Со почеток во 18.30 часот, на археолошкиот локалитет Врбјанска Чука во Пелагонија, пијанистката Дуња Иванова ќе одржи концерт со делата на Стив Рајх, Филип Глас, Лудовико Еинауди и Јан Тирсен.

Овој настан е несекојдневна можност да се чујат современи класични композитори во археолошката сонда и првпат да се проткаат (пред)историските мистерии со репетитивните ритми и минималистичките есенцијални мелодии на пијаното.

Истражувањата на археолошкиот локалитет Врбјанска Чука во Пелагонија се одвиваат неколку години, а со оглед на тоа што во него пред сè се вршат ископувања, тој е посетуван и познат единствено за археолозите. Оттаму, ова ќе биде единствена можност и за пошироката јавност, која пред почетокот на концертот ќе биде запознаена со локалитетот и неговите највпечатливи обележја, со што ќе се навлезе и во неговата (пред)историја.

Локалитетот се наоѓа 1 км јужно од селото Славеј (на патот од Прилеп за Крушево) и до него може да се стигне со автомобил, велосипед, пеш или со параглајдер. До наоѓалиштето поминува патот од Славеј до Боротино, кој може да се користи за да се дојде до тумбата.

Организатори на овој настан и на истражувањата на Врбјанска Чука се Центарот за истражување на предисторијата, Форумот за авангардна креативност, Домот на културата „Марко Цепенков“, Институтот за старословенска култура, Заводот и Музеј – Прилеп и Музејот на РС Македонија.

Јовица Ивановски со стихозбирката „Човек“ е добитникот на годинашната награда „Браќа Миладиновци“, која ја доделува „Струшки вечери на поезијата“. Одлуката на жири-комисијата во состав Милован Стефановски, претседател, Лорета Георгиевска – Јаковлева, Тихомир Јанчовски, Лидија Капушевска – Дракулевска и Снежана Стојчевска, секретар, ја прочита Стефановски.

„Од петте збирки поезија кои влегоа во потесниот избор, по детална анализа и дискусија, комисијата едногласно ја додели наградата „Браќа Миладиновци“ на стихозбирката „Човек“ од Јовица Ивановски. Од дискусијата произлезе дека во најтесен избор влегуваат книгите „Стан што се распаѓа“ на Биљана Стојановска и „Човек“ на Јовица Ивановски. Сепак, преовлада мислењето дека збирката на Јовица Ивановски, со својата кохерентна структура, тематско-мотивски опсег, како и оригиналниот и автентичен израз – од книгите што конкурираа годинава – се издвои како најкомплетно остварување“, појасни Стефановски на пладневната прес-конференција во хотелот „Дрим“ во Струга, која се одржа во рамките на годинашното, 58-мо издание на „Струшки вечери на поезијата“, најстариот светски поетски фестивал што се одржува во континуитет.

„Најновата поетска книга на Јовица Ивановски е многу типична за поезијата на овој автор и ги содржи сите битни одлики по кои тој стана и е препознатлив: деметафоризираниот поетски јазик, импулсивноста, едноставниот израз, сериозноста проткаена со хумор, искреноста, (авто)иронијата и потсмевот. Во неговите стихови сите тие се менуваат и надополнуваат, сопостојат или зрачат симултано. Тие понекогаш ја прават оваа поезија противречна, но токму затоа особена, неповторлиав и интересна. Ставајќи ја нагласката на човекот, авторот ја промовира хуманоста и вистинските човекови вредности. Поезијата на Ивановски е обид за осмислување на бесмислата и за хуманизирање на дехуманизираниот свет“, се вели, меѓу другото, во одлуката на жири-комисијата.

По соопштувањето на победникот, во текот на денешниот, четврти ден од „Струшки вечери на поезијата“ (СВП), учесниците – 32 поети од странство и 30 од земјава, попладнево ќе го посетат Охрид. По запознавањето со културно-историското наследство, учесниците на СВП, заедно со гостите, ќе присутвуваат на настанот „Поетски портет“ во чест на починатиот поет Матеја Матевски, по повод 90 годишнината од неговото раѓање. Настанот со почеток во 19 часот ќе се одржи во предворје на црквата „Света Софија“ во Охрид, а веднаш потоа, со почеток во 20.30 часот, во катедралната црква, традиционално, ќе се одржи поетскиот портрет на годинашната добитничка на највисоката фестивалска награда, „Златен венец“, Ана Бландијана.
Потоа четвртиот ден на годинашното фестивалско издание ќе продолжи во Струга точно на полноќ, кога во Центарот за култура ќе се одржи поетското читање „Ноќ без интерпункција“.

Големиот руски, и според многумина најзначаен светски документарист, Виктор Косаковски, дојде на „Македокс“. Тој мошне брзо се вклопи во фестивалскиот амбиент во Куршумли-ан и по пристигнувањето присуствуваше на сесијата разговори „Под смоквата“.

Неговото доаѓање во Скопје е поврзано со два значајни пункта во програмата на 10.Македокс. Синоќа во киното „Милениум“ беше прикажан филмот „Акварела“ (Велика Британија, Германија/ 2018/ 89’), епска сага за борбата на човекот со природата. Реализиран со фантастична продукција и најсовремена дигитална резолуција, во филмот се појавуваат повеќе човечки ликови, но главниот протагонист е природата, односно огромното и моќно водно пространство на Гренланд. Тоа е филм кој остава без здив и кај човекот влева стравопочит кон природата.

Веднаш по проекцијата се одржа сесија на прашања и одговори со публиката. На прашање од публиката дали е поедноставно да се работи со човечки ликови или со природата? – Косаковски одговори:

„Мислите ли дека има воопшто уште нешто да се каже за луѓето? Зар не е доволно? Зар не кажавме сѐ што имавме да кажеме за нас? Искористивме сѐ што можевме, земаме сѐ што сакаме од природата и мислиме дека сѐ е наше и можеме да се однесуваме како што сакаме со неа. Треба само да погледнеме околу нас и ќе сфатиме дека има толку многу нешта за коишто може да се зборува, дека не сме важни само ние и нашите приказни. Изминатава година се продуцирани околу 11.000 филмови за човечки приказни. Зошто? Ајде да зборуваме и да твориме за тоа што не го знаеме. Не се врти сѐ околу нас и нашите идеи и емоции. Кога бев да снимам на Гренланд (Акварела) седев на еден ледник за којшто подоцна дознав дека е стар околу 22 илјади години. Мислам дека сите ние ќе исчезнеме. Не сакам тоа да се случи, ама мислам дека нема да го избегнеме тоа поради нашето однесување. Сите овде еден ден ќе се соочиме со крајот, а водата останува бесмртна. И тоа е добрата вест за сите нас“.

Вториот значаен пункт е мастер-класот што на 24 август, со почеток во 14 часот, го одржува во Даут Пашин Амам.

„Не правете филмови ако можете да живеете без да правите филмови“, вели првото од десетте правила за млади документаристи на Косаковски. Како предавач, тој ќе зборува за своите принципи при креацијата на своите синеастички дела и ќе ги претстави своите документарци не само од позиција на режисер, туку и како сценарист, снимател и монтажер. Сепак, потенцира дека не треба да се очекува готов рецепт за успешно правење филмови, бидејќи најмногу ќе зборува за последното од десетте правила: „Не следете ги моите правила. Направете си свои правила“.