Фестивалот „Викенд на гордоста – Скопје 2025“ свечено ќе биде отворен на 3 јуни во 20:30 часот во Музејот на современа уметност со изложбата „ПАНК. СУПКУЛТУРА. СОЦИЈАЛИЗАМ. АРХИВИ И ФОТОГРАФИЈА ОД СЛОВЕНИЈА“ – голема архивска поставка што низ фотографија и документи го истражува словенечкото панк-движење од крајот на 1970-тите до средината на 1980-тите години.

Курирана од филозофката и теоретичарка Марина Гржиниќ, во соработка со Славчо Димитров, изложбата претставува ретка можност за домашната публика да се соочи со визуелната и политичката историја на супкултурниот отпор во поранешна Југославија.

Ова ќе биде петтото поставување на изложбата. По славното отворање во Grand Gallery на Цанкарјев дом во Љубљана, изложбата патуваше низ различни европски градови: Пфорцхајм, Грац/Лафелд, Нови Сад, а сега и во Скопје, со враќање во Словенија за изложба во Мурска Собота во 2025 година.

Фокусот на изложбата е на визуелната култура на словенечкиот панк од 1977 до средината на 1980-тите години – период на експлозивна алтернативна енергија, самоархивирање и отпор. Во МСУ изложбата е прилагодена на темите на сексуалност, супкултура и телесен перформанс и нагласува како фотографијата ја обликувала естетиката и политиката на панкот: документ на бунт, критика и самоизразување. Преку архивски слики од концерти, протести и улични собири, се прикажува животот на една сцена што истовремено ги предизвикувала нормите и ја градела колективната меморија.

На 4 јуни во КСП Јадро, со почеток во 19:00 часот, програмата продолжува со симпозиумот „За квир културата, Балканот, Источна Европа и глобалните транс* побуни“, кој отвора простор за теоретска, поетска и политичка дискусија. На симпозиумот ќе учествуваат автори, уметници и истражувачи од Словенија, Германија, Австрија и Шпанија – Марина Гржиниќ, Тјаша Канцлер, Весна Липоник, Јануш Чех и ДК – кои ќе зборуваат за историите и современите стратегии на отпор на ЛГБТ+, квир и транс заедниците во однос на државната моќ, доминантните наративи и глобалниот технокапитализам. Симпозиумот ги поврзува уметноста, поезијата, порнографијата и политиката, со цел да се артикулираат радикални и деколонијални визии за идни побуни и политички заедништва.

Фестивалот „Викенд на гордоста – Скопје 2025“ ќе се одржи од 3 до 14 јуни во неколку културни институции во Скопје: МСУ Скопје, МКЦ, КСП Центар-Јадро и Театар Комедија.

Вчера вечер се затвори 15. јубилејно издание на Филозофскиот филмски фестивал со проекција на Селекцијата на видеоесеи (селектор м-р Ивана Мирчевска) и „Витгенштајн“ од Дерек Џарман.

Пред филмот во чест на поранешниот Заменик шеф на мисија и Аташе за култура на Кралството Шпанија во Скопје (2020-2023), Ернесто Ередеро дел Кампо (1977-2024), постхумно беше прикажано видео од неговото излагање од Втората интернационална конференција „Филозофија и филм (2023), „Витгенштајн и филмот“.

Вечерта беа прогласени наградените филмови од страна на публиката и жири комисијата, во состав: Хасан Сердар Гергерлиоглу, соработник на списанието „Синефилософи“ од Турција; Кумјана Новакова, македонска филмска авторка, кураторка и предавчака; и д-р Мартин Ередеро Кампо од Универзитетот Ваљадолид во Шпанија.

Наградата „Златен був“ од жирито ја доби непалскиот филм „Шамбала“ во режија на непалскиот режисер Мин Бахадур Бхам. Жирито, истакнувајќи го уметничкиот интегритет, емоционалната длабочина и кохерентната визија, истакна дека „преку тишина, ритуал и пејзаж, Шамбала нè повикува да се соочиме со непостојаноста, одговорноста и природата на откупувањето.

Филмот вткајува длабока човечка нарација со впечатлива визуелна композиција, транспонирајќи нè во едно оддалечено подрачје, а истовремено втемелувајќи ја приказната во универзално препознатливи теми како тагата, искупувањето и внатрешниот мир.“

Плакетата „Златен був“ според гласовите на публиката отиде во рацете на канадскиот режисер Метју Ренкин и неговиот „Универзален јазик“.

За најдобар краткометражен филм, наградата „Златен був“, жирито се одлучи да ја додели на „Горчлива трпеза“ од режисерот Хорхе Тиелен Арманд. Филмот „едноставното пакетче тестенини го претвора во длабок симбол на преживување и жртва. Она што Горчлива трпеза го прави навистина извонреден филм е неговата способност да го надмине конкретниот контекст (колапсот на Венецуела) и да проговори за глобалните кризи на миграцијата и сиромаштијата.“

Во своето обраќање по повод добиената плакета „Златен був“ од публиката, режисерката на „Барајќи рече заборавив“, Наоми Пасифик изјави дека е благодарна на публиката што го избрала нејзиниот филм токму затоа што темите што ги одработува филмот се базирани на теоретичарите и филозофите кои ги читала во нејзините дваесетти години.

Жирито одлучи Специјалното признание „Стефан Сидовски – Сидо“ да го додели на „Возвишени врвови“ од Диего Салгадо поради посебниот начин на кој филмот ја обработува темата на младоста – експлицитно и алегориски. Режисерот во својата изјава на благодарност порача дека „ова признание има особено значење во времиња како нашево – кога политичките и моралните превирања често оставаат малку простор за тивка рефлексија“.

Добитникот на ова признание, покрај плакетата ќе добие и подарок уметничка слика од уметницата Соња Чингарова-Фотева.

Вечерта ја модерираше главниот координатор на фестивалот, Андреј Медиќ Лазаревски кој се осврна и на иднината на фестивалот, посочувајќи: „И после 15 години – Што? Што ќе следи? Не знаеме ниту ние, но сме сигурни дека сега заокружуваме една целина, еден циклус од работа цела една деценија и половина, а од следната година можеби исто, можеби поинаку. А тоа зависи и од нас и од сите околу нас, од вас.“

Инаку, овогодинешното издание на Фестивалот се одржа под мотото „Провокативен. Полемичен. Поетичен“ од 22 до 28 мај во Кинотеката на Македонија, во организација на Филозофското друштво на Македонија, и во соработка со Кинотеката и Филозофскиот факултет при УКИМ, а со институционална поддршка на Агенцијата за филм.

На 29 мај 2025 година, првиот македонски долгометражен анимиран филм „Јон Вардар против Галаксијата“ ќе ја има својата италијанска премиера на реномираниот фестивал Cartoons on the Bay во Пескара. Овој фестивал, организиран од италијанската национална телевизија РАИ, претставува водечки настан во Италија посветен на анимацијата, трансмедијата и визуелните уметности.

Филмот е дел од официјалната селекција и се натпреварува за престижната награда Пулчинела (Pulcinella) – едно од највисоките признанија во светот на анимацијата. За наградите ќе одлучува меѓународно жири составено од реномирани професионалци, водено од Роб Минкоф, ко-режисер на безвременскиот класик „Кралот Лав“ (1994). Минкоф оваа година ќе биде одликуван со награда за животно дело за неговиот исклучителен придонес за анимираниот филм.

Фестивалот ќе трае до 1 јуни и во својата богата програма годинава ќе ги собере најзначајните анимациски остварувања од целиот свет. Предвидени се и работилници и дискусии за професионалците и љубителите на анимацијата.

Италијанската премиера на „Јон Вардар против Галаксијата“ на овој фестивал е значаен чекор за македонската анимација, претставувајќи ја на меѓународната сцена и отворајќи нови можности за нејзин развој и афирмација.

Филмот е во сценарио и режија на Гоце Цветановски, арт директор е Михајло Димитриевски – Тхе Мичо, продуцент е Алан Кастиљо, а главните улоги ги толкуваат Жарко Димоски, Емилија Мицевска и Дамјан Цветановски. Филмот е поддржан од Агенцијата за Филм.