Економија
Деветта меѓународна истражувачка конференција на НБ: оптимална комбинација на политиките за ниска инфлација и забрзан раст за Западен Балкан
Враќањето на инфлацијата на историски ниските стапки останува приоритет за централните банки. Со правилна комбинација на политиките економиите од Западен Балкан може да обезбедат ниска инфлација и долгорочно забрзување на конвергенцијата на регионот кон ЕУ. За справување со инфлацијата, треба да се задржи цврстата монетарна позиција, со поддршка од фискалната политика. За ценовната стабилност важна е и финансиската стабилност и затоа неопходно е нејзино натамошно јакнење. За забрзување на растот, клучни се структурните политики, кои треба да ја подобрат инвестициската клима преку зајакнување на владеењето на институциите и правото, инвестиции во човечки капитал и справување со климатските промени. Ова се дел од пораките дадени при отворањето на 9. меѓународна истражувачка конференција, во организација на Народната банка, во соработка со Комитетот за преобразување на Бретон Вудс, која се одржува денеска во Скопје.
Еден од клучните предизвици останува инфлацијата, која иако забавува, сè уште се одржува над целното ниво, што се очекува кај 90 % од економиите и в година. Оттаму, водењето претпазлива монетарна политика со цел намалување на инфлациските притисоци на трајна основа е приоритет на централните банки, истакна гувернерката на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежоска.
Затегнатата монетарна политика може неповолно да се одрази на закрепнувањето на економиите, но и да создаде ризици за финансискиот систем, како што и се случи во САД. Овие случувања во банкарскиот систем во САД не се пренесоа во Европа. „Банкарските системи во регионот на Централна, Источна и Југоисточна Европа (ЦИЈИЕ), вклучително и регионот на Западен Балкан, досега добро се справуваат со кризата. Според последните податоци, стапката на адекватност на капиталот во регионот е 20 % во просек, а стапката на ликвидност изнесува речиси 27 %. Квалитетот на кредитните портфолија останува солиден, при што нефункционалните кредити во просек се под 4 %, односно пониски во однос на претпандемичните нивоа“, рече во обраќањето Ангеловска-Бежоска. Сепак, неопходно е натамошно јакнење на отпорноста на банкарските системи, што ќе овозможи поголем простор за реакција на монетарната политика, без неповолни ефекти врз финансиската стабилност. Исто така, не помалку важно е земјите да располагаат со солидна регулаторна рамка и инструменти за одржување на финансиската стабилност, посочи во своето воведно обраќање гувернерката на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежоска.
Претседателот на Република Северна Македонија, Стево Пендаровски, во своето воведно обраќање посочи дека Народната банка со своите политики придонесе кон зачувување на макроекономската стабилност на државата. Како резултат геополитичките и геоекономските ризици неопходни се реформи во виталните државни сегменти клучни за економскиот развој, посочи претседателот Пендаровски нагласувајќи дека одливот на човечкиот капитал, особено на млади и стручни кадри, е најгорливиот проблем со кој се соочува регионот.
„Во услови на нестабилно надворешно опкружување и сè повисоки ценовни притисоци, особено поради војната во Украина, нашата Народна банка, по примерот на Европската централна банка, почна да ја приспособува својата монетарна политика. Притоа факт е дека правилната монетарна политика придонесе да се зачува макроекономската стабилност на државата и делумно да се заузда растечката инфлација“, посочи во своето обраќање претседателот. „Неопходни се реформи во виталните сегменти, кои се клучни за економскиот развој, како што се инвестициите, продуктивноста на трудот, приспособување на образованието според барањата на пазарот на трудот и отворање квалитетни работни места. Верувам дека тоа најдобро можеме да го постигнеме преку засилени реформи и забрзана интеграција во Европската Унија“, порача претседателот Пендаровски.
Директорот на одделот за Европа на ММФ, Алфред Камер, ја истакна важноста на политиките за да се забрза економскиот раст во регионот, како и да се надмине кризата со инфлацијата. „Ако треба да пренесам една клучна порака до вас, тоа е дека политиките се важни. Со правилен избор на разни политики, економиите од Западен Балкан може да обезбедат ниска инфлација и зголемена долгорочна траекторија на раст“, порача Камер истакнувајќи го значењето на структурните реформи за да подобри економскиот потенцијал на регионот. Во однос на задржување на макроекономската стабилност, тој посочи дека не треба прерано да се олабавува монетарната политика затоа што тоа може да доведе до големи последици, како и дека фискалната политика треба да ја поддржи монетарната.
Марк Узан, извршниот директор на Комитетот за преобразување на Бретон Вудс, посочи дека сме сведоци на многу структурни промени во однос на понудата на работна сила, враќањето на производството на мултинационалните компании во нивната домицилна земја, новата глобална трговија, геополитичките тензии и зазеленувањето на глобалната економија, кои ќе бидат актуелни и во следниот период. Узан нагласи дека со ова се отвора прашањето дали се оди кон новата макроекономска нормала, каде што затегнатите финансиски услови ќе опстојат подолг период.
Првата панел-дискусија на конференцијата беше посветена на идните макроекономски политики, на која дискутираа главниот економист на Светската банка за Европа и Централна Азија, Ивајло Изворски, кој беше и модератор на панел-дискусијата, гувернерите на централните банки на Словенија и на Хрватска, Боштјан Васле и Борис Вујчиќ, членот на одборот на Централната банка на Швајцарија, Петра Герлах, и вицегувернерот на централната банка на Белгија, Стивен Ванакер. На панел-дискусијата беше посочено дека иако инфлацијата се намалува од крајот на 2022 година, во многу земји таа е над целите на централната банка. Зголемените цени на нафтата ја забавија дезинфлацијата и се причина за загриженост. Кога ценовната стабилност е загрозена, важно е монетарната политика да реагира бргу и решително, да ги задржи истите инфлациски очекувања и да спречи опстојување на инфлацијата. Беше истакнато и дека финансискиот систем во ЕУ досега добро ја издржува монетарната затегнатост, но и дека властите треба да останат внимателни и да ги следат ризиците, извести Народната банка.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Од полноќ нови цени на горивата
Регулаторната комисија за енергетика, водни услуги и услуги за управување со комунален отпад на Република Северна Македонија (РКЕ) донесе одлука со која се врши зголемување на малопродажните цени на нафтените деривати во просек за 2,40 % во однос на одлуката од 22.04.2025 година.
Од 29.4.2025 година од 00:01 часот максималните цени на нафтените деривати ќе изнесуваат:
Моторен бензин ЕУРОСУПЕР БС – 95 73,50 (денари/литар)
Моторен бензин ЕУРОСУПЕР БС – 98 75,50 (денари/литар)
Дизел гориво ЕУРОДИЗЕЛ БС (Д-Е V) 66,00 (денари/литар)
Масло за горење Екстра лесно 1 (ЕЛ-1) 65,50 (денари/литар)
Мазут М-1 НС 37,155 (денари/килограм)
Малопродажните цени на бензините ЕУРОСУПЕР БС-95 и ЕУРОСУПЕР БС-98 како и на ЕУРОДИЗЕЛ (Д-Е V) се зголемуваат за 2,00 ден/лит.
Малопродажната цена на Екстра лесното масло за домаќинство на (ЕЛ-1) се зголемува за 1,50 ден/лит.
Малопродажната цена на Мазутот М-1 НС се зголемува за 0,375 ден/кг и сега ќе изнесува 37,155 ден/кг.
Референтните цени на нафтените деривати на светскиот пазар во споредба со претходната пресметка бележат зголемување во просек: кај бензините за 1,713%, кај дизелот за 1,399%, кај екстра лесното масло за 1,293% и кај мазутот зголемувањето е за 1,959%.
Курсот на денарот во однос на доларот во изминатиот период по кој беа формирани цените со претходната пресметка е понизок за 0,3526%.
Економија
Дурмиши: Безбедноста и здравјето на работниците се наш фокус, дигитализацијата ќе овозможи отворање нови работни места
Министерот за економија и труд Бесар Дурмиши денеска се обрати на настан по повод одбележување на „Светскиот ден на безбедност и здравје при работа“
„Во услови на длабоки промени во светот на работата, глобализацијата, технолошките промени, новите бизнис-модели и слично, еден од најзначајните предизвици на Министерството за економија и труд е да дефинира кои лица, односно работници треба да бидат предмет на заштита и да уживаат соодветна заштита во работата.Брзиот развој на технологијата и дигитализацијата на деловниот свет во последната деценија овозможи отворање на нови видови работни места, кои пред десет години не можевме ни да ги замислиме.
Заедно со отворањето нови работни места, ќе има и промени на постојните работни места, што ќе бара работниците да развијат нови вештини и да се прилагодат на новите технологии и начини на работа. Тоа е затоа што новите технологии често го менуваат начинот на кој се работи и бараат различен сет на вештини“, рече Дурмиши.
Во таа насока а со цел полесно вклучување и прилагодување на работниците на потребите на пазарот на труд, односно стекнување на компјутерски вештини и дигитална писменост, заради зголемување на вработливоста и конкурентноста на пазарот на трудот со Оперативниот план за активни програми и мерки за вработување и услуги на пазарот на трудот за 2025 година се предвидуваат повеќе мерки кои се однесуваат на обуки и развој на дигитални вештини, како што се обуки за напредни ИТ вештини, специјалист за вештачка интелегенција, специјалист за мрежи, обуки за дигитален маркетинг и современите технологии засновани на вештачка интелегенција.
Сите овие обуки, според Дурмиши ќе овозможат преквалификација, доквалификација на сите кои сакаат да се стекнат но и да ги унапредат своите вештини заради зголемување на нивната конкурентност и побрза интеграција на пазарот на трудот и вклучување во новите трендови како што се дигитализација на работни места, бидејќи само на овој начин преку вложување во развој на дигитални вештини ќе отвориме нови работни места.
„Како министер, за економија и труд, кој има надлежност и улога да се грижи за унапредување на работничките права, во светот на дигитализацијата не смееме да го заборавиме работникот кој што треба да биде вклучен во секоја промена на секој технолошки развој. Мораме да бидеме свесни за тоа како технолошките промени влијаат на физичкото и менталното здравје на работниците. Односно да создадеме работна средина, работно место каде технологијата ќе служи за да ги подобри условите, но не и да го игнорира човечкото достоинство. Технологијата е тука за да ни помогне, но човечкиот фактор останува клучен. Наша задача е да осигураме дека дигиталниот напредок оди рака под рака со грижата за здравјето и благосостојбата на работниците. Напредокот и технологијата можат да создадат подобар свет, но само ако тој свет е изграден врз основа на безбедност, доверба и грижа за луѓето“, посочи Дурмиши.
Министерството во наредниот период, како што најави, ќе работи на подигнување на свеста, поттикнување на дебати и дискусии за важноста на безбедноста и здравјето при работа во оваа дигитална ера со посебен акцент на неопходноста да се има „пристап фокусиран на човекот“ при дизајнирањето, спроведувањето, управувањето и користењето на дигиталните технологии.
„Мора да ни биде јасно дека е клучно да бидеме проактивни во прилагодувањето на новите трендови и технологии за да останеме конкурентни на пазарот на трудот и да обезбедиме успешна кариера во иднина, за да можеме да ги задржиме младите во нашата земја но и да ги привлечеме оние кои се надвор од државата да се вратат и тука да ја креираат својата иднина“, истакна Дурмиши.
Економија
„Двојно поголема наплата: рекордни 247 милиони денари од концесии“, извести Министерството за енергетика
Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини објави дека наплатата на надоместоците за експлоатација на минерални суровини во првиот квартал од 2025 година достигна 247.491.155 денари. Ова претставува повеќе од двојно зголемување во однос на истиот период во 2024 година, кога беа наплатени 110.576.324 денари, извести Министерството.
„Овој значаен раст е резултат на посветените и засилени активности на Министерството за подобрување на наплатата и зајакнување на контролата врз обврските на концесионерите“, велат од Министерството за енергетика.
„Министерството спроведе сериозни активности за зајакнување на наплатата на надоместоците, вклучувајќи:
· Испраќање писмени опомени до концесионерите со предупредување за можен раскин на концесијата доколку не ги подмират навреме обврските.
· Засилување на редовните и вонредните инспекциски контроли на терен.
· Едностран раскин на десетина договори со концесионери кои не ги почитувале законските обврски, со уште десетина постапки во тек.
· Донесување нов Тарифник за утврдување на висината на надоместоците, кој е во сила од 1 јануари 2025 година.
Со новиот Тарифник, висината на надоместоците за издавање дозволи и концесии за експлоатација на минерални суровини е зголемена до 100%, со цел да се обезбеди правична вредност за користење на природните ресурси. Клучните измени вклучуваат:
· Зголемување на надоместокот за користење простор за експлоатација за околу 30%.
· Надоместок за експлоатација на мермер: 5% од приходот од продадената суровина, наместо од претходна фиктивна цена.
· Зголемување на надоместокот за металични минерални суровини од 2% на 4%.
· Просечно зголемување над 100% за неметалични минерални суровини.
Овие измени не се однесуваат на енергетските минерали, како јагленот, со цел да се избегне дополнителен притисок врз цените на електричната енергија“, соопшти Министерството.
„Порастот на наплатата директно влијае врз зголемувањето на буџетите на општините каде што работат концесионерите, како и на буџетот на Република Македонија. Овие средствата се користат за изградба и одржување на комунална инфраструктура на
подрачјето на единиците на локалната самоуправа, проекти за одржлив развој и енергетска транзиција и за спроведување на проекти за заштита на животната средина“, се додава во соопштението на Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини.
Обвинителството ги кани на средба семејствата на жртвите од Кочани пред протестот најавен за утре
Јавното обвинителство кани на средба претставници на семејствата на жртвите од пожарот во дискотеката „Пулс“ кои би сакале подетално да се...
Палевски вели дека не се пријавил во полицијата во Баликесир оти секако ќе го нашле, се видел на сите вести во пицеријата додека пиел еспресо
Обвинетиот за убиствата на Вања и Панче, Љупчо Палевски, во судот одговараше на прашањата на обвинителите. Тој беше прашан зошто...
Путин најавува тридневно примирје
Рускиот претседател Владимир Путин објави таканаречен хуманитарен прекин на огнот од 8 мај до полноќ на 11 мај по повод...
(Видео) Кузеска: Нов скандал, братот на градоначалникот Стефковски лета по улиците, за него не важат законите
Денеска објавуваме нов скандал. Граѓаните ќе видат она што одамна го знаат: функционерите на власта прават што сакаат, без никаква...
Превртен автомобил во сообраќајна несреќа во Аеродром
Автомобил се преврте утрово по сообраќајна несреќа помеѓу две возила на крстосницата помеѓу булеварите „Видое Смилевски Бато“ и „Србија“ во...
„Заслужуваме одговори“: семејствата на жртвите од пожарот во Кочани утре на протетстен марш во главниот град
Семејствата на загинатите во трагичниот пожар во Кочани за утре, 29 април, најавија протестен „Марш за ангелите“ во Скопје. „Ние...
Двајца браќа обвинети за убиство и за обид за убиство на подмолен начин
По спроведена истражна постапка, јавен обвинител од Основното јавно обвинителство Скопје денеска поднесе обвинителен акт против две лица, кои како...
Подготовките за избор на нов папа се во тек: исходот неизвесен од кога било досега
Подготовките за избор на нов папа се во тек, а исходот е понеизвесен од кога било, со оглед на тоа...
Трамп: Зеленски е подготвен да ѝ го препушти Крим на Русија
Американскиот претседател Доналд Трамп изјави дека верува оти неговиот украински колега Володимир Зеленски е подготвен да го отстапи Крим на...
(Видео) Судир меѓу брод и ферибот на Флорида: едно лице загина, неколку повредени
Едно лице загина, а неколку други се повредени откако рекреативен брод се судри со ферибот што превезувал 45 лица во...
(Видео) 30-годишниот маж, кој газеше луѓе на канадски фестивал, обвинет за убиство
Триесетгодишен маж е обвинет по осум точки за убиство од втор степен, откако со автомобилот се забил во толпа луѓе...
САД предупредуваат: Вмешаноста на Пјонгјанг во војната мора да престане
Американскиот Стејт департмент соопшти дека е загрижен поради директното вклучување на Северна Кореја во војната на Русија во Украина и...
Северна Кореја потврди: Нашите војници се борат за Русија во војната против Украина
Северна Кореја за прв пат потврди дека испратила војници да се борат за Русија во војната со Украина по наредба...
Таравари отиде во Турција каде ги посети пациентите од трагедијата во Кочани
Министерот за здравство Арбен Таравари денеска ја посетил болницата „Чам ве Сакура“ во Истанбул, каде што се лекуваат двајца од...
Премиерот уверува дека Владата е стабилна и силна
Владата е стабилна и силна, и ги исполнува очекувањата на граѓаните, и покрај бројните предизвици и општата економска катастрофа која...
Детето што загина со мотор немало ниту возачка, ниту кацига, а возело со брзина над дозволената
Дежурен јавен обвинител од Основното јавно обвинителство Скопје извршил увид на местото на тешката сообраќајната несреќа во која загина 16-годишен...
Русија лансираше 97 беспилотни летала во неколку региони низ Украина
Во текот на ноќта, Русија лансираше 97 беспилотни летала во неколку региони низ Украина, соопштија Воздухопловните сили на вооружените сили...
Власта молчи пред дивеењето на Сашо Мијалков на Охридското езеро, обвини Левица
Периодов интензивно се одвиваат градежни активности на самото крајбрежје на Охридското езеро, во локалитетот познат како Горица 3, додека инвеститор...
Од денеска за верниците се отвора гробницата на папата Франциско во базиликата Санта Марија Маџоре во Рим
Од денеска гробницата на папата Франциско во базиликата Санта Марија Маџоре во Рим ќе биде отворена за верниците, соопшти Ватикан....
Фон дер Лајен со порака до Зеленски: Европа секогаш ќе ја поддржува Украина во нејзината потрага по мир
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, денеска му порача на украинскиот претседател Володимир Зеленски дека Европа секогаш ќе...
