Култура
Ноември во Кинотеката на Македонија – месец на сеќавање, почест и визуелна магија
Во ноември 2025 година, Кинотеката на Македонија повторно ја потврдува својата мисија како чувар на филмската меморија и храм на седмата уметност. Програмата овојпат е осмислена како богат и инспиративен мозаик што ги поврзува различните генерации на филмски автори, традиции и културни контексти – од македонските класици кои ја обликуваа националната кинематографија, преку светските филмски легенди, до современите експериментални визии кои го преиспитуваат самиот медиум на филмот. Ноември во Кинотеката ќе биде месец на сеќавање, омаж и откривање – време кога филмот станува огледало на историјата и внатрешен простор на размисла.
I. Македонската филмска ризница – враќање кон корените
Еден од најзначајните сегменти во ноемвриската програма е циклусот посветен на антологиските дела од постарата македонска продукција. Овие проекции не претставуваат само носталгично патување низ времето, туку и жива лекција за тоа како еден мал филмски простор создал дела што ја надминуваат локалната рамка и станале дел од пошироката културна историја на регионот.
Во рамките на циклусот ќе бидат прикажани класичните филмови како „Македонска крвава свадба“, ремек-дело кое со својата драмска експресија и историска симболика го втемелува митот за колективното страдање и непокорот; „Мис Стон“, филм што низ историски контекст ја разработува темата на непокорот и личната драма; „Хај-Фај“, едно од најоригиналните и социјално ангажираните дела од крајот на осумдесеттите години; и „Три Ани“, интимна драма од крајот на педесеттите, што маестрално ги обединува документарното и фиктивното, личното и универзалното.
Со овој избор, Кинотеката ја потсетува публиката дека македонскиот филм е повеќе од архивски запис – тоа е жива традиција што постојано се надградува и преосмислува. Секое ново гледање на овие дела отвора нова перспектива, не само кон филмот, туку и кон нас самите – кон тоа како се менуваме и што значи да се има колективна визуелна меморија.
II. Почести за светските легенди – Ричард Бартон и Клаудија Кардинале
Ноември 2025 е исполнет со големи јубилеи и in memoriam моменти што ја нагласуваат универзалната поврзаност на филмската уметност.
Оваа година се одбележуваат сто години од раѓањето на Ричард Бартон, великан на британското и светското глумиште, актер со глас и присуство што ја дефинираа златната ера на класичниот филм. По тој повод, Кинотеката ќе го прикаже филмот „Waterfront“ (1950) – рано и впечатливо дело во кое Бартон ја демонстрира својата природна сила на актерска трансформација и драмска суптилност. Овој омаж е потсетник на неговата длабока човечност и на неповторливата посветеност што го врежа неговото име во историјата на филмот.
Истовремено, програмата ќе ѝ оддаде in memoriam почест на Клаудија Кардинале, икона на европската кинематографија, чија убавина, интелигенција и емотивна длабочина ја обликуваа естетиката на италијанскиот филм. Низ внимателно селектирани проекции, Кинотеката ќе ја претстави како симбол на женската елеганција, сила и артистичност во златниот период на европскиот филм.
Овие омажи не се само потсетување на двајца актери со легендарен статус – тие се и сведоштво дека филмот, преку човечките ликови, ја чува меморијата на светот со сите негови страсти, идеали и заблуди.
III. Истокот и експериментот – нови филмски хоризонти
Како составен и неизбежен дел од ноемвриската програма, Кинотеката традиционално го пречекува 18-то издание на Фестивалот на јапонски филм, културна манифестација што веќе претставува вистински мост меѓу македонската и јапонската филмска култура. Во соработка со Амбасадата на Јапонија, фестивалот ќе понуди ексклузивен избор на современи и класични јапонски филмови – дела што го спојуваат визуелниот минимализам со длабоката духовност и поетската емотивност. Од новите генерации автори до ретроспективни проекции на мајсторите на јапонската кинематографија, оваа програма претставува културна медитација и потсетник дека филмот може да биде пат кон внатрешен мир.
Посебен акцент овој месец има и селекцијата на филмови на Марк Рапапорт, еден од најинтелектуално провокативните и субверзивни автори на кинематографската независна сцена. Неговите дела, кои маестрално ја спојуваат фикцијата со документарното и реалноста со иронијата, функционираат како филмски есеи што го преиспитуваат односот меѓу филмот, идентитетот и митологијата на Холивуд. Прикажувањето на Рапапорт во Кинотеката е вистинска културна авантура – дијалог меѓу традицијата и експериментот, меѓу класиката и современата филмска мисла.
IV. Кинотеката како простор на живо сеќавање
Ноемвриската програма претставува јасен показател за значењето на Кинотеката на Македонија – институција што е истовремено архива и лабораторија, меморија и инспирација. Тука филмот не постои само како уметност на минатото, туку како средство за разбирање на сегашноста и градење на културната иднина. Со внимателно одбрани филмови од различни епохи и континенти, Кинотеката создава континуитет и дијалог меѓу традицијата и новите идеи, меѓу македонската историја и светската култура.
Во месецот на магливи ноќи и внатрешни размислувања и промислувања, кино-салата повторно ќе стане светилиште на светлината и сенките. Публиката ќе може да патува низ времето, да се сретне со митови, легенди и нови филмски јазици. Ноември 2025 во Кинотеката на Македонија не е само филмска програма – тоа е покана за духовно доживување, за дијалог со историјата и со себеси, за повторно откривање на магијата наречена филм.
Целосна ПРОГРАМА
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Групна изложба на осум хрватски уметници „Инфраред – уметност на иднината“ во Скопје
Групна изложба на осум хрватски уметници: Дијана Назор Чорда, Ивана Ожетски, Марија Галиќ, Нада Жиљак, Јана Жиљак Гршиќ, Вилко Жиљак, Ивица Фиштер и Ивана Жиљак Станимировиќ со наслов „Инфра ред – уметност на иднината“ ќе биде отворена на 25 ноември, вторник, во Мала станица, со почеток во 20 часот. Куратор на изложбата е Санда Станаќев Бајзек.
Во рамките на Годишната програма на Националната галерија на Македонија, ќе биде отворена групната изложба под наслов „Инфра ред – уметност на иднината“. Изложбата, која е финансирана од Министерството за култура и туризам на Република Северна Македонија и Министерството за култура и медиуми на Република Хрватска, се реализира на иницијатива и во соработка со Хрватското здружение на ликовни уметници и критичари.
Куратор на изложбата е Санда Станаќев Бајзек, претседател на здружението, и истата претставува осум хрватски уметници: Дијана Назор Чорда, Ивана Ожетски, Марија Галиќ, Нада Жиљак, Јана Жиљак Гршиќ, Вилко Жиљак, Ивица Фиштер и Ивана Жиљак Станимировиќ.
Според кураторката Санда Станаќев Бајзек „Уметничкиот израз кој во себе носи особини на ново, и на формално и на изразно ниво, кој ја менува перцепцијата и ги разоткрива сликарските тајни претставувајќи своевиден визуелен феномен, се крие под името – InfraredArt (инфрацрвена уметност) и INFRAREDESIGN (инфрацрвен дизајн). Го претставуваме преку примери на уметници кои сликаат таканаречени „инфрацрвени слики“ или продуцираат со графички печат, како ново и различно создавање визуелно дело. Тоа создавање е втемелено на перцепцијата на бојата, односно на нејзините физички карактеристики, поточно на карактеристиките на светлината, а го има искористено и хрватскиот научен тим што ја создаде денес веќе добро познатата метода за продуцирање двојна слика – „infraredesign“ (инфрацрвен дизајн) и „InfraredArt“ (инфрацрвена уметност). Тоа се посебно креирани компјутерски графики и уметнички слики со двојна и различна содржина за визуелното и за инфрацрвеното подрачје. Едната е видлива со голо око на дневна светлина, а другата на инфрацрвена бранова должина само со помош на инфрацрвена ЗРГБ камера. Како нов начин за дизајнирање со помош на графиката, односно уметничкото сликање, иницираше и истражување на тоновите на стандардните бои и пигменти што се разликуваат по својството на апсорпција на инфрацрвената светлина, бидејќи секоја од сликарските бои може да се направи на безброј начини, а да го задржи истото својство на апсорпција на светлината во видниот спектар на човечкото око, а да има потполно различни својства во блиското инфрацрвено подрачје… Оттаму, “InfraredArt“ не е само презентација на технологија. Тоа е нов ликовен израз, сосема оригинален и единствен пристап на претставување, односно создавање слика.“
Во рамките на изложбата, на 26 ноември 2025 година (среда), во 19 часот (објект Мала станица), Ивана Ожетски ќе одржи презентација под наслов „InfraredArt – перцепција на бои надвор од видливиот спектар: презентација на инфрацрвено сликарство со проекција на филм за “InfraredArt“.
Култура
Изложба ART CODE на Маја Ралева-Миладиновски во Скопје
Изложбата „ART CODE“ на Маја Ралева Миладиновски ќе биде отворена во Културно-информативниот центар – Скопје, Продажен ликовен салон, на 25 ноември, со почеток во 20 часот.
Самостојната изложба „Арт Код― на мр. Маја Ралева Миладиновски, претставува концептуално истражување на секојдневното кодирање што нè опкружува и нè дефинира како современи човечки суштества. Авторката ја анализира идејата за човекот како жив систем на податоци — како биолошка и дигитална структура што постојано се кодира и декодира.
Во просторот се поставени јутани, минимални маици, секоја со апликации на луѓе, баркодови и визуелни интерпретации на генетски код. Овие дела висат поединечно во континуитет, формирајќи визуелна и симболичка мрежа. Просторот се претвора во тек на информации — како да се движиме низ низа ДНК низи или дигитални податоци што пулсираат во воздухот.
Маица, како интимен и секојдневен предмет, станува метафора за човечкото тело како површина на означување, а јутата внесува материјалност и органска текстура во контраст со ладната точност на баркодот. Во тие контрасти се создава дијалог меѓу природното и вештачкото, индивидуалното и колективното, телесното и системското.
Вклучувањето на генетскиот код отвора подлабока релација меѓу уметноста и науката — уметникот не само што ги набљудува технолошките структури, туку и го истражува кодот како универзална форма на живот. „Арт Код― го прикажува човекот како биолошки и дигитален организам во исто време, а уметноста како медиум што може да го поврзе тој двоен свет.
Маја Ралева Миладиновски дипломирала на ФЛУ – Скопје Педагошки оддел насока вајарство во 2006 г. Магистрирала на Академијата за ликовни уметности во Нови Сад (Србија) во 2014 г. Реализирала 11 самостојни изложби во земјата и странство
Изложбата ќе биде отворена до 09.12.2025 година.
Култура
Ретроспектива на Марк Рапорт во Кинотеката
Кинотеката на Македонија, во соработка со Ми Филм, со особена чест најавува ексклузивна ретроспектива посветена на легендарниот американски режисер, сценарист и пионер на експерименталниот есејистички филм – Марк Рапапорт. Ретроспективата ќе се одржи од 22 до 27 ноември 2025, со секојдневни проекции во 20:00 часот.
Рапапорт е еден од најоригиналните автори на независната кино-сцена, познат по својот уникатен пристап кон документарниот и играниот филм, своите револуционерни видео-есеи, како и по способноста да ги преосмислува историјата на филмот, актерските митологии и културните артефакти на Холивуд и Европа. Неговите филмови се прикажувани на најголемите фестивали во светот, а оваа ретроспектива претставува ретка можност македонската публика да види значаен дел од неговиот опус на големо платно.
Програмата ја истражува неговата фасцинација со историјата на филмот, митологијата на холивудските ѕвезди, фикцијата, архивата, и односот меѓу перцепцијата и идентитетот. Рапапорт сè уште останува уникатен глас во современиот филмски есеј – вешто комбинирајќи архиви, интерпретација, фикција и поп-култура за да создава дела што долгорочно резонираат.
Оваа ретроспектива претставува исклучителна можност домашната публика да се запознае со еден од најзначајните независни автори на нашето време.
Посебен настан во рамки на ретроспективата:
Еден од деновите ќе биде организиран видео кол со Марк Рапапорт, по кој ќе следи Q&A сесија со публиката — единствена шанса домашната публика директно да комуницира со авторот, да поставува прашања и да отвори разговор за процесот, естетиката и филмските идеи што го обликуваат неговиот опус.
Публиката исто така ќе има можност да ја купи неговата последна арт-книга со колажи, Book of Dreams — лимитирано издание штампано во Македонија, веќе претставено на меѓународни фестивали и книжарници.
ПРОГРАМА
22 НОЕМВРИ (САБОТА), 20:00 ч.
ЈАС, ДАЛИО (I, Dalio) – документарен филм (2015, 33′)
Портрет на Марсел Далио – славниот актер од „Правилата на играта“ и „Големата илузија“ – и длабока рефлексија за идентитетот, миграцијата и тоа како другите нè дефинираат.
СЦЕНИЧНА РУТА (The Scenic Route) – играна драма (1978, 76′)
Експериментална визуелна приказна за љубовен триаголник, раскажана преку оперски, сликарски и мелодрамски мотиви.
Возрасна категорија: 16+ | Влезница: 150 ден.
24 НОЕМВРИ (ПОНЕДЕЛНИК), 20:00 ч.
ИЗМАМНИЦИ (Impostors) – играна комедија/мистерија (1979, 110′)
Еден од најпознатите филмови на Рапапорт – добитник на „Златен Хуго“ во Чикаго – за двајца магионичари во потрага по египетски скапоцени камења.
Возрасна категорија: 16+ | Влезница: 150 ден.
25 НОЕМВРИ (ВТОРНИК), 20:00 ч.
ДЕБРА ПЕЈЏЕТ, НА ПРИМЕР (Debra Paget, for Example) – видео-есеј (2016, 36′)
Фасцинантен кино-портрет на актерката Дебра Пејџет и Холивудскиот систем на конструирање ѕвезди.
ВЕРИЖНИ ПИСМА (Chain Letters) – играен филм (1985, 96′)
Што се случува кога едно верижно писмо ќе промени животи? Комбинација од романса, случајност и трагедија.
Возрасна категорија: 16+ | Влезница: 150 ден.
26 НОЕМВРИ (СРЕДА), 20:00 ч.
ПОСЛЕДНАТА ГОДИНА ВО ДАХАУ (Last Year in Dachau) – документарен есеј (2020, 29′)
Моќен размислувачки филм што го поврзува филмот на Ален Рене „Минатата година во Мариенбад“ со трауматичната историја на конц-логорот Дахау.
ДОМАШНИТЕ ФИЛМОВИ НА РОК ХАДСОН (Rock Hudson’s Home Movies) – документарен филм (1992, 63′)
Револуционерен филм кој ги преиспитува холивудските митови и јавната слика на Рок Хадсон.
Возрасна категорија: 16+ | Влезница: 150 ден.
27 НОЕМВРИ (ЧЕТВРТОК), 20:00 ч.
БРАКОТ ПОМЕЃУ ГРЕТА ГАРБО И СЕРГЕЈ ЕЈЗЕНШТАЈН (The Marriage of Greta Garbo and Sergei Eisenstein) – играно (2023, 27′)
Замислена приказна – еден вид „што ако“ – за љубовта помеѓу две филмски икони кои никогаш реално не се сретнале.
ОД ДНЕВНИЦИТЕ НА ЖАН СЕБЕРГ (From the Journals of Jean Seberg) – документарен филм (1995, 97′)
Импресивен автобиографски документарец што го истражува животот на актерката Жан Себерг, политиката, Холивуд и митологијата на новиот бран.
Возрасна категорија: 16+ | Влезница: 150 ден
Америка постави невиден ултиматум до Украина: „Крајниот рок е четврток“
САД ѝ се заканија на Украина со прекин на снабдувањето со оружје и разузнавачката соработка со цел да го принудат...
Две 18-годишни момчиња осомничени за пожарот во „Вјесник“
Две лица на 18-годишна возраст се осомничени дека го предизвикале пожарот во зградата на „Вјесник“ во Загреб. Полициските службеници од...
Мицкоски: Суштината е во тоа да нѐ оценуваат за реформите, а не според билатералните прашања и спорови
Суштината е во тоа да нѐ оценуваат за реформите, а не според билатералните прашања и спорови, изјави премиерот Христијан Мицкоски,...
Нема повеќе вработувања со телефонски повик „сакам моето дете да биде ваков или онаков доктор“, Алиу ги преброи лекарите во државата
Тргнувајќи од ставот дека здравството не може да се реформира на слепо, министерот за здравство Азир Алиу денес презентира резултати...
Жена повредена на концерт во КИЦ кога од таван паднала вентилациска решетка
Жена на возраст од 46 години била повредена за време на концерт во Културно-информативниот центар во Скопје, кога врз неа...
(Видео) Манасиевски: Со барањето за зголемување на платите еден судија би примал 160.000 денари, а претседател на суд 360.000
Правосудството наместо да работи за граѓаните и во нивен интерес да ја носи правдата без тој целиот процес да трае...
Европа за планот на Трамп за Украина: „Тоа е списокот на желби на Путин“
Европските претставници го отфрлија најновиот предлог на американскиот претседател Доналд Трамп за мировен договор, што е во корист на Москва,...
Трамп силно го притиска Зеленски: бара предавање територии и двојно помала војска
Соединетите Американски Држави вршат силен притисок врз Украина што е можно побргу да го прифати мировниот план што администрацијата на...
ЦУК: Поради обилните врнежи, зголемени водостоите на реките, на некои места има излевања, поплавени се куќи и штали, има и одрони на патиштата
Поради обилните врнежи од дожд во последното деноноќие на повеќе локации во државата се регистрирани зголемување на водостоите на реките...
Регионалниот пат Охрид – Св. Наум пуштен по двете коловозни ленти
Утрово во 07:05 чaсот сообраќајот на регионалниот пат Охрид – Св. Наум е пуштен по двете коловозни ленти, извести АМСМ....
„Албанската опозиција денес личи на стар шатор што се кине штом ќе задува ветер“, велат од „Влен“
„Албанската опозиција денес наликува на стар шатор што се кине штом ќе задува ветер. Она за што ВЛЕН предупредуваше долго...
Жестоки експлозии во украински град: руски насочувани бомби убија пет лица
Во руски ноќен напад врз градот Запорожје загинаа најмалку пет лица, а осум беа повредени, соопштија локалните власти. Регионалниот гувернер,...
Објавен планот на Трамп за Украина: Безбедносни гаранции, тампон-зона, амнестија…
Планот на американскиот претседател Доналд Трамп за завршување на војната во Украина би барал од Украина да се откаже од...
Зеленски: Украина ќе работи напорно на мировните предлози
Украинскиот претседател Володимир Зеленски вчера изјави дека Украина ќе работи напорно за да бидат успешни мировните предлози на САД и...
(Видео) Трамп навреди новинарка; Белата куќа: Ова ја одразува неговата отвореност
Белата куќа синоќа застана во одбрана на претседателот Доналд Трамп откако тој нарече една новинарка „свиња“, велејќи дека изјавите на...
Трамп ги укинува царините на бразилското кафе, говедското месо, какаото и на овошјето
Американскиот претседател Доналд Трамп потпиша извршна наредба за укинување на увозните царини за бразилските прехранбени производи, вклучувајќи говедско месо, кафе,...
Го предупредувале газдата за инспекции, а неговиот син давал поткуп за тоа – инспектори и даночни контролори нови осомничени за пожарот во „Пулс“
Основното јавно обвинителство Кочани поведе постапка против вкупно 11 лица за коруптивни кривични дела поврзани со работата на клубот „Пулс”....
Пациент почина, две лекарки повредени по нагло сопирање на медицинско возило за да избегне судир во центарот на Скопје
Вчера околу пладне во полицијата во Скопје било пријавено дека на крстосницата меѓу улица „11 Октомври“ и булевар „Кочо Рацин“...
Минималните семејни трошоци во ноември 65.173 денари, со изнајмен стан надминуваат 80 илјади
Минималните месечни трошоци што едно четиричлено семејство ги има во ноември достигнуваат 65.173 денари, додека доколку семејството живее во изнајмен...
(Видео) Да ги пронајдеме мешетарите што го рушат имиџот на здравството: Мицкоски со најава за сериозни реформи
На неколку фронтови во здравството се работи и се вложува, а треба да се вложува уште многу повеќе од ова...
