Култура
На рускиот книжевен портал „Горки“, објавен опсежен критички одглас кон романот „Бродот. Конзархија“ на македонскиот писател Томислав Османли
Македонскиот антиутописки роман „Бродот. Конзархија“ неодамна беше објавен во Москва во рамките на меѓународната едиција „100 словенски романи“, а на 23 мај во при што во центарот на словенските култури во Москава, книгата доживеа имаше и едноипол часовно претставување. На оваа промоција учествуваа Јегениј Н. Резниченко, генералниот директор на Центарот за книги „Рудомино“, книгоидателството што го сега публикуваше повеќе дела од македонски автори, на преведувачката О. В. Панкина, славистката и литературна теоретичарка Јулија А. Созина, виш научен соработник на Институтот за славистика на Руската академија на науките, како и актери кои читаа делови од преводот на романот на руски јазик.
По таа претставување кое се одвиваше и онлајн, неодмана се појави и првиот, исклучително позитивен одглас во електронското скисание „Горки“ од перото на научниот работник и книжеве критичар Едуѕард Лукојанов. Во својата , инаку значително поопсежна објава, критичарот Едуард Лукојанов меѓу другото пишува:
„ (….) Неподносливиот замор од политиката, економијата, општеството, бирократијата и сè друго што ја сочинува државата и нејзиниот „историски процес“ – е водечкиот мотив на дистопискиот роман на македонскиот писател, публицист, есеист и теоретичар на медиумите Томислав Османли „Бродот. Конзархија“, завршена во 2015 година и сега преведена на руски за серијата „Сто словенски романи“.
Дејството на „Брод“ се случува во 2039 година. Нема посебна потреба да се прераскажува неговиот заплет – жанрот на утопија или дистопија ретко вклучува раскажување приказна; Она што го чека читателот е повеќе збир на ситуации кои се случиле во негативната прогноза за човековиот развој нацртана од авторот.
Така, до 2039 година, светот конечно постига конечен консензус за оптималниот политички систем. Идеалната форма на влада е признавањето на „конзархијата“ (од зборот „конзорциум“) – корпоративна моќ на акционерските друштва.
Конзархиското владеење се заснова на целосна контрола врз реалноста, на лишување од реалноста од сè „вообичаено“, „природно“. Овде Османли го поканува читателот на ужаснување од целосниот борбен комплет на модерното стихијно реакционерство: генетски модифицирани рози, исламска глобализација, материјалистички екуменизам, трансхуманизам, спојување на половите во еден голем пол, сексуална слобода изразена во широко распространета пансексуалност, широко распространета зависност од фармацевтски производи и наркотични супстанции.
Тоа е крајот на историјата, во која нема социјални, етнички и верски конфликти. Сите противречности овде не беа решени од самите луѓе во демократските граѓански процеси, туку од елитите кои беа водени не од чувството за хуманизам, туку од чисто економски размислувања:
„Идејата на потрошувачот и креаторот на профит, акционерот, беше огромен чекор напред во развојот на духот на новата заедница. На него се засноваа сета либерализација и надминување на социјалните разлики и сите видови социјална нееднаквост“.
„Идејата на потрошувачот и креаторот на профит, акционерот, беше огромен чекор напред во развојот на духот на новата заедница. На тоа се засноваа сета либерализација и надминување на социјалните разлики и сите видови социјална нееднаквост“.
Крајната цел на конзарсите е да ја доловат човечката имагинација, да ги лишат своите поданици од можноста дури и да размислуваат за какви било алтернативи на сегашниот светски поредок.
Навистина, имагинацијата е практично отстранета од оваа дистописка иднина. „Бродот“ е целосно изграден од вообичаените места на хуманитарната фикција: летечки скејтборди, хипер-реалистични холограми, облека што ја менува формата и бојата по волја на оној што го носи, смешен волапук наместо жив јазик на комуникација, 6Д кино наместо нормални два. -димензионални филмови (како медиумски историчар Османли, инаку, знае дека киното почна да се движи подалеку од рамниот екран пред сто години и зошто никогаш нема да го напушти). Женските гради овде се биомеханички, способни да ја менуваат формата и големината. Доминантен стил во архитектурата е стилот на ампирот, во кој е изградено модерното Скопје, за рускиот читател, специфичните нови градби на македонскиот главен град можеби потсетуваат на Москва од времето на Лужков.
„Оваа противречна слика, која брзо се појави пред неговите очи за само неколку години, на Слободан Савин му остави впечаток дека конзархијата живее во некој вид стрип од втор ред, а понекогаш неговата слика беше поврзана со некаков апсурден куклен театар во неуспешно конструираната сценографија од европски неокласичен, византиско-еклектичен и ретро-декоративен тип со неодреден идентитет, кој од некоја непозната причина беше наречен барок“.
(…) Овој роман неизбежно му поставува на читателот едно исклучително важно прашање: зошто, всушност, ја сметаме објективната, „стварната“ реалност за нешто не само вредно само по себе, туку за некаква највисока вредност? Зошто сме толку отпорни дури и на помислата за објективно добра идеја да го преместиме нашиот ужасен, монструозен, гладен, разурнат од војна свет во озлогласениот Матрикс, каде што ќе бидеме нахранети, наводнувани и згрижени на секој можен начин во замена за компјутерската моќ на нашите тела?
Ако ја имате на ум општата поставка на „Бродот“, можете да дојдете до заклучок дека „реалноста“ е само една од многуте „традиционални“ вредности што никој не може јасно да ги формулира, но за кои вреди да се умре (иако подобро, се разбира, испратете некој друг да умре за нив). Ова е веројатно точно – но само веројатно.
Многу поинтересно, а уште попродуктивно е да се оттргнеме од сите овие генерализации и малку да размислиме за конкретни работи, зошто токму таква книга напишал Македонецот Томислав Османли во средината на 2010-тите? Едно интервју што писателот еднаш го дал за хрватската (што е важна) публикација ТРИС ( https://tris.com.hr/2023/09/interview-tomislav-osmanli-makedonski-pisac-scenarist-teoreticar-medija-europa-jeste-jedna-sjajna-plodotvorna-ideja-ali-nju-ndanas-izjedaju-skakavci-njene-vlastite-birokracije-pa-i-u-sustini-a/ ) ќе ви помогне да го разберете ова. Во него, Османли, одговарајќи на прашања за неговите политички чувства, си даде јасен опис: евроскептичен еврофил.
Единствениот европски простор му изгледа како утописки идеал кон кој треба да се стремиме, но во пракса тој е недостижен од повеќе причини.
(…)
Зошто реалноста луѓето ја перцепираат како некаква највисока самодоволна вредност? Очигледно, ова се случува кога човек, во своето разочарување од реалноста, ќе дојде до заклучок: реалноста не е стварна, наместо тоа е спроведена некаква симулација. Овој заклучок може да има трагични последици. На пример, луѓето, гледајќи само фантазии и фатаморгани наместо вистинска иднина, можат да се свртат кон минатото, одлучувајќи дека тогаш сè било реално. Така се случува во универзумот „Брод“, каде не само што стилот на Ампирот е доминантен архитектонски стил, туку и целата култура е произведена во „ретро“ естетика, бидејќи главното мото на оваа дистопија гласи: „Соврменоста не само што го содржи целото минато, но е и негова кулминација“.
Водени од овој принцип, реакционерите кои се борат против „крајот на историјата“, гледајќи наназад во митските (или холографските?) „идеали од минатото“, без да го знаат тоа, се наоѓаат во борба да го постигнат токму овој крај. Затоа, вистинскиот идеал сè уште лежи во иднината – и тоа може да се постигне, но само ако измамнички не ја замрзнете, како што покажа животот, пријатна сегашност.
Ова е, можеби, позитивното значење на оваа, сепак, оптимистичка книга на македонскиот писател Томислав Османли. “
Инаку, романот на османли, пред руската објава се појави и во Србија како издание на престижната издавачка куќа „Агора.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Љутков: Македонија мора да стане држава на приказни – културата, гастрономијата и историјата да бидат во срцето на туризмот
Македонија може да стане дестинација со силен културен идентитет, одржлив туризам и препознатлив национален бренд – ако ја стави културата во центарот на развојот, ако ја модернизира презентацијата на наследството и ако ги поврзе градовите во единствена туристичка мрежа. Ова го смета министерот за култура и туризам Зоран Љутков, кој истакна дека државата мора да се претстави преку автентични приказни, силна гастрономија, археолошки богатства и современа креативна сцена. Тој вели дека Македонија има потенцијал да го удвои туристичкиот ефект доколку ја претвори културата во двигател на економијата, а транзитниот коридор Е75 во вистинска културно-туристичка рута.
Љутков нагласува дека нашето културно наследство е „најмоќниот ресурс што го имаме“, нешто што не може да се реплицира и што ја издвојува државата од сите околни дестинации. Според него, историјата, археологијата, занаетите, духовноста, современата уметност и гастрономијата не смеат да функционираат одвоено, туку како единствен национален производ.
Во таа насока, тој истакна дека Македонија треба конечно да почне да се претставува како земја во која историјата живее – преку дигитални водичи, модерни музејски наративи и обновени археолошки простори кои раскажуваат и му нудат на туристот доживување, а не само поглед.
Голем дел од неговите планови се однесуваат на туристичките пакети од 48 и 72 часа, кои, како што рече министерот во интервју за Медиумската информативна агенција, ќе овозможат логичен, привлечен и содржаен престој за секој посетител. Тие ќе комбинираат културни локации, гастрономски тури, винарии, уметнички програми и локални приказни – со јасна цел да го зголемат бројот на ноќевања и да креираат економска вредност во локалните заедници.
Министерот ја нагласи и улогата на гастрономијата, за која рече дека е „сетилниот доказ за нашиот идентитет“. Според него, храната не е самостоен атрактивен елемент, туку продолжение на културниот бренд, важен дел од приказната што туристот ја носи со себе. Во новиот концепт, традиционалната кујна ќе се врзува со културните точки: антички рецепти во Стоби, рударски специјалитети во Кратово, езерска гастрономија во Охрид – модел што, како што рече, дава извонредни резултати во земји како Словенија, Италија и Грузија.
Посебно внимание Љутков посвети на коридорот Е75, кој го оцени како „најмалку искористениот културно-туристички потенцијал на земјата“. Илјадници патници секој ден минуваат без да знаат дека на неколку километри се наоѓаат музеи, манастири, локалитети, винарии и уникатни домашни кујни. Тој додаде дека проектот „Stop and Discover“ треба да го промени тоа и да го претвори транзитот во економска и културна можност.
Дополнително, министерот се осврна и на ЕКСПО 2027 во Белград, за кој рече дека, иако Министерството за култура и туризам директно не ја води организацијата, настанот е голема шанса Македонија да се претстави со она што е суштински најсилно – културата и автентичноста. Тој истакна дека ЕКСПО не смее да биде само штанд со предмети или формални презентации, туку сцена на која државата ќе се покаже преку доживување, преку сетилни и емоционални содржини. „Македонија треба да се претстави преку чувството што го остава, преку приказните, преку наследството што зборува“, рече Љутков, додавајќи дека со вистински пристап секој посетител може да почувствува дека стапнал на земја која не личи на ниту една друга.
Во делот за институционалната поврзаност, министерот рече дека Македонија мора да изгради дигитална национална туристичка платформа која ќе ги обедини културните институции, општините и приватниот сектор. Таквиот систем, според него, ќе создаде чувство дека целата држава функционира како една мрежа и ќе го олесни патувањето и одлуките на посетителите.
На крај, Љутков го сподели и својот амбициозен поглед за 2028 година: Македонија да стане земја со силен туристички идентитет, модерни атракции, професионален систем и уникатни културни доживувања. Тој рече дека сака светот да ја гледа Македонија како место што ги почитува корените, но гради современа европска приказна – место кое се чувствува, се доживува и се памети.
Култура
Изложба на слики „Допир на светови“ од Сашо Георгиевски
Во Шибеник, Хрватска во рамките на Деновите на македонската култура, во тек е изложба на слики „Допир на светови“ од Сашо Георгиевски (2-8 декември 2025 година). Организатор на настанот е Хрватско-македонска тангента, со покровителство на Советот за национални малцинства на хрватската влада.
На отворањето присуствуваа многубројни граѓани и личност од хрватскиот (шибенскиот) естаблишмент. Посебно е поздравена ликовната рецензија која ја напиша реномираниот македонски писател Томислав Османли.
„Треба да се има на ум целото богатство на еден визионер на световите во допир кога се гледаат неговите слики во комбинирана техника, форми и колорити, раскошниот свет на Сашо Георгиевски, кој во оваа прилика ни ги подарува на препознавање своите интимно, но и универзални уметнички визии од повеќе периоди на едно богато слоевито наследство, искуство и живот“, напиша меѓу другото Османли во рецензијата.
Честитки по повод изложбата упатија Иво Јосиповиќ, Јадранка Косор, Стипе Месиќ, Златко Крамариќ, Зоран Димитровски, Милаим Фетаи, Здравко Зима, Љупчо Арсовски…
Култура
Браќата Дарден, македонска копродукција и концерти вечерва на „Синедејс“
Со вечерашниот репертоар започнува официјалната натпреварувачка програма на 24 CINEDAYS. Во двете селекции, Официјална конкуренција и СЕЕ се натпреваруваат европски филмови и копродукции кои ја претставуваат флуидноста и непосредноста на можни соработки меѓу филмските работници.
Филмот ЕРА, во режија на Парта Келменди е првата македонска копродукција која ја гледаме на овогодинешниот фестивал, а е селектиран во СЕЕ програма.
„За мене, копродукцијата на филмот ЕРА беше истовремено големо задоволство и значаен предизвик, бидејќи филмот навлегува во чувствителен историски период кој бара искрено, прецизно и автентично раскажување. Рекреирањето на деведесеттите во денешна Приштина беше комплексна задача, но под водство на режисерката и сценаристка Парта Келменди и со посветената работа на македонскиот тим – сценографот Кирил Спасовски, директорот на фотографија Наум Доксевски, монтажерот Михаил Димитров и целата останата креативна и техничка и екипа од Македонија и Косово – успеавме да создадеме филм со кој искрено се гордееме. Извонредните актерски интерпретации на Зана Бериша, Армен Смаили, Албан Укај, Мајлинда Косумовиќ и многу други, ја носат тежината и значењето на приказната со длабока свесност за нејзината културна важност. Соработката меѓу Косово и Северна Македонија во филмската уметност секогаш доаѓа природно и лесно, благодарение на блиското разбирање на нашите култури. Верувам дека ЕРА е уште еден силен пример за тоа колку успешни и вредни дела произлегуваат од ова партнерство“ – вели Марија Димитрова, која е македонски копродуцент во оваа Косовско – македонска продукција.
Во клуб МКЦ од 20:30 часот е закажан Синедејс музичкиот блок, во кој публиката ќе има можност бесплатно да ги проследи концертите на музичките групи Stoinost (Бугарија), Elizabeta Bam (Хрватска), Ubili su batlera (Србија) и Sunblinds (Бугарија). Музичката програма на фестивалот е финансирана од програмата Лајвјуроп.
Во останатиот репертоар на вечерашниов 24. CINEDAYS ќе гледате:
Кратки филмови
17 часот – режија: Флака Коколи – 19 часот 25 Мај
Пријатни летни денови – режија: Невена Десивојевиќ – 19 часот 25 Мај
АМРА – режија: Васил Христов – 20 часот Кино Фросина
Состојба на умот – режија: Александра Кардалевска – 20 часот Кино Фросина
Официјална конкуренција
Кралот Кат – режија: Ури Маранц – 19:30 часот 25 Мај
Нашата прекрасна кланица за свињи – режија: Адам Мартинец – 21 часот Кинотека
СЕЕ
ЕРА – режија: Парта Келменди – 20:20 часот Кино Фросина
Месо – режија: Димитрис Накос – 19:00 часот Кинотека
ГАЛА
Млади мајки – режија: браќата Дарден – 22:00 часот Кино Фросина
(Видео) Милошоски: Во Македонија нема да се градат бегалски кампови
Пратеникот на ВМРО-ДПМНЕ, Антонијо Милошоски, денеска демантираше дека Договорот за стратешко партнерство помеѓу Македонија и Велика Британија предвидува изградба на...
(Фото+видео) Ивановски: Отстранет и првиот билборд од Железничката станица Скопје
„Отстранет и првиот билборд од Железничката станица Скопје“ – објави на ФБ, директорот на „Македонски железници – Инфраструктура“, Синиша Ивановски....
(Видео) Кузеска: Кој му дал дозвола на Мицкоски да преговара за мигранти?
„Власта на Мицкоски подготвува анти државно и национално предавство. Угледните британски медиуми, како The Times, пренесуваат дека Владата на Мицкоски...
Притвор за неготинчанец кој со закани со нож принудил жена на полови дејствија, ја снимал и барал пари да не го објави видеото
Основното јавно обвинителство Скопје поведе постапка против едно лице од Неготино, со живеалиште во Германија, кој е осомничен за кривични...
(Видео) Масовен руски напад врз Кременчук – делови од градот останаа без струја, вода и греење
Русија синоќа изврши масовен ракетен и дрон-напад врз украинскиот град Кременчук. Според украинските воздухопловни сили, експлозии биле забележани околу 1:30...
Најмалку 25 лица загинаа во голем пожар во ноќен клуб во Гоа, Индија
Најмалку 25 лица загинаа, а повеќемина се повредени во тежок пожар што околу полноќ го зафати популарен ноќен клуб во...
Експерти предупредуваат на радиоактивна прашина по оштетувањето на обвивката на Чернобил
Заштитната обвивка изградена за да спречи ширење на радијација од нуклеарната централа Чернобил мора итно да се поправи откако беше...
Мицкоски: Европската интеграција не смее да се сведе на пасивно прифаќање, Македонија мора да знае да каже ДА кога тоа е во нејзина корист
Во 21 век, историското наследство не може да биде изговор за застој. Напротив, тоа е најсилен мотив државата да биде...
Орбан: ВМРО стана една од најуспешните политички сили во Европа, ја поставивте вашата татковина на патот на стабилен, предвидлив и безбеден развој
Претставници на сестринските партии на ВМРО-ДПМНЕ упатија честитки за како што велат, достигнувањата на партијата кои ги имаше во последните...
Тошковски доби опомена од „Сејф сити“ – возел со 1 километар на час над дозволената брзина
Министерот за внатрешни работи, Панче Тошковски, на Фејсбук објави дека добил порака за сторен сообраќаен прекршок од „Сејф сити“. „Утрово,...
Томовски: СДС да се извинат за клеветите и измислицитe, посочената компанија не е моја, во моментов немам никаква приватна компанија
„Посочената компанија не е моја, ниту пак имам било каков удел во нејзе. Јас во моментов немам никаква приватна компанија...
(Видео) Димитријевиќ: Семејната фирма на директорот на СОЗР добила 161 тендери за 5,3 милиони евра
Опозициската СДСМ денеска обвини дека семејната фирма на директорот на СОЗР, Ивица Томовски, која го менувала името, добила 161 тендери...
Македонија нема, не планира и не преговара за отворање мигрантски кампови, порача ВМРО-ДПМНЕ
Владејачката ВМРО-ДПМНЕ реагира по објавите на британските медиуми и СДСМ дека Владата подготвува договор со Обединетото Кралство за отворање центар...
Британски медиуми објавија дека се преговара со Македонија за отворање центар за мигранти, СДСМ ја повика Владата да ја објави содржината на разговорите
Социјалдемократскиот сојуз на Македонија ја повика Владата веднаш да ја објави целата содржина на разговорите со Британија и да одговори...
Никаде го немало македонското знаме на прославата на Денот на албанското знаме, прекршочна постапка за Општина Струга
Полицијата поднесе барање за поведување прекршочна постапка против Општина Струга и уште едно физичко лице затоа што на денот на...
Поранешните премиери се скараа на „Фејсбук“: Груевски вели дека Заев е дволичен, тој му одговори дека треба да си најде хоби, а не да пишува епопеи од бегство
Поранешните премиери Никола Груевски и Зоран Заев со обвинувања преку социјалната мрежа „Фејсбук“. Груевски го нарече Заев дволичен, а тој...
Од 1 јануари се намалува надоместокот за дистрибуција на струјата, останува ЕВН да ги објави финалните цени
Од 1 јануари 2026 година надоместокот за користење на електродистрибутивниот систем „Електродистрибуција“ ДООЕЛ се намалува 3,64 %, надоместокот за користење...
Алиу: Со синдикатите сме на иста страна, заеднички работиме на унапредување на статусот на здравствените работници
Министерот за здравство Азир Алиу денеска одржа работен состанок со претставниците на Самостојниот синдикат за здравство, фармација и социјална заштита...
Кривична против директорка на средно училиште во Делчево: набавила фалсификуван тест за познавање аглиски јазик од Бугарија
СВР Штип – ОВР Делчево, до Основното јавно обвинителство Делчево, поднесе кривична пријава против Д.Ц.(53) од Делчево поради постоење основи...
(Видео) „Корупцијата на власта оди до Брисел“, Филипче ја повика Ковеши да дојде во Македонија
Претседателот на Социјалдемократскиот сојуз на Македонија, д-р Венко Филипче, на денешната прес-конференција упати повик до главната европска обвинителка, Лаура Ковеши,...
