Економија
Димитриеска-Кочоска: Државата плаќа повисока струја затоа што ги испразнија акумулациите и ги пресушија езерата
Државата плаќа повисока струја затоа што ги испразнија акумулациите и ги пресушија езерата, се офајдија само трговците на струја, вели Гордана Димитриеска-Кочоска од ВМРО-ДПМНЕ.
„Ние сме единствената држава во светот во која власта не е способна да види што ќе се случи во следните три месеци, а да не зборуваме за повеќе. И денес нема да пишувам за здравството зашто таму е повеќе од јасно дека не се способни ниту на неделна основа да предвидат. Она што ме загрижува во моментот е состојбата со електроенергетскиот сектор. Сведоци сме дека во изминатите три години менаџерскиот тим на државната АД ЕСМ нема компас, ниту знае кај оди, па оттука водите се трошат без милост, акумулациите по неколкупати во годината се на минимум, а невладините организации никаде ги нема да се бунат за живиот свет, ама тие пред 5 години беа многу гласни кога водата во акумулациите беше и на повисоко ниво од денешното“, вели таа.
Димитриеска-Кочоска вели дека има дилема дали е навистина до незнаењето или, пак, една грешка ја завлекла државата сериозно надолу.
„Пред нецели две години државната АД ЕСМ потпиша договор со АД ‘ЕВН хоме’, и во согласност со овој договор продажба на електрична енергија за 36,6 евра за мегават-час, што е пониска цена од производната (41-43 евра за мегават-час). Производната цена е комбинација од цената на хидрата (која е многу ниска, под 20 евра за мегават-час) и цената на термото, која е над 45 евра, но термото учествува многу повеќе во однос на хидрото. Оваа влада се труди да направи во континуитет поголемо учество на хидрото, а тоа зависи од годината, последниве и не се толку дождливи и снежни) за да ги намали трошоците, па оттука сите акумулации ни се празни. Ама пустото, колку и да ја покриваш пониската продажна цена, неспособноста ќе излезе на виделина. Во август се фалеа дека имаме вишоци електрична енергија и продаваа со фалби за 43 евра. Ама, еве, во ноември, АД ЕСМ не е во состојба да испорача дури ни тоа што го има по договор за АД ‘ЕВН хоме’. Па, оттука, фирмата ќерка на АД ЕСМ, односно ‘Елем трејд’, спровела јавна набавка во која просечната цена по која ќе купи е околу 49,5 евра за мегават-час. Фирмите од кои ќе купи ги имате во прилог, а меѓу нив се ТЕ-ТО и ЕДС“, вели Димитриеска-Кочоска.
Од друга страна, додава таа, цената по која електричната енегија се продава е 36,5 евра за мегават-час или тоа се некаде 13 евра за мегават-час. Или, како што вели, само за една недела загубата кај државната компанија е 156.000 евра.
„Тоа се 5 супермодерни амбулантни возила или 300 лаптопи или што уште не што сега е многу попотребно. За крај, можам само едно да заклучам, државата од оваа зделка, покрај тоа што има загуба, изгуби многу многу повеќе. Во летниот период трошеа јаглен, кој го има во ограничени количини, за да произведат и продадат по ниски цени (летните продажни цени се пониски од зимските), а јагленот го нема, што во превод значи дека е многу скап или, јас би рекла, нема цена. Водата ја потрошија иако ја знаеја хидролошката состојба, па сега имаме празни акумулации и недостиг на струја. Згора на сè, немаме ниски температури, а ако се повтори зимата 2017 со премногу ниски температури, па да не може и јаглен да копаат, што тогаш?“, праша Димитриеска-Кочоска.
Според неа, останува само нејасно дали приватните трговци и во двата случаја одлично се офајдиле и колку поединци од власта ќариле од тоа.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Економија
Божиновска: Зависноста од еден извор е ризик од минатото
Министерката за енергетика, рударство и минерални суровини, Сања Божиновска, учествува на Berlin Global Dialogue 2025.
Оваа година, форумот се одржува под мотото „Shifting Power, Shaping Prosperity“, со фокус на тоа како новата мултиполарна реалност може да создаде стабилен и одржлив глобален развој.
Божиновска беше говорник на панелот „Shifts of Power: Strengthening Energy Resilience“, на кој истакна дека концептот на енергетска безбедност во новиот геополитички контекст се менува суштински — од класичен пристап кон енергенсите, кон отпорни и зелени системи со долгорочна стабилност.
„Енергетската безбедност повеќе не значи само количина и извор на енергија. Денес тоа е прашање на отпорност, диверзификација и транзиција кон почисти, поодржливи извори,“ рече Божиновска. „Геополитичките промени нѐ научија дека зависноста од еден снабдувач претставува сериозен ризик. Затоа нашата стратегија е јасна – поврзување со повеќе пазари, изградба на интерконектори и зајакнување на стабилноста, дури и во услови на глобална неизвесност.“
Во своето излагање, министерката се осврна на конкретните чекори што Македонија ги презема во насока на енергетска независност и одржливост:
„Го диверзифицираме снабдувањето со гас преку интерконекторот со Грција и подготвуваме инфраструктура за идниот транспорт на водород. Истовремено, ја зголемуваме домашната генерација од сонце и ветер, ја модернизираме преносната мрежа и инвестираме во складирање и дигитализација. Нашата визија е едноставна, но амбициозна – енергетски систем што е доволно флексибилен за да ги апсорбира глобалните шокови, доволно зелен за да обезбеди одржливост и доволно стабилен за да гарантира достапна енергија за сите.“
Осврнувајќи се на прашањето за рамнотежата меѓу безбедност, достапност и одржливост, Божиновска потенцираше дека трите цели не се исклучуваат меѓусебно, туку се меѓузависни.
„Не станува збор за избор меѓу безбедност, достапност или одржливост – туку за тоа како ги поврзуваме овие цели. Тоа бара стратегија, долгорочни инвестиции и пред сè соработка. Ниту една земја не може сама да ги реши глобалните енергетски предизвици, но заедно можеме да изградиме посилни и поотпорни системи.“
Министерката укажа и на значењето на новите технологии и вештачката интелигенција во енергетиката, кои, според неа, се потенцијал за подобра ефикасност, а не закана:
„Вештачката интелигенција може да ја зајакне отпорноста на системот, преку попрецизно предвидување на побарувачката, оптимизација на производството и подобра интеграција на обновливите извори. Ако се користи мудро, таа ќе ни овозможи да сме поефикасни и поподготвени за иднината.“
Економија
Детското штедење „Халки“ ја поттикнува вредната навика да се мисли на иднината
Во октомври, месецот на штедење, Халкбанк уште еднаш потсетува дека навиката за штедење не се сучи само преку бројки, туку и преку љубов, грижа и трпение. Со детското штедење Халки, банката повеќе од една деценија ги учи најмладите дека секој мал чекор денес може да донесе голема промена утре. Со слоганот „Мали чекори – големи соништа“, Халки праќа порака дека вистинската вредност не е во тоа колку имаме, туку како се грижиме за она што го имаме. Секоја уплата во детското штедење е повеќе од бројка – тоа е порака на љубов, посветеност и сигурност кон иднината на детето.
„Со детското штедење Халки сакаме да создадеме генерација која ќе ја разбере важноста на штедењето и одговорноста што произлегува од него. Сметаме дека е важно и најмладите, но и повозрасните да знаат дека штедењето не е само финансиски чин, туку начин на размислување, основа за стабилност и доверба“, вели Маја Наумовска Савеска, директор за корпоративни комуникации во Халкбанк АД Скопје.
Низ годините, слончето Халки прерасна во симбол на детското штедење и пријател на најмладите. Со својата препознатлива насмевка, Халки потсетува дека штедењето може да биде и игра и лекција. Преку сликовници, видеа, подкасти и едукативни работилници, Халки ги воведува децата во светот на финансиската писменост на едноставен, креативен и забавен начин.
Со цел да ја поттикне навиката за штедење, за сите новоотворени детски депозити во текот на октомври, Халкбанк подарува уникатна Халки касичка, симбол на првата штедна авантура. Минималниот износ за отворање детско штедење изнесува 1.000 денари или 20 евра, а потребни се само лична карта или пасош од родителот/старателот и извод од матична книга на родените за детето.
Во рамки на месецот на штедењето, Халки во соработка со неколку училишта организира едукативни работилници, каде што децата преку игра и цртежи ќе учат за историјата на парите. Целта е да се изгради генерација што ќе знае дека секоја мала паричка има своја вредност, особено кога зад неа стои љубов и цел. Кога ги учиме децата да штедат, ние не ги учиме само како да бројат, туку како да создаваат, да се грижат и да веруваат во себе. Со секоја нова штедна книшка, расте една нова приказна – приказна за љубов, стабилност и иднина.
ПР
Економија
Македонија доби речиси 2,5 милиона евра од планот за раст за постигнати резултати во намалување на неформалната економија, извести Министерството за економија
Европската комисија, во најновиот извештај за имплементацијата на Планот за раст, потврди дека Северна Македонија преку министерството за економија и труд целосно и успешно ја спроведе реформската мерка 4.1.1 – „Справување со неформалната економија во поддршка на Стратегијата за формализација на неформалната економија“, извести Министерството за економија и труд.
„Целта на мерката е унапредување на формалната економија преку интензивирање на инспекцискиот надзор и примена на пристап заснован на проценка на ризик, со фокус на секторите најподложни на неформални активности, градежништво, туризам и земјоделство.
Според оценката на Европската комисија, земјата далеку ги надминала поставените цели за зголемување на бројот на инспекции и резултатите од надзорот во рамките на оваа реформа со вкупна вредност од приближно 2,5 милиони евра, насочени кон јакнење на институциите, дигитализација на инспекциските служби и зајакнување на формалната економија.
Државниот инспекторат за труд (ДИТ) спроведе 16.464 инспекции во периодот јули 2024 – јуни 2025, што претставува 242% зголемување во однос на целта за 20% зголемување во однос на просекот од 2020–2023 година.
Притоа се откриени 543 нерегистрирани работници, што е зголемување од над 200% во однос на претходните години.
Државниот пазарен инспекторат (ДПИ) реализира 669 инспекции, што е 40% повеќе од целната вредност, при што издадени се 222 управни решенија, а 18 нерегистрирани економски оператори се затворени поради непочитување на законите.
Овие постигнувања се резултат на спроведување на пристап заснован на проценка на ризик при планирањето на инспекциските активности, со приоритетно насочување кон секторите најпогодени од неформална економија – градежништво, туризам и земјоделство. Двете институции применуваат методологии за управување со ризик и активно користат дигитални алатки за подобрување на ефективноста и транспарентноста во своето работење
Европската комисија во својата оценка нагласува дека Северна Македонија ја реализирала реформата „целосно и успешно“, без утврдено двојно финансирање и со целосна усогласеност со европските стандарди.
Ова признание од Европската комисија е потврда за сериозната работа на институциите и за конкретните резултати кои носат корист и за граѓаните и за бизнисот. Справувањето со сивата економија е еден од клучните приоритети на Владата и Министерството за економија и труд– заедно со европските партнери ќе продолжиме да градиме одржлива, конкурентна и формална економија“, соопшти Министерството за економија и труд.

