„Куќата на границата“ на Регионалниот театар од Нови Пазар е на репертоарот на вториот ден (20.11.2025) на МОТ, дело на Славомир Мрожек, во режија на нашиот Андреј Цветановски.

„Куќа на граница е приказна која зборува за една фамилија која сака само да живее мирно, и одеднаш во нејзиниот дом се појавуваат дипломати кои сакаат да нацртаат граница која поминува насред куќата. Звучи познато нели? Оваа фамилијарна драма зборува за одземање сé што имаат, сонуваат, зборуваат и замислуваат, се додека не останат без ништо. Низ оваа горка комедија ќе видите многу паралели со начинот на кој денешниот свет функционира“ – вели Цветановски.

Претставата е одлична илустрација за тоа до кој степен сме способни да се понижиме себеси, слепо почитувајќи ги бесмислените бирократски норми на „новиот“ свет, кој од нас треба да направи покондурени господа.

Како креативен македонски тим на претставата покрај режисерот се и Димитар Андоновски автор на музиката и Сергеј Светозарев на сценографијата.

Претставата ќе биде изведена на сцената 25 Мај, МКЦ во 20 часот.

А пред неа во 19 часот во холот на МКЦ ќе биде поставена уметничката инсталација „Сценариум и имагинариум“ на архитектот и сценографот Костантин Трпеноски, која на границата помеѓу реалното и имигинарното нуди визуелно и сензорно доживување на просторот во холот на МКЦ. Настанот е воедно и ретроспективен поглед на неговите театарски сценографии „Чудна случка со кучето во ноќта“ (2023) и „Макбет“ (2019), двете наградени за најдобра сценографија на фестивалот „Војдан Чернодрински“ во Прилеп и приказ на други негови актуелни сценски дизајни.

Синоќа, на големата сцена во Националниот театар (Nemzeti Színház) во Будимпешта, Македонскиот народен театар ја одигра наградуваната претстава „Ничија земја“. Со неколкуминутен громогласен аплауз, публиката ги награди македонските актери, кои страсно и во еден здив ја одиграа претставата.

Директорот на МНТ Никола Кимовски потпиша Договор за соработка со Атила Видњански, директорот на Националниот театар во Будимпешта. Гостувањето на „Ничија земја“ е првиот резултат од оваа соработка и е значаен исчекор во продлабочувањето на културната соработка меѓу двете институции. Веќе напролет, Националниот театар ќе возврати посета со гостување во МНТ.

„Со директорот на Националниот театар во Будимпешта, Атила Видњански веднаш се препознавме. Двајцата сме вљубеници во театарската уметност. Му благодарам и нему и на целиот театарски тим за големото гостопримство и врвен професионализам и со нетрпение ги очекувме следната година, кога унгарскиот театар ќе возврати посета со гостување во МНТ. Оваа соработка, можеби е мал чекор за театарот, но голем за европската уметност.“, изјави Никола Кимовски, првиот човек на МНТ, за време на средбата со Видњански во Националниот театар во Будимпешта.

Сашко Коцев, како Чики во „Ничија земја“ директно од Националниот театар во Будимпешта изјави: „Ние актерите се чувствуваме како репрезентација која ги брани боите на Македонија, буквално на сите гостувања. И секогаш ја имаме таа желба да победиме.“

На него се надоврза и Тони Михајловски, кој го игра ликот на Цера: „Прекрасно и едновремено тажно и жестоко дело, кое говори за ужасите на војната во поранешна Југославија. Низ целата драма провејува и црн хумор, како би можеле да го „свариме“ небулозниот воен конфликт, којшто се случи на овие простори. Една од ретките претстави, која не ја наметнува порака, таа произлегува сама од себе. Уживам во секоја нејзина изведба и е една од моите ретки прилики, каде можам да застанам на сцена со мојот син, актерот Александар Михајловски“.

Младиот и исклучително енергичен и талентиран актер Александар Михајловски пак, преку ликот на Нино, вели дека оваа претстава бара од него огромен психофизички влог.

„Ова не е мое прво гостување во Будимпешта, но е најбитно. Ликот кој го играм е постојано на сцената, речиси два часа и максимално сум сконцентриран. Оваа претстава е голем предизвик за мене и изискува физички, но пред се психички влог“.

Веднаш по завршувањето на претставата, македонските актери имаа сесија разговори со публиката, која се разви во спонтана, интерактивна, отворена и топла комуникација со унгарската публика. Она што започна како кратка сесија прашања и одговори, брзо прерасна во подлабока, емотивна и искрена дискусија околу темите што ги отвора претставата – човечноста, апсурдот на војната и траумите што ги остава зад себе.

Публиката беше видливо трогната од изведбата, дел од гледачите, наместо да поставуваат прашања, почувствуваа потреба да застанат пред микрофонот и да споделат колку силно ги допрела претставата. Тие зборуваа за автентичноста на актерската игра, за емотивниот товар на приказната, и за нејзината актуелност и денес, неколку децении по војната во Босна. Сесијата се претвори во искрен дијалог меѓу македонските актери и унгарската публика, кој уште еднаш ја потврди моќта на театарот да отвора тешки теми и да ги поврзува луѓето од различни општествени средини.

Според делото на Данис Тановиќ и во режија на Александар Морфов, во претставата играат: Сашко Коцев, Тони Михајловски, Александар Михајловски, Александар Микиќ, Борче Начев, Оливер Митковски, Софиа Насевска-Трифуновска, Гораст Цветковски, Томе Станковски, Александар Ѓорѓиески, Дамјан Цветановски, Ненад Анѓелковиќ, Никола Стефанов, Стефан Спасов, Григор Јовановски, Кристина Гиева, Филип Миленкоски, Александар Ивановски и Марија Кондовска.

За МНТ, ова не е прво претставување во Националниот театар во Будимпешта. Во 2017 година, нашиот театар гостуваше со претставата „Животот е прекрасен“, исто така во режија на Александар Морфов, а во 2015 година беше одиграна претставата „Вечната куќа“ во режија на Дејан Пројковски. Претставата „Ничија земја“, годинава гостуваше и на новиот европски фестивал „Acting Europe – Театар без граници“, кој се одржа во Ќустендил, соседна Бугарија.

Уште три дена љубителите на уметноста ќе имаат можност да ја посетат Ретроспективната изложба на слики „55 години ликовно творештво“ на еминентниот ликовен уметник Боро Арсовски – Бабата во Ликовната Галерија на Национална установа Центар за култура „Марко цепенков“ во Прилеп

Боро Арсовски – Бабата е роден 1952 година во с. Страцин, Република Македонија. Основно и Средно образование завршил во Куманово. Со сликарство се занимава од 1969 година како сликар наивец и воедно изработува скулптури во камен и керамика – теракота. Првпат излага во 1971 година со ДЛУК од кога е и член на друштвото со кое настапува на многубројни годишни изложби ширум Југославија.

Член е на УСУ-Галерија “Југославија” Белград. Од 1986 година членува во УСУ “Трета димензија” Белград. Учествувал на преку 30 меѓународни ликовни колонии на наивна уметност во : Риека, Загреб, Петриња, Врбовец, Нови Винодолски – Р. Хрватска, Сански Мост, Лукавац – Р. Босна и Херцеговина, Врање, Светозарево – Р. Србија, Требње – Р. Словенија.

Има учествувано на преку 200 групни изложби и 4 самостојни. Неговите дела се лицитирани на неколку аукции во Белград и Скопје, за кои имало најголем интерес, најдолго се лицитирани и најскапо продадени. Неговите слики се наоѓаат во многу Галерии, Музеи и приватни колекции ширум светот. За творештвото на Арсовски се снимени 2 документарни филма. Едниот во продукција на Македонска Радио Телевизија, а вториот филм е снимен за меѓународениот филмски фестивал “Златни сунцокрет” во Р. Србија кој е награден со златна плакета. Боро Арсовски – Бабата живее и работи во Куманово, како самостоен сликар – наивец и сопственик е на уметничка Галерија “Art Gallery Arsovski”.

За творештвото на Арсовски историчарот на уметност Роберт Цветковски ќе запише:

При обидот за евалуација на авторскиот придонес кон македонската наива, како едно специфично движење на неакадемските ликовни уметници коешто ги зафати овие простори во текот на доцните 60-ти и раните 70-ти години, неизоставно е името на авторот Боро Арсовски – Бабата. Во таа смисла и одбележувањето на овој значаен јубилеј на Арсовски е настан којшто е значаен за македонската ликовна сцена од повеќе аспекти – авторски, историски, национални и идентитетски. Неговата инвентивност, повеќегодишниот авторски континуитет во земјата и пошироко (Србија, Хрватска и Словенија) како и специфичниот заокружен и јасно дефиниран сликарски израз којшто изобилува со богат визуелен вокабулар, го става во редот на најзначајните претставници на македонската наива. Впрочем, неговата авторска големина ја потврдува и Ретроспективната изложба на слики „55 години ликовно творештво на Боро Арсовски – Бабата“ кадешто посетителите ќе можат да ја видат ликовно-продукциската траекторија на овој врвен автор во периодот од 1970-тата до денес. Притоа забележителни се неговите напори за доследно почитување на една сликарска парадигма која во себе содржи прецизен цртеж, фигуративно-колористички баланс, автентична македонска орнаментика, костимографија и архитектура, мирен рурален секојдневен амбиент осветлен од македонското сонце. Композициската поставеност се движи во две насоки: едната преферира панорамска визура со многу фигуративни елементи рамномерно поставени на сликарското платно, додека вториот пристап е со ставање на една фигура во прв план – обично портрет со запазени морфолошки карактеристики или некоја архетипска фигура (овчар, кавалџија, домаќинка) – и околу нив најразлични фигуративни елементи коишто треба да му дадат насока на гледачот. Тука се гледа способноста на

Арсовски за визуелна нарација, давање филмска динамика на содржината на сликата, а понекогаш присутно е и навлегување во сферата на надреалното. Неговите слики говорат за едно време коешто не постои денес, поточно, зборуваат за периодот кога луѓето беа многу поблиску до природата и нејзината убавина. Единствената слика којашто се занимава со современи теми е сликата „Бегство“ изработена во 2025 година и претставува извонредно авторско остварување во коешто се сублимирани сите творечки квалитети на овој автор. Токму оваа слика говори за постоечките капацитети на Арсовски којшто е во повозрасни години но сè уште може да направи ликовна проекција во негов стил, од која суптилно зрачи пораката: време е за бегство од бетонската џунгла!

Како автор на многу слики коишто се дел од музејски и колекционерски збирки, но и на многу акварели и скулптури изработени на иста тематика – македонски автентичен амбиент со елементи на етнологија од овие простори препознаена во светот како македонски етнографски идентитет – за уметникот Боро Арсовски – Бабата можеме да кажеме дека, покрај тоа што е извонреден ликовен автор, можеме да го сметаме и за хроничар на едно изминато време коешто подразбираше симбиоза на човекот и природата.

Проектот е од националено значење во културата од годишната програма на Национални установи за 2025 година поддржани од Министерство за култура и туризам на Македонија од годишнава програма на Национална установа Центар за култура “Марко Цепенков”- Прилеп.