Светскиот ден на детето, 20 ноември, во Штип ќе се одбележи со промоција на книгите за деца од истакнатиот македонски автор Иван Антоновски – „Градина полна латици“ и „Бакнежи на небото“, и двете изданија на „Светулка“.

Во организација на Центарот за култура „Ацо Шопов“, промоцијата ќе се одржи во Спомен собата на Ацо Шопов, со почеток во 12 часот.

Промоторка на книгите ќе биде Ана Јовковска, а штипската читателска публика ќе има можност и да поразговара со Антоновски, којшто е и добитник на наградата „Ванчо Николески“ на Друштвото на писателите на Македонија, за најдобра книга за деца и млади во 2024 година, како и со илустраторката на книгите, Иванка НиБа.

„Градина полна латици“ е по многу нешта храбра и уникатна книга што привлече вонсериски интерес на јавноста – книга за сите генерации.

– Иван Антоновски создал бисер на книжевноста за деца: и за оние деца со малку години, и за оние деца со многу години, и за оние деца пред пензија. Го поставил единственото важно прашање за книжевноста: прашањето за одминувањето на единката и траењето на родот. Направил фантастична парабола со универзални пораки: нему му успеало истото она што и на Егзипери во „Малиот принц“, оценува Венко Андоновски.

Според него, да се објасни на дете дека свенувањето на цвеќињата е доброволна одлука на „старите“ цвеќиња за да им отстапат место на младите и на оние уште неродените е навистина благородна, човекољубива и утешна филозофија.

– Параболата за „исчезнувањето“ на едни и доаѓањето на други цвеќиња, приказната за сменувањето на генерациите е дадена толку дискретно, што во еден миг помислуваме: навистина, колку семки чекаат да изртат, а не можат, само затоа што посакуваната вечност на претходните не им дозволува раѓање на оние кои доаѓаат? Антоновски се зафатил со најсуровото прашање – ако сите сакаме да бидеме бесмртни, зар вечноста (и да е можна) не е сама по себе проклетство, зашто на „вечните цвеќиња“ им станува здодевно, и тие веќе не се радуваат на ништо, зашто виделе сè. На оние кои секоја пролет доаѓаат како новородени, напротив, сè им е ново, и тие ја чувствуваат радоста на љубопитството и сознавањето, истакнува Андоновски.

Како што нагласува Билјана С. Црвенковска, „Градина полна латици“ е една од оние храбри книги кои внесуваат свеж ветар во македонската книжевност за деца, избирајќи да се обраќа на еден порафиниран читател (односно читателски пар родител – дете) кој трага по повеќе, пред сѐ – по одговорите на оние непресушни, вечни прашања.

– Храброста на ова дело не е само во изборот на темата (темите) и во неговото пливање во обратен правец од „мејнстримот“ кој промовира хумористични или авантуристички приказни, духовити стихови и игриви рими или, во некои поретки случаи, повеќе се обраќа на возрасните читатели одошто децата. Храброста и уникатноста на делото е во целиот негов „склоп“, во совршената комбинација на приказната на Антоновски за природниот тек на нештата и за неизбежноста новите цвеќиња да ги заменат старите и илустрациите на Иванка НиБа, кои се приказна сама за себе. Иако потсетуваат на старите мајстори кои дадоа свој печат и на првата македонска литература за деца (прв на памет ми паѓа Кондовски), илустрациите на НиБа се модерни, свежи, впечатливи и да, неверојатно храбри – за нашето поднебје, но и во светски рамки, подвлекува Црвенковска во својот осврт.

За книгата „Бакнежи на небото“ пак, со којашто Антоновски и дебитираше како автор за деца, од Друштвото на писателите на Македонија му беше доделена наградата „Ванчо Николески“ за најдобра книга за деца и млади во 2024 година. Само за три недели, книгата доживеа две изднија што е реткост во Македонија.

– …нежна и топла приказна која, при првото читање, во нејзиниот основен слој, е приказна за настанувањето на зимата и за малите, секојдневни „игри“ меѓу децата… …Атмосферата на почетокот наликува на бајките што се неизоставен дел од сечие детство („Снежната кралица“), навестувајќи дека магијата набргу ќе почне. Топлите и богати илустрации (кои малку потсетуваат на оние на Кондовски) ја доловуваат бајковитата атмосфера со носталгичен призвук на дамнешните, безгрижни детства. Но, тука Антоновски, суптилно и обмислено, со внимателно избрани зборови, ја прави вистинската магија во оваа книга (иако во формат на сликовница – текстот е доволно обемен и исполнет за таа да се нарече „долг илустриран расказ“). Со внимателно читање, почнуваме полека да ги откриваме подлабоките слоеви во приказната – која од бајка прераснува во модерна приказна за љубовта меѓу сестричето Илина и братчето Јаков (ретка и недоволно обработувана тема: сестричката е онаа што раскажува и се грижи братчето да заспие, иако најчесто таа улога припаѓа на родителот). Читателот може лесно да се идентификува – во модерното, брзо и стресно време во кое живееме, родителите често ја префрлаат оваа улога на постарото дете во семејството. „Сѐ убаво што постои на светов, е создадено од љубов“ – е мотото на авторот на крајот на книгата. Љубов помеѓу сестричето и братчето, љубов која, како и онаа на облаците на небото кои се бакнуваат за да го создадат снегот, трае засекогаш (или барем, додека постоиме ние)… Антоновски, во овој жанр ја изградил важната слоевитост која истовремено се обраќа и кон читателите-деца и кон читателите-родители. Тој дава автентичен, авторски и творечки, индивидуален пристап во неговиот приод кон експонирањето на содржината. Делото интонативно се потпира врз бројни илустрации кои остваруваат забележителен исчекор во раскажувачкиот тек на делото и неговата поставка, со самото тоа придонесувајќи ова да биде целосно, заокружено дело од сите аспекти: текст, илустрации, дизајн, беше истакнато во образложението на комисијата за доделување на наградата.

Книгата „Бакнежи на небото“ предизвика низа одгласи на книжевната критика, од бардовите на современата македонска книевност за деца, универзитетските профсори до учесниците во неформалните книжевни форуми во Македонија.

Ова е прва промоција и на двете книги во Штип и воопшто надвор од Скопје.

Со претставата „Лимениот барабан“ во режија на Васил Христов, а во изведба на Југословенско драмско позориште од Белград, на сцената на МНТ, од вечерва стартува 50. издание на Млад отворен театар – МОТ.

Јубилејното издание започнува со претстава во која има доминантно македонска авторска екипа, која го постави антологиското дело на германскиот нобеловец Гинтер Грас, „Лимениот барабан“.

„Југословенско драмско позориште низ овие 50 години, повеќе од десетина пати бил на репертоарот на МОТ, но привилегија е годинава што тројца наши автори го создаваат ова драмско парче и ќе ги гледаме на отворањето во „Лимениот барабан“, Никола Коџобашија, автор на музика, Костантин Трпеноски, автор на сценографија и Васил Христов – режија, кој како белградски студент на ФДУ, после 30 години се враќа на таа сцена со свое дело“ – вели Русе Арсов од тимот на МКЦ.

Врз основа на препознавање на творечкиот јазик, претставата ги спои овие домашни автори. „Лимениот барабан е моја прва соработка со Васил Христов и со Југословенско драмско позориште, и беше посебна од различни аспекти. Визуелниот израз на претставата е минималистички и знаковен, со елементи кои имаат јасна функција и смисловност. Токму во тоа беше и сценографскиот предизвик: во дисциплината на редукцијата, прецизноста на деталите и „невидливоста“ на механизмите, преку кои се одвиваат сценските трансформации“ – изјавува Костантин Трпеноски како автор на сценографијата.

Инаку Костантин Трпеноски е македонски архитект и сценограф кој живее и работи во Виена и неговото присуство на драмската сцена е повод, утре на 20 ноември да ја погледнеме уметничката инсталација „Сценариум и имагинариум“ во холот на МКЦ.

„Изложбата претставува пресек од петнаесет сценски дизајни, кои ќе бидат прикажани како дел од привремена уметничка инсталација и придружени со музички теми од претставите. Уметничката инсталација го преобликува постоечкиот простор, третирајќи го истиот како медиум, притоа нудејќи можност за лично доживување и интерпретација кај посетителот. Во изборот се и сценографиите за претставите „Чудна случка со кучето во ноќта“ (2023) и „Макбет“ (2019), двете наградени за најдобра сценографија на фестивалот „Војдан Чернодрински“ во Прилеп“. – дополнува Трпеноски.

Под мотото „Нашите во светот“ – МОТ годинава носи македонски авторски имиња кои кои ја прават интернационално видлива, нашата театарска мисла.

Во тек е пријавувањето за 14. регионална манифестација „24-часовно цртање на стрипови“, отворена за стрип автори од регионот.

Томе Трајков, стрип промотер од Велес известува дека тоа може да оствари преку линкот https://www.24satnocrtanjestripa.com/ кадешто може да се најдат и повеќе информации . Тој уште еднаш го изразува задоволството што стрип соработниците и пријатели од Хрватска уште од 2023 бргу ја прифатиле неговата иницијатива за мобилизирање на македонските стрип автори.

Манифестацијата ќе започне на 29 ноември од 12 часот и ќе трае 24 часа ( до 30 ноември во 12 ч). Учесниците ќе цртаат во живо од определени пунктови во градовите: Подгорица, Госпиќ, Херцег Нови, Сомбор, Љубљана, Осиек, Риека, Сплит, Загреб, а од ова година цртање во живо ќе се спроведе и во Скопје. Овозможено е и цртање од дома и објавување на онлајн-платформата на линкот нешто што веќе е пракса стрип цртачите од повеќе градови на Македонија.

Организацијата на настанот е спонтана. На светско ниво истата ја создава реномираниот стрип теоретичар Скот Мек Клоуд, а во регионот авторот Дарко Мацан на Академијата во Загреб. Оваа акција низ годините бргу се проширува. Уште една специфика е што оваа регионална иницијатива е сосема независна од светската акција, којашто се организира во октомври –завршува Трајков.