Економија
„Темна флота“ танкери испорачува руска нафта низ светот

Тие се наречени „дух“, „сенка“ или „темна флота“ на Русија во Азија, сето тоа поради ценовните ограничувања од страна на Г7 чија цел е да ги спречи руските приходи од нафта во странска валута.
Бродовите често користат тактики дизајнирани да ја сокријат нивната локација или потеклото на суровата нафта што се транспортира од руските пристаништа, која подоцна може да се рафинира во Индија и други земји, па дури и да се реизвезува во западните земји санкционирани од Кремљ, пишува „Гардијан“.
Тајните тактики вклучуваат „AIS празнини“, создадени со исклучување на транспондерот на системот за автоматска идентификација на бродот; трансфери од брод на брод во меѓународни води надвор од надзор; промена на знамето или промена на земјата на регистрација на бродот; и „комплексни сопственички и управувачки структури кои се менуваат секој месец“, според Мишел Виз Бокман, виш аналитичар во разузнавањето на Лојдс Лист, која опширно известуваше за руската мрачна флота.
Некои бродови се издржаа и се сметаат за небезбедни, како во случајот со „Пабло“, 27-годишен танкер регистриран во Габон, кој претрпе голема експлозија кај Малезија во мај. Според француски „Монд“, се вели дека бродот претходно носел санкционирана иранска нафта и можеби само што испорачувал руска нафта до кинеското пристаниште пред несреќата.
Бокман проценува дека скоро 12% од глобалниот пазар за испорака сега е „темен“ и способен да ги искористи регулаторните дупки.
Улогата на темните бродови ќе стане поважна откако вредноста на нафтената марка Урал ќе се искачи над границата од 60 долари за барел. Ограничувањето, воведено минатиот декември, им забранува на западните компании да транспортираат, сервисираат или посредуваат товари со руска сурова нафта во вредност поголема од таа цена.
Танкери со грчко знаме обезбедени од големи компании можеби сочинувале 50 отсто од посетите на пристаништата пред забраната, рече Бокман. Сега тие сочинуваат само мал дел, веројатно поради страв од ограничувања и поради тоа што Русија го намали извозот. Тие се очекува да бидат заменети со пловни објекти кои се помалку внимателни за регулативите.
Транзицијата кон мрачен транспорт се подготвуваше со месеци. „Кога беше сосема очигледно дека доаѓаат санкции, пазарот на искористени и дотраени танкери стана популарен. Имаше стотици трансакции и сите се приклучија на оваа темна флота и почнаа да испраќаат руска нафта“, рече Бокман.
Вредноста на 16 или 17-годишниот танкер со средна големина Aframax се удвои за шест месеци, рече Бокман, иако повеќето големи нафтени компании одбиваат да изнајмуваат танкери постари од 15 години. Гатик Шип Менаџмент, претходно непозната компанија, потроши 1,5 милијарди долари за приближно 12 месеци за да купи флота од стари бродови кои тргуваа исклучиво со руска нафта и производи.
„Никогаш не сум го видел тоа и ја следам оваа индустрија 25 години“, изјави Бокман за „Гардијан“. Извештајот на Фајненшл тајмс посочи дека Гатик најверојатно е поврзан со Роснефт, рускиот нафтен гигант. Минатата недела Бокман објави дека четири компании наследници на Гатик биле регистрирани во Турција. Темната флота укажува само на некои потешкотии во одржувањето на енергетското ембарго.
„Постојат регулаторни празнини, дупки и недостатоци кои ја спречуваат неговата примена“, рече Бокман, додавајќи:
„Ако вашиот танкер е регистриран во Панама, вашата компанија со школка има адреса во Либерија, менаџерот на вашиот брод е во трговски центар во Индија, имате слабо платен екипаж од Филипините, пристаниште за поаѓање во Русија и истовар во Кина, и користите сомнителна осигурителна компанија со седиште на Сејшелите и сето тоа и покрај меѓународните регулативи, и покрај сите правила и конвенции“.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Економија
Инвертер-клими за ранливите семејства – Министерството за енергетика објави оглас

Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини објави мерка која ги таргетира ранливите категории население.
Преку јавен оглас, што стапи во сила, Министерството, како што информираат од таму, почнува со распределба на енергетски ефикасни инвертер клима-уреди за 2025 година, со што ќе се подобри квалитетот на живеење и ќе се намалат трошоците за енергија во илјадници македонски домови.
„Мерката се реализира во согласност со Програмата за изменување и дополнување на Програмата за заштита на ранливите потрошувачи на енергија за 2025 година (‘Службен весник на РСМ’ бр. 161/25). Во согласност со јавниот оглас за поддршка на домаќинства што спаѓаат во категоријата ранливи потрошувачи на енергија, со цел унапредување на енергетската ефикасност и подобрување на квалитетот на живеење, домаќинствата што ги исполнуваат условите ќе стекнат право на купен и вграден инвертер клима-уред со моќност од 3,5 kW и енергетска класа од најмалку А+. Овие уреди не само што штедат електрична енергија туку обезбедуваат и висока ефикасност за греење и ладење – токму онаму каде што е најпотребно“.
Како што појаснуваат, рокот за пријавување е 60 дена од денот на објавувањето на огласот во дневен весник.
Повеќе информации, како и потребните обрасци за пријавување, се објавени на веб-страницата на Министерството: www.energy.gov.mk.
Економија
Народната банка со нова иницијатива: проширување на услугите што ќе може да се користат преку платежната сметка со основни функции

Гувернерот Трајко Славески истакна дека иницијативата на Народната банка за намалување на надоместоците за користење на платежните услуги веќе ги даде првите резултати и изрази задоволство од одлуките на банките за намалување на трошоците.
Славески, на денешната конференција за печатот, најави дека Народната банка ќе покрене иницијатива и за измени на сегашното законско решение за платежната сметка со основни функции, со кои ќе се овозможи нејзино помасовно користење од страна на граѓаните за извршување на плаќањата кај сите банки. Со измените на Законот за платежни услуги и платни системи, се предлага отстранување на дел од постојните ограничувања и значително проширување на услугите што граѓаните ќе можат да ги користат преку платежната сметка со основни функции.
Најзначајните новини се: можност за дозволено пречекорување, можност да се поседува платежна сметка со основни функции дури и ако потрошувачот има други сметки, како и проширен сет бесплатни или евтини услуги, којшто покрај интерните, ќе ги вклучи и меѓубанкарските електронски трансфери, издавањето дебитна картичка и до четири подигнувања готовина месечно од банкоматите на други банки во износ до 2.000 денари по трансакција. Во овој сет влегуваат и други услуги коишто и досега можеа да ги користат граѓаните, односно уплатите и подигнувањата готовина на банкоматите и шалтерите на банката, користењето на електронското и мобилното банкарство, како и плаќањата со платежна картичка на физичките продажни места и во интернет-трговијата.
„Предлагаме цената на услугите коишто ќе може да се користат преку платежната сметка со основни функции да биде поврзана со износот на минималната бруто-плата во земјава и да биде утврдена најмногу на 0,1% од неа, па согласно важечката минимална бруто-плата за 2025 година, таа би изнесувала 36 денари на месечно ниво. За граѓаните коишто ѝ припаѓаат на групата законски корисници на права, односно т.н. ранливи категории граѓани, овие услуги ќе бидат целосно бесплатни“, истакна Славески.
Народната банка ќе работи со банките и на воспоставување национална мрежа на банкомати за подобар пристап до готовина низ целата земја. Оваа идеја би се остварила најдоцна до крајот на наредната 2026 година.
Покрај ова, Народната банка ќе предложи и приспособен пакет за микротрговци – најчесто семејни бизниси коишто имаат ограничени ресурси, со цел да се поттикне финансиската вклученост и дигитализацијата на плаќањата. Се очекува дека поповолните услови за користење на платежните услуги ќе бидат достапни за граѓаните и за микротрговците по донесувањето на законските измени, односно дека ќе бидат во примена од почетокот на 2026 година.
Економија
Затворени четири субјекти: триесет отсто од контролираните се со неправилности за фискализација, објави УЈП

Во периодот од 28 јули до 3 август 2025 година Управата за јавни приходи (УЈП) спроведе вкупно 214 теренски контроли за фискализација, насочени кон различни типови деловни субјекти, меѓу кои: ресторани, кафе-барови, шанкови на плажа, слаткарници, колонијали, продавници за облека и накит, хотел, автопревозници, паркинзи и други трговски објекти за продажба на мало.
Контролите беа реализирани во државата во повеќе градови, меѓу кои и туристичките места, каде што во летниот период има зголемена фреквенција на туристи. Од 214 контролирани субјекти, кај 30,8 %, односно кај 66 од контролираните се утврдени неправилности во согласност со Законот за регистрирање на готовинскиот промет.
За утврдените неправилности донесени се 66 прекршочни санкции – глоби, кои ќе бидат одмерени во согласност со големината на субјектот.
За четири, односно три субјекти од Охрид и еден од Струга, поради повторено неиздавање фискални сметки во рок од две години, изречена е мерка за привремена забрана за вршење дејност (запечатување).
„Анализата на спроведените контроли и утврдените неправилности по градови е следна: • Во Скопје извршени се 14 контроли и при истите утврдени се 4 неправилности; • Во Струга, Охрид и Битола извршени се 126 контроли, а утврдени се 29 неправилности од кои 11 неправилности во Струга и 18 во Охрид • Во Прилеп извршени се 7 контроли, a утврдени се 3 неправилности; • Во Тетово, Гостивар извршени се 32 контроли, а утврдени се 14 неправилности од кој 13 во Тетово и една во Гостивар • Во Штип, Неготино, Демир Капија, Кавадарци Велес и Куманово извршени се 35 контроли, а утврдени се 16 неправилности, по една неправилност во Неготино и Кавадарци, 2 во Демир Капија, 3 во Штип, 4 во Велес и 5 неправилности во Куманово“.
УЈП апелира до сите даночни обврзници да постапуваат совесно и согласно законските прописи, со цел да придонесат кон зајакнување на даночната усогласеност и унапредување на даночната дисциплина во државата.
„Управата за јавни приходи врз основа на извршените контроли согласно Закон за регистрирање на готовински плаќања, ќе врши вкрстени проверки со цел да ја провери веродостојноста на искажаните приходи кај даночните обврзници. Издавањето фискални сметки и користењето мобилни фискални апарати не претставуваат само законска обврска – туку и клучен чекор кон правично, транспарентно и одговорно деловно опкружување. Управата за јавни приходи останува цврсто посветена на доследна примена на законите и обезбедување еднаков третман за сите даночни обврзници“.