѓаме ми претставува чест и задоволство.
Г. Дончев, зошто токму „50 години од првите чекори“, дали 50-те изминати години натежнаа, па сте во некоја зрела фаза од животниот циклус на компанијата?
Триесетти мај е денот кога е родена „Адинг“ во далечната 1969 година и веруваме дека ништо не е случајно. Во годината кога е направен првиот чекор на Месечината се направени и првите чекори на „Адинг“. Тоа е година на интензивна воена и вселенска трка, година на технолошки револуции, но и значајни социјални и културни промени во светот и за нас најзначјано – година што инспирирала група ентузијасти да создадат мала компанија, која во текот на годините прерасна во синоним за хемија во градежништвото.
Честопати ние повозрасните во компанијата, кога ќе се свртиме наназад, навистина се гордееме на патот што го минавме за денес да сме овде. Се гордееме и на начинот на кој успеавме да ги надминеме сите пречки што објективно беа испречени пред нас. Хронолошки и накусо би кажал дека со самото основање во тогашната СФРЈ компанијата се изборила за дејност што била привилегија за некои од преостанатите нејзини републики. Тогашните 5 луѓе што ги поставиле основите, почнале во импровизирани услови, но со голема верба и лични заложби да успеат и да докажат дека можат. И биле во право, препознале можност и простор на пазарот и ја искористиле шансата, па набргу стигнале до бројка од 35 луѓе. Потоа, следува период на неколку трансформации и работење како дел од тогашен ОХИС и потоа издвојување од неговите рамки.
Како компанија што извезуваше и настапуваше во целиот регион, а заедно со градежната оператива од тогашната држава и во целиот свет, бевме погодени од периодот поврзан со распадот на тогашната држава. Загубата на дотогаш домашниот пазар ја надоместивме со настап на пазарите во Блискиот Исток, Русија, Казахстан итн., а паралелно го почнавме и процесот на приватизација. „Адинг“ е една од првите пет фирми во Македонија кои успешно ја завршија приватизацијата. Таа стана сопственост на вработените на многу транспарентен и правичен начин, без потреси и превирања. Со 100 отсто акционерски капитал продолжи подемот на компанијата чувствувајќи ги сите транзициски тешкотии и кризни години, кои сè уште се наша реалност.
Секако, по 50 изминати години, „Адинг“ е зрела, стабилна и успешна компанија. Но, тежината на годините ја гледаме исклучиво во акумулираното искуство, технологијата и знаењето со кое располагаме. Сето ова, заедно со младиот човечки капитал што го имаме, и е помлад од 50-те години на „Адинг“, нè уверува дека следуваат години на нови успеси и потенцијал да одбележиме многу поголеми јубилеи.
Споменавте дека распадот на тогашната држава Ве пренасочило кон далечните источни пазари. Колку е ова пример и во денешното Ваше работење?
Да, веројатно и во рамките на една поголема држава нам ни беше претесно. Од тука и нашиот имиџ на светски патници и амбасадори на нашата земја. Уште во првата деценија од нашето постоење е почната оваа приказна и освен во целиот регион на Југоисточна Европа, до ден-денешен сме присутни во речиси сите земји од Блискиот Исток, Русија, Казахстан, Либија итн.
Во моментот сме присутни на повеќе од 13 странски пазари и тоа е дел од стратегијата на компанијата. Турбуленциите и неизвесните политички текови, за жал, никако да фатат некој нормален чекор и освен што влијаат на работата на домашниот пазар, го отежнуваат и работењето воопшто. Но, веројатно она што не може да нè уништи не прави посилни, а за нас работењето надвор е стратешка определба и веќе традиција. Ова влијаеше да креираме здраво јадро од странски партнерски компании, соработници и наши дистрбутери, како и широко портфолио, кое ни дава цврсти гаранции дека ќе продолжиме и понатаму. Од големо значење за „Адинг“ се нашата фирма во Србија, „Адинг Белград“, и нашата фабрика во Перник и фирма „Адинг Бугарија“. За малку подалечните пазари, во последните дваесет години како најзабележително би го издвоил работењето на филијалата „Адинг Казахстан“ со наше постојано консултантското присуство и инструкциите од инженерскиот кадар при изработката на бетонските коловози во Казахстан со цел вградување наши производи, како и доработка на наши производи со домашен казашки партнер. Со ова уште еднаш докажуваме дека „Адинг“ навистина поседува квалитетен и конкурентен спакуван ум, со кој подготвено настапува на странските пазари.
Со оглед дека настапувате и на странските пазари, со каква конкуренција се сретнувате во моментот и како се борите со неа?
Како никогаш досега конкуренцијата е сè поизразена дома и во странство. На пазарот компанијата се бори со сите силни светски брендови во нашата област. Навистина е потребна умешност и многу енергија за да се стигне до големите проекти во регионот и да се убедат компаниите да користат македонски бренд. Дополнително, негативно влијание има и нелојалната конкуренција, која, за жал, егзистира на домашниот пазар и потребна е цврста законска регулатива што ќе се спроведува на дело. Додека овде кај нас секој може да декларира каков било производ, ние нашите производи надвор од државата мораме да ги докажеме со сите европски сертификати и да сме во согласност со нивните норми и стандарди. Сепак, нашите квалитетни, стандардизирани и конкурентни производи веќе подолг период нè зацврстија како компанија што се бори со големите светски брендови и тука го бараме делот од колачот. Нашите „адинговци“ присутни на терен секојдневно ни докажуваат дека не сме ниту помалку способни ниту помалку вешти, но потребна е поголема поддршка од државата и план за стратешко и заедничко освојување на нашата индустрија на големите градежни проекти во регионот.
Кога велите Вашите луѓе, кој го сочинува „Адинг“?
Со околу 40 отсто инженерски кадар, ние гордо кажуваме дека сме инженерска компанија во која се застапени градежни инженери, архитекти, технолози, хемичари, но и друг високостручен кадар. Во постојана соработка сме со Градежниот, Архитектонскиот, Технолошкиот и Факултетот за хемија во Македонија и слични институции надвор од Македонија, од каде што ги ангажираме идните инженерски кадри. Секој од нашите инженери добива можност за понатамошно усовршување, трансфер на искуства и знаење од нивните претходници и можност за брза и интензивна обука и напредување. Можеби еден од темелните принципи на филозофијата на „Адинг“ е дека она што сме ние како компанија за градбите, нивна состојка, тоа се нашите луѓе за компанијата.
Кажете ни накусо за производите, состојките на „Адинг“?
Производната програма брои над 100 специфични хемиски производи за градежништвото. Тие се поделени во 12 главни групи (адитиви за бетони, смеси за залевање, материјали за санации, хидроизолации, производи за епоксидни, цементни и спортски подни системи, заштитни антоикорозивни премази, противпожарни системи итн.), кои потоа се делат во подгрупи карактеристични за одредени сегменти и фази од работењето во градежната индустрија. Кусо кажано, најчесто ова го дефинираме како фармација за градежништвото. Нашите производи се користат и како превентива, но и како лек во градежништвото. Со оглед дека нивната примена честопати е сложена по својата природа, таа е поддржана од нашите инженери преку соодветни технички решенија и инструкции.
За крај, кажете ни во каква кондиција е градежништвото, каква иднина му предвидувате и кои се Вашите идни планови?
Градежништвото во државата и во регионот е во потенцијална експанзија на инфраструктурните: нови проекти – автопатишта, патишта, железници, гасификација, како и реконструкција на старите постојни инфраструктурни проекти. Тоа се големи можности за учество на сите македонски компании, а секако и за „Адинг“, која е веќе присутна во Македонија, Бугарија, Србија, БиХ, Црна Гора, Албанија, Косово.
Проектите се капитални инвестиции, од кои некои завршуваат, а почнуваат нови. Конкуренцијата е голема, но ние учествуваме да се справиме со големите европски компании од нашата дејност и очекувам наредните години „Адинг“ да продолжи успешно да работи остварувајќи го својот глобален бизнис-план на задоволство на вработените и на сопствениците акционери на „Адинг“.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Потврда за отчетноста и отвореноста: „Реплек“ ја освои наградата за најтранспарентна компанија на Македонската берза
„Реплек АД Скопје“ годинава е добитник на престижната награда „Кристално ѕвоно“ за најтранспарентно котирано акционерско друштво, по избор на медиумите, што традиционално ја доделува Македонската берза за хартии од вредност. Ова признание се врачува на крајот на годината и ја означува доследната, отворена и квалитетна комуникација на компаниите котирани на берзата, како и високите стандарди на отчетност и транспарентност кон инвеститорите, регулаторот и јавноста.

Признанието за најтранспарентна компанија кое го освои „Реплек“ се доделува од комисија составена од искусни економски новинари кои континуирано ги следат компаниите котирани на берзата и професионално известуваат за пазарот на капитал, акциите, како и за берзанските трансакции. Токму тие се сведоци дека „Реплек“ активно информира за сите новини, без разлика дали станува збор за оперативното работење или за промени во акционерската структура на компанијата.
Во име на „Реплек“ наградата ја прими Офелија Петковиќ, директорка на секторот за финансии на компанијата, на свечениот настан организиран од Берзата.

„Ова признание за најтранспарентна компанија има посебно значење за нас, бидејќи доаѓа во годината кога го одбележуваме јубилејот – 80 години ‚Реплек’. Дополнителна тежина му дава фактот што е доделено од искусни новинари кои го препознаа нашиот напор за транспарентно работење и чие расудување е гаранција за кредибилитетот на наградата. Транспарентното работење ние во ‚Реплек’ не го сметаме само како обврска, туку како стратешка определба. Токму преку отворена комуникација, отчетност и доследност во работењето, ја зајакнуваме довербата кај инвеститорите, партнерите и пошироката јавност, вредности кои ќе продолжиме да ги негуваме и во иднина. Ова значајно признание ќе нѐ поттикне уште повеќе да останеме доследни на одговорното и отворено работење“, изјави Петковиќ.
Наградите на Македонската берза вклучуваат повеќе категории за најпрепознатливите и најактивни учесници на пазарот на хартии од вредност. Во номинација за наградите учествуваат 10 можни добитници, a процесот на избор е целосно транспарентен и се темели на комбинација од мислењето на јавноста и јасно мерливи пазарни податоци, како што се остварениот промет, бројот на трансакции, порастот на цената на акциите и слични критериуми.
Акцијата на „Реплек АД Скопје“ е една од најтргуваните хартии од вредност на Македонската берза. Веќе една година акциите на компанијата се дел од елитниот клуб на Македонскиот берзански индекс МБИ10, што e уште една потврда за стабилноста и довербата што пазарот ја има во компанијата, а што дава додатна мотивација за натамошно унапредување на транспарентноста. Дополнителен доказ дека „Реплек“ континуирано ја засилува отчетноста е фактот што компанијата пред извесен период направи сплит на акциите во однос еден спрема 10, со што акциите станаа подостапни за поголем број на акционери, а компанијата демонстрираше уште поголема отвореност кон инвеститорската заедница.
(ПР)
Економија
НБРМ: Се задржува внимателниот пристап на Народната банка, поставеноста на монетарната политика е непроменета
Вчера се одржа редовна седница на Извршниот одбор за поставеноста на монетарната политика на Народната банка. На седницата беа разгледани најновите податоци и информации за светската и за домашната економија и најновите случувања на меѓународните и на домашните финансиски пазари во контекст на поставеноста на монетарната политика, соопшти НБРМ.
Денес, според соопштеното, започна со примена новата оперативна монетарна рамка, со којашто се обезбедува висока усогласеност со практиките на развиените централни банки и зајакнување на сигналниот ефект на монетарната политика. Новата оперативна поставеност предвидува еден основен инструмент, благајнички записи со рочност од 7 дена, со каматна стапка околу која е поставен симетричен коридор на каматните стапки, за разлика од претходната поставеност кога како основен инструмент се користеа благајнички записи со рочност од 42/49 дена и беше применуван асиметричен коридор на каматните стапки. Овој коридор е дефиниран преку каматната стапка на расположливиот депозит преку ноќ и каматната стапка на кредитот преку ноќ (во висина од ±0,5 процентни поени), во однос на каматната стапка на благајничките записи, како основна каматна стапка на Народната банка.
Модернизацијата на оперативната монетарна рамка и нејзиното усогласување со најдобрите стандарди на модерните централни банки е процес којшто траеше подолго време. Тој е внимателно обмислен и има за цел да овозможи понатамошно подобрување на ефективноста на монетарната политика. Скусувањето на рочноста на основниот инструмент на седум дена овозможува поефикасно пренесување на монетарните сигнали до краткорочните каматни стапки на пазарот на пари, врз коишто централната банка има подиректно влијание.
Народната банка ќе ја одреди големината на понудата на седумдневните благајнички записи така, што ќе обезбеди повлекување на вишокот ликвидност и оптимизација на ликвидноста во банкарскиот систем. Банките и понатаму ги имаат на располагање депозитите и кредитите преку ноќ, заради управување со краткорочните ликвидносни промени. Сите овие промени го зајакнуваат сигналниот ефект на монетарната политика и трансмисискиот механизам.
Во однос на поставеноста на монетарната политика, на оваа седница беше одлучено, како што појаснуваат, истата да се задржи непроменета. Внимателноста на монетарната политика е одраз на потребата за натамошно одржливо стабилизирање на инфлацијата, динамичната кредитна активност и на ризиците од надворешното окружување. Во услови на премин кон новата оперативна монетарна рамка, непроменетоста на монетарната политика ефективно се обезбедува преку поставување на каматната стапка на 7-дневните благајнички записи на нивото од 4% и зголемување на понудениот износ на основниот инструмент. Следствено, на аукцијата на благајнички записи, којашто ќе се одржи денес, на 24 декември, понудата ќе изнесува 43 милијарди денари, а понудата на наредните аукции ќе се утврдува согласно проектираната промена на ликвидносната позиција на банкарскиот систем на неделна основа. Се очекува дека неодамнешните измени кај задолжителната резерва, затегнувањето на макропрудентните мерки во делот на критериумите за квалитетот на кредитната побарувачка, како и одлуките поврзани со управувањето со системските ризици ќе обезбедат дополнителна поддршка за монетарната политика, а комбинираното дејство на овие мерки ќе придонесе за одржување на стабилноста на девизниот курс и за обезбедување на ценовната стабилност на среден рок, како и за ограничување на потенцијалните системски ризици.
Доколку се задржат позитивните трендови на забавување и одржливо стабилизирање на инфлацијата во наредниот период, како и во отсуство на административни интервенции во утврдувањето на платите, Народната банка ќе реагира соодветно, во насока на натамошно нормализирање на монетарната политика, додаваат од таму.
„Годишната стапка на инфлација во ноември забави и се сведе на 4%, наспроти 4,5% во октомври. Годишната стапка на инфлација остварена во ноември и понатаму е над историскиот просек, поради што инфлацијата и нејзиното одржливо стабилизирање и понатаму се во фокусот на монетарната политика. Најновите проекции за берзанските цени на примарните производи за наредниот период се ревидирани претежно во надолна насока, што упатува на помали увозни ценовни притисоци во однос на претходните очекувања. Оттука, ризиците за идната динамика на инфлацијата и понатаму постојат, а се поврзани и со натамошната неизвесност од променливото надворешно окружување, но и со домашните фактори што влијаат врз агрегатната побарувачка“.
Според НБРМ, состојбата на девизниот пазар и натаму е стабилна. „На крајот на ноември, нивото на девизните резерви изнесува 4.862,2 милиона евра, што според сите меѓународни показатели за адекватноста на девизните резерви се оценува како соодветно за одржување на стабилноста на курсот на домашната валута. Во однос на последните расположливи податоци од надворешниот сектор, остварувањата на менувачкиот пазар заклучно со ноември упатуваат на нето-приливи од приватните трансфери коишто се малку пониски од очекувањата за четвртиот квартал. Трговскиот дефицит проценет за четвртиот квартал од годината, во согласност со податоците за надворешнотрговската размена во октомври, е малку повисок од очекувањата, иако периодот сѐ уште е краток за попрецизна оцена.
Во третиот квартал од 2025 година, растот на економската активност забрза и изнесува 3,8% на годишна основа. Ваквото остварување е малку повисоко во однос на оцената за третиот квартал во рамките на октомврискиот циклус проекции. Економскиот раст целосно произлегува од позитивниот придонес на домашната побарувачка, што главно е резултат на растот на бруто-инвестициите, при негативен придонес на нето-извозот, заради посилен годишен раст на увозот од извозот на стоки и услуги. Расположливите високофреквентни податоци за последниот квартал се ограничени, но засега октомвриските податоци за индустриското производство и прометот во вкупната трговија упатуваат на натамошни поволни трендови. Светската неизвесност, особено поради трговските политики и геополитичките тензии, и натаму претставува најголемиот надворешен ризик за домашната економија. Во однос на домашното окружување, обемот и динамиката со коишто ќе се остваруваат домашните инфраструктурни проекти се едни од клучните фактори за темпото на економскиот раст.
Во однос на движењата во монетарниот сектор, стапките на раст на депозитите и кредитите на банките, заклучно со ноември, упатуваат на натамошно јакнење на депозитната база на банките и на нивна солидна кредитна поддршка за економската активност. Притоа, годишните стапки на раст кај депозитите и кај кредитите постепено забавуваат, иако засега сѐ уште се над очекувањата за последниот квартал од годината.
Општо земено, со одлуката донесена од Народната банка и натаму се задржува внимателниот пристап во водењето на монетарната политика, односно нејзината поставеност е непроменета. Утврдените нивоа на каматните стапки и понудениот износ за вложување во благајнички записи овозможуваат примена на новата оперативна монетарна рамка, со истовремено непроменета монетарна поставеност. Надворешните ризици и понатаму постојат, а внимателно се следат и домашните фактори коишто влијаат врз доходот и побарувачката. Народната банка останува подготвена да ги користи сите расположливи инструменти и доколку е потребно, ќе преземе соодветни мерки за одржување на стабилноста на девизниот курс на денарот во однос на еврото и за обезбедување на ценовната стабилност на среден рок“, се истакнува во информацијата.
Економија
УЈП со повик до организаторите на зелените пазари да поднесат извештај за тековната состојба на корисниците на тезги за в година
Управата за јавни приходи со потсетување до организаторите на зелените пазари дека имаат обврска до УЈП да поднесат извештај за корисниците на продажните места на зелените пазари (образец ПДД-И/ЗП), преку системот https://e-ujp.ujp.gov.mk./ureg/login.seam. Извештајот ПДД-И/ЗП, како што е нагласено, се поднесува особено за секој одделен зелен пазар.
Доколку во текот на годината настане промена на бројот на корисници на зелениот пазар, трговецот е должен да достави нов извештај до УЈП најдоцна до 10-ти во месецот што следува по месецот за кој се однесува промената.
Во насока на унапредување на досегашната соработка и обезбедување навремени, ажурни и точни податоци во годишните и месечните извештаи за корисниците на тезги на зелените пазари, навременото доставување на овие информации е од суштинско значење за ефикасно и транспарентно постапување, со што се постигнува висока усогласеност со законските обврски, се одбегнува примената на прекршочните одредби, се зголемува усогласеноста на даночните обврзници – корисници на тезги, се обезбедува навремено и правично оданочување. Управата за јавни приходи ве потсетува на законските одредби од Законот за данокот на личен доход како што следува: Паушално се даночат само физички лица што вршат продажба на сопствени земјоделски производи на зелените пазари. Сите лица што вршат продажба на други добра не може да се даночат паушално и треба да бидат регистрирани во некоја од организациските форми во согласност со Законот за трговските друштва ЗТД (правно лице или трговец поединец – вршител на дејност). Нивното даночење се врши во зависност од организациската форма во која се регистрирани. Доколку едно правно лице – организатор на пазар поседува повеќе зелени пазари, потребно е да поднесе извештај со податоци за секој одделен пазар. Дколку пазарот е од сезонски карактер, потребно е навремено известување до службеното лице во Управата за јавни приходи, кое ве администрира како даночен обврзник, со соодветно појаснување и приложени докази, за пазарот да биде означен како сезонски во системот „Е-даночни услуги“. Врз основа на доставените извештаи, Управата за јавни приходи врши утврдување на данокот на личен доход за што донесува решенија за паушално даночење најдоцна до 31 јануари 2026 година или најдоцна до крајот на месецот што следува по месецот за кој се однесува промената во извештајот. Со решението за паушално даночење Управата за јавни приходи до даночниот обврзник доставува месечни аконтативни пресметки за плаќање на данокот. Рок за плаќање на месечните аконтации на данокот на личен доход е до 15-ти во месецот за предходниот месец. Како да го поднесете извештајот? 1. Навреме склучете договор со физичките лица – закупувачи и корисници на тезги. 2. Пријавете се во системот https://e-ujp.ujp.gov.mk./ureg/login.seam 3. Поднесете податоци за сите зелени пазари што ги организирате. 4. Во случај на сезонски пазар, навремено известете ја УЈП. 5. Доколку во текот на годината настанат промени (престанок на користење тезга или нов корисник на тезга), имате обврска да поднесете нов извештај до УЈП.

