Премиерот Димитар Ковачевски и министерот за финансии Фатмир Бесими денеска, на заедничка прес-конференција, го претставија Предлог-буџетот за 2023 година, оценувајќи го како буџет за сигурност, стабилност, кој ќе одговори на кризата и постави основи за понатамошен економски раст.

„Предлог-буџетот за 2023 година е основата за нашата визија за стабилна, економски просперитетна и напредна Република Северна Македонија, идна земја членка на ЕУ. Изминативе 10 месеци вложивме огромни напори и успеавме да ја заштитиме македонската економија и животниот стандард, но сега е време да мислиме за тоа како да одиме напред и како да направиме подобро“, рече премиерот Ковачевски.

Тој додаде дека неговите заложби како премиер и на Владата е да обезбедат сигурност, подобра иднина и просперитет за сите граѓани во ова држава, да се стремат кон европските услови и начин на живот затоа што граѓаните заслужуваат да го имаат она што го имаат и граѓаните на ЕУ.

Премиерот Ковачевски посочи дека со буџетот во 2023 година се обезбедуваат 250 милиони евра средства за антикризни мерки, 120 милиони евра повеќе за пензионерите, 57,5 милиони евра повеќе за општините, 63 милиони евра повеќе за здравствени услуги, а она што е главна карактеристика дека се проектирани 800 милиони евра за капитални расходи, за коишто истакна дека ќе се заложи да имаат висока реализација.

Министерот за финансии потенцира дека ова е првиот буџет подготвен согласно новиот Закон за буџети, како и дека се менува неговата структура со поголемо учество на капиталните инвестиции во буџетот.

„Ова е развоен буџет, со оглед на тоа дека капиталните инвестиции се повисоки од буџетскиот дефицит“, посочи министерот Бесими и истакна дека средствата од буџетот се насочуваат онаму каде даваат најголем ефект за остварување на економски цели за забрзан раст и развој. „Тоа ќе се контролира со воведените индикатори и политики за мерење на резултатите од нивната примена“, рече министерот за финансии.

Министерот посочи и дека во предлогот се намалуваат непродуктивните трошења, како за дневници за службени патувања, за возила и слично, согласно Планот за фискална одржливост, а во насока на фискалната консолидација.

„Се намалуваат непродуктивните трошења, како ставките за дневници за службени патувања, за возила и други непродуктивни трошоци. Предвиден е раст од 5 % за плати каде е вклучен ефектот од зголемувањето на минималната плата, а кај стоките и услугите е предвиден раст од 2 % за зголемените трошоци за електрична енергија и енергенси зарад порастот на цената“, рече Бесими.

Ова е прва прес-конференција од низата планирани со поединечните министерствата во правец на транспарентно претставување на буџетите. Тие имаат за цел подетално во јавноста да информираат за одделните ставки и проекти во буџетот согласно заложбите за фискална транспарентност и отчетност на Владата.

Го зголемивме производството на електрична енергија за 26 проценти за единаесетте месеци годинава во споредба со истиот период лани, велат од ЕСМ.

Од јануари до ноември годинава АД ЕСМ со термоелектраните РЕК Битола, РЕК Осломеј, ТЕЦ Неготино, гасната електрана Енергетика, хидроелктраните и системи Маврово, Тиквеш, Црн Дрим и Треска, и Ветерниот парк Богданци произвела 3.673.994 MWh електрична енергија што претставува зголемување за 26 проценти споредено со истиот период минатата година, кога беа произведени 2.922.342 MWh.

„Термоелектраните имаат натфрлање на производството од 29%, додека кај хидроелектраните е успеано да се одржи помало производство од планираното, се со цел водата во акумулациите да се заштеди за следниот период, и електричната енергија да се обезбеди преку другите капацитети. АД ЕСМ има законска обврска во 2022г да го снабдува регулираниот пазар со 60%, но, по задолжение од Владата, го снабдува во 100% и по значително пониска цена, се со цел да не дојде дo драстично зголемување на крајната цена која ја плаќаат граѓаните. АД ЕСМ со своето производство целосно ги задоволува потребите на регулираниот пазар, односно домаќинствата и малите потрошувачи“, велат од ЕСМ.

Се додава дека набавките на електрична енергија коишто ги прави ЕСМ Продажба, се наменети за дополнителните снабдувања кои се вршат по задолженија добиени од Владата, според кои со дел од преостанатата произведена електрична енергија, а дел набавена, се снабдуваат по пониска цена количините за техничките загуби на енергија во мрежата на Електродистрибуција и во мрежата на МЕПСО, за да не дојде до покачување на крајната цена на струјата за граѓаните.

По одлука на Владата, со субвенционирана енергија, односно со значително пониски цени, се снабдуваат прехранбената индустрија, училиштата и водостопанствата. По препораки од Владата, ЕСМ Продажба по берзански цени, но со пониска маржа снабдува и одреден број витални објекти, како болници, клиники, детски градинки, министерства и други субјекти од значење за државата.

Народната банка соодветно реагира на притисоците кои од меѓународните пазари на примарни производи, односно основни прехрамбени производи и енергенти, се пренесуваат на домашните цени и нагорно ја придвижуваат инфлацијата. Неизвесноста и понатаму останува висока, оттаму Народната банка и понатаму треба да продолжи да ги следи меѓународните и домашните движења и доколку е потребно, соодветно да реагира. Ова беше посочено на средбата помеѓу гувернерката на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежоска, директорката на Светска банка за Западен Балкан, Шиаочинг Ју и директорот на Светска банка за земјава, Масимилијано Паолучи.

На средбата беше зборувано за есенските макроекономски проекции на Народната банка, кои во предвид го земаат влошениот глобален амбиент, како резултат на натамошните геополитички тензии од воената инвазија на Русија врз Украина, пандемијата на ковид-19 и дополнителните притисоци врз цените на светските пазари на примарни производи. Согласно ова, во октомвриските проекции на Народната банка инфлацијата е ревидирана нагоре, во услови на нагорни корекции на оцените за увозните цени, односно на 14,3%. За следната година се очекува намалување на увозните цени, со што би се намалиле и притисоците врз домашната инфлација и во отсуство на поголеми притисоци од побарувачката се очекува дека просечната стапка на инфлација ќе биде поумерена, односно 8%-9%. Очекувањата на среден рок се дека инфлацијата значително ќе забави, сведувајќи се на 2,4% во 2024 и ќе се врати на историскиот просек од 2% во 2025 година.

Гувернерката на Народната банка истакна дека нашата е во редот на централните банки кои први реагирале на глобалните инфлаторни движења, односно кон крајот на 2021 година, со повлекување на ликвидност преку интервенции на девизниот пазар. Понатаму, неколкупати е покачена основната каматна стапка со вкупен ефект на раст од 3 процентни поени. Покрај ова донесени се и повеќе мерки, како промените во задолжителната резерва во насока на денаризацијата, како и поддршка на проекти за енергетска одржливост, но и воведување на контрацикличен заштитен слој на капитал кај банките.