Контакт

Култура

Отворено третото издание на КРИК – фестивал за критичка култура

Објавено пред

На синоќешното отворање на третото издание на КРИК – фестивал за критичка култура во Музејот на современата уметност, Искра Гешоска рече дека во конципирањето на фестивалот сè уште е актуелна мислата на Ален Бадју дека заедницата што се заснова врз култура на критичко дејствување и соочување преку креативна конфронтација е култура на слобода што ги поместува хоризонтите на општеството.

dobivaj vesti na viber

„Токму оваа идеја е сè уште актуелна во нашето конципирање на фестивалот и тоа е она што ни треба, таквото поместување на хоризонтите во општеството и менување во општеството, создавање платформи што ќе бидат перманентно критични и ќе се борат против состојбите на вознемиреност и вонредност. КРИК беше замислен како отворена платформа и сè уште е, тој на некој начин е резиме кое почнува ново поглавје на целокупната работа не само на ‘Контрапункт’ туку и на сите други со кои заедно сме ги создавале нашите мислечки, општествени и политички наративи“, рече Гешоска.

Елена Вељановска ја претстави програмата на годинешното издание, која е поделена во три дела.
„Оваа година решивме да се занимаваме со актуелни, но поглобални теми, но кои исто така имаат влијание врз нашиот локален контекст. Оваа година не направивме изложба, имаме повеќе видеа и се занимаваме со уметноста на подискурзивен начин, но имаме музича содржина за која се надеваме дека повеќе ќе ја развиваме во иднина“, рече Вељановска.

За концептот на годинешното издание на фестивалот, Артан Садику рече дека насловот „АЛЕРТ! – пред портите на моќта очекувајте исклучување“ е единствениот начин на кој може да се опише содржината.

„Јас би го опишал како процес што сака да зборува за она што ние го искусуваме во секојдневието токму под нашата кожа, кое е многу политичко, ама не зборува. Ние сакаме да кажеме збор-два за она што се случува под нашата кожа, во нашето секојдневие, кога сме на улица, дома, кога сме во јавен простор, кога се соочуваме со политички настани, сето тоа што тлее под нашата кожа сакавме во овој КРИК да го отвориме и да го дискутираме“, рече Садику.

Тој го претстави и првиот гостин на фестивалот, Маврицио Лазарато, социолог, филозоф и професор на Универзитетот „Париз 8“, за кој рече дека е еден од водечките светски постмарксистички мислители кој ја револуционаризира денешната перспектива на трудот во капиталистичките општества.

Предавањето на Лазарато, со наслов „Помеѓу политиките на задолжување и неофашистичкиот бран во светот“, ги акцентира новите авторитарни, фашистички, недемократски движења, нивниот подем и влијанието на неолибералните економски политики врз таквата драстична промена во политичката мапа.

„Изборот на Жаир Болсонаро за претседател на Бразил е голем пресврт во историјата на светот. Овие избори покажуват што ќе се случува со светот во иднина. Неолиберализмот е само маска, вистинското лице на светот денес е фашизмот. Врската помеѓу неолиберализот и фашизмот не е нешто ново бидејќи апсолутната моќ е една од аспирациите на неолиберализмот“, истакна Лазарато.

Според него, економската криза, односно задолжувањето, бегалците и екологијата се трите клучни проблеми на светот денес, кои водат кон будење на новиот фашизам кој се крие зад маската на популистичкиот неолиберализам.

„Последните избори во Бразил покажуваат блиска врска помеѓу војната, нејзините артикулации (фашизмот, расизмот, сексизмот) и неолиберализмот. Ова не е ништо ново бидејќи подемот на неолиберализмот во Чиле почна помеѓу соработката на чилеанската војска и чилеанската група на економски либертаријанци, The Chicago Boys. Токму економската криза во Бразил беше предуслов за доаѓањето на Болсонаро на власт“.

Тој рече дека во Европа и во САД со Трамп се создава нов тип фашизам, кој нема бргу да заврши. Одговарајќи на прашањата на публиката, Лазарато истакна дека е потребно да се преосмисли концептот на револуција во 21 век бидејќи во фокусот на марксистичката мисла е само трудот и таа не го зема предвид феминистичкото движење како едно од највлијателните денес, а слично е и со расните политики, кои денес е изразуваат преку односот кон мигрантите и бегалците. „Потребна е револуционерна политика, а исто така и култура“, рече Лазарато.
Дел од отворањето на КРИК беше и перформансот на „Постглобал трио“ во киносалата на МСУ и диџеј-сетот на Тони Димитров.

За четврток (22 ноември) се планирани предавањето „За постанувањето поранешен“ и разговорот со Петар Милат од Хрватска, поврзано со општото прашање за тоа дали и колку уметничкото творештво и естетското промислување може да го надминат дисциплинскиот јаз – и во системот на уметноста и во општата рамка на општествениот живот. Милат во своето предавање ќе го акцентира постоењето на специфичната стратегија на трансверзалностa и на недисциплинатa: постанувањето поранешен.

Во разработката на оваа идеја ќе бидат презентирани примери од современата теорија на естетиката, експерименталниот филм и книжевноста, со цел да се укаже дека естетскиот еманципаторски капацитет се наоѓа во специфичната привременост на уметноста.
Потоа ќе се одржи презентација на уметнички видеа Das nackte Überleben („Гол опстанок“) и разговор со Катрин Бекер од Германија, директорката на n.b.k. видеофорумот и кураторка, Катрин Бекер, ќе претстави избор на видеодела од изминатите две децении, кои во однос на содржината реферираат на поимот состојба на исклучоци. Насловот на проекцијата Das nackte Überleben („Гол опстанок“) е инспириран од синтагмата гол живот на Џорџо Агамбен; голиот живот од кој суверената моќ може да се ослободи и располага по укинувањето на разликата помеѓу јавното и приватното. Во видеопроекцијата Бекер ги претставува и коментира делата што се однесуваат на поединецот во однос на состојбата на исклучоци – дали е тоа политичка, економска, еколошка или социјална, притоа осбрнувајќи се на разновидните аспекти, како: диктатурата (Марина Напрушкина), војната (Мозер и Швингер, Микола Ридниј) и окупацијата (Лариса Сансур), кои се исто толку важни прашања како што се и политичкото исклучување (Олег Кулик), еколошките катастрофи (Урсула Биман) или постоењето на кодексот на однесување (Френсис Алес, Мванги Хутер, Хирохару Мори), што ги регулираат општествените процеси на исклученост и вклученост.

В петок (23 ноември) случувањата ќе почнат напладне со првиот дел на работилницата за критичко пишување во сферата на визуелните уметности „Јасно и гласно“ на Маја Ќириќ од Србија. Од 19 до 20 часот е предвидено да се одржи предавањето, презентацијата и разговорот за картографските филмски наративи (Cine-Soma) со Ангела Мелитопулос од Грција. Со неа подоцна ќе дебатира Маврицио Лазарато, а вечерта звучно ќе ја обојат нејзините сонародници – CËRPA со музички сет, и Millions of dead tourists, кои ќе одржат концерт на КРИК.

Првиот дел од годинешното издание на Меѓународниот фестивал за критичка култура ќе биде заокружен в сабота со вториот дел од работилницата за креативно пишување и со предавање и разговор на тема „Кризата на неолиберализмот, кризата на демократијата“ од Алфредо Саад Фиљо од Велика Британија.



©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура

Ноември во Кинотеката на Македонија – месец на сеќавање, почест и визуелна магија

Објавено пред

Во ноември 2025 година, Кинотеката на Македонија повторно ја потврдува својата мисија како чувар на филмската меморија и храм на седмата уметност. Програмата овојпат е осмислена како богат и инспиративен мозаик што ги поврзува различните генерации на филмски автори, традиции и културни контексти – од македонските класици кои ја обликуваа националната кинематографија, преку светските филмски легенди, до современите експериментални визии кои го преиспитуваат самиот медиум на филмот. Ноември во Кинотеката ќе биде месец на сеќавање, омаж и откривање – време кога филмот станува огледало на историјата и внатрешен простор на размисла.

dobivaj vesti na viber

I. Македонската филмска ризница – враќање кон корените

Еден од најзначајните сегменти во ноемвриската програма е циклусот посветен на антологиските дела од постарата македонска продукција. Овие проекции не претставуваат само носталгично патување низ времето, туку и жива лекција за тоа како еден мал филмски простор создал дела што ја надминуваат локалната рамка и станале дел од пошироката културна историја на регионот.

Во рамките на циклусот ќе бидат прикажани класичните филмови како „Македонска крвава свадба“, ремек-дело кое со својата драмска експресија и историска симболика го втемелува митот за колективното страдање и непокорот; „Мис Стон“, филм што низ историски контекст ја разработува темата на непокорот и личната драма; „Хај-Фај“, едно од најоригиналните и социјално ангажираните дела од крајот на осумдесеттите години; и „Три Ани“, интимна драма од крајот на педесеттите, што маестрално ги обединува документарното и фиктивното, личното и универзалното.

Со овој избор, Кинотеката ја потсетува публиката дека македонскиот филм е повеќе од архивски запис – тоа е жива традиција што постојано се надградува и преосмислува. Секое ново гледање на овие дела отвора нова перспектива, не само кон филмот, туку и кон нас самите – кон тоа како се менуваме и што значи да се има колективна визуелна меморија.

II. Почести за светските легенди – Ричард Бартон и Клаудија Кардинале

Ноември 2025 е исполнет со големи јубилеи и in memoriam моменти што ја нагласуваат универзалната поврзаност на филмската уметност.

Оваа година се одбележуваат сто години од раѓањето на Ричард Бартон, великан на британското и светското глумиште, актер со глас и присуство што ја дефинираа златната ера на класичниот филм. По тој повод, Кинотеката ќе го прикаже филмот „Waterfront“ (1950) – рано и впечатливо дело во кое Бартон ја демонстрира својата природна сила на актерска трансформација и драмска суптилност. Овој омаж е потсетник на неговата длабока човечност и на неповторливата посветеност што го врежа неговото име во историјата на филмот.

Истовремено, програмата ќе ѝ оддаде in memoriam почест на Клаудија Кардинале, икона на европската кинематографија, чија убавина, интелигенција и емотивна длабочина ја обликуваа естетиката на италијанскиот филм. Низ внимателно селектирани проекции, Кинотеката ќе ја претстави како симбол на женската елеганција, сила и артистичност во златниот период на европскиот филм.

Овие омажи не се само потсетување на двајца актери со легендарен статус – тие се и сведоштво дека филмот, преку човечките ликови, ја чува меморијата на светот со сите негови страсти, идеали и заблуди.

III. Истокот и експериментот – нови филмски хоризонти

Како составен и неизбежен дел од ноемвриската програма, Кинотеката традиционално го пречекува 18-то издание на Фестивалот на јапонски филм, културна манифестација што веќе претставува вистински мост меѓу македонската и јапонската филмска култура. Во соработка со Амбасадата на Јапонија, фестивалот ќе понуди ексклузивен избор на современи и класични јапонски филмови – дела што го спојуваат визуелниот минимализам со длабоката духовност и поетската емотивност. Од новите генерации автори до ретроспективни проекции на мајсторите на јапонската кинематографија, оваа програма претставува културна медитација и потсетник дека филмот може да биде пат кон внатрешен мир.

Посебен акцент овој месец има и селекцијата на филмови на Марк Рапапорт, еден од најинтелектуално провокативните и субверзивни автори на кинематографската независна сцена. Неговите дела, кои маестрално ја спојуваат фикцијата со документарното и реалноста со иронијата, функционираат како филмски есеи што го преиспитуваат односот меѓу филмот, идентитетот и митологијата на Холивуд. Прикажувањето на Рапапорт во Кинотеката е вистинска културна авантура – дијалог меѓу традицијата и експериментот, меѓу класиката и современата филмска мисла.

IV. Кинотеката како простор на живо сеќавање

Ноемвриската програма претставува јасен показател за значењето на Кинотеката на Македонија – институција што е истовремено архива и лабораторија, меморија и инспирација. Тука филмот не постои само како уметност на минатото, туку како средство за разбирање на сегашноста и градење на културната иднина. Со внимателно одбрани филмови од различни епохи и континенти, Кинотеката создава континуитет и дијалог меѓу традицијата и новите идеи, меѓу македонската историја и светската култура.

Во месецот на магливи ноќи и внатрешни размислувања и промислувања, кино-салата повторно ќе стане светилиште на светлината и сенките. Публиката ќе може да патува низ времето, да се сретне со митови, легенди и нови филмски јазици. Ноември 2025 во Кинотеката на Македонија не е само филмска програма – тоа е покана за духовно доживување, за дијалог со историјата и со себеси, за повторно откривање на магијата наречена филм.

Целосна ПРОГРАМА

Прикажи повеќе...

Култура

Изложба „Мал формат – Миниартура“ во Културно-информативниот центар во Скопје

Објавено пред

Од

Во Културно информативниот центар во Скопје утре, 31.10., во 20 часот ќе биде отворена изложбата „Мал формат-Миниартура“ на Друштво на ликовни уметници на Македонија.

dobivaj vesti na viber

Ќе бидат претставени дела во дводимензионален и тродимензионален формат – цртежи, слики, колажи, скулптури, објекти, графики и дела во други техники од членовите на уметничката асоцијација.

Малиот формат и минијатурата се чести модели на запишување на фази од процесот на реализација на ликовните дела и со тоа се дел од тековната продукција на ликовните уметници. Во тој процес и продукцијата на финални ликовни дела во помал формат е од особено значење бидејќи дава посебно место на јасната идеја, прецизноста во реализацијата на делата и актуелност на понудениот концепт.

Проектот е поддржан од Министерството за култура и туризам.

Прикажи повеќе...

Култура

Објавен англискиот превод на научнофантастичната новела „До_адната книга“ од Стефан Марковски

Објавено пред

Од

Деновиве на Амазон, Bookshop.org, Palace Marketplace, Odilo, cloudLibrary, Borrow Box и други книжевни платформи беше објавена научнофантастичната новела „До_адната книга“ со апсурдистичко-сатирични и експериментални книжевни елементи од Стефан Марковски, која минатата година ја доживеа и својата објава на македонски јазик.

dobivaj vesti na viber

Новелата, со англиски наслов „The Bo®ing Book: A Sci-Fi Satire about the Art of Whatever Meaning Can Be“, има динамично дејство кое се развива низ повеќенасочна, сложена и нелинеарно структурирана композиција, подлегнувајќи на постојани и тешко предвидливи пресврти, кои освен што ја одразуваат повеќеслојноста на самата реалност, ја наоѓаат својата улога и како дел од експериментот кој е и централна тема.

Една од главните области на овој истражувачки експеримент е развивањето спефицични облици на вештачка интелигенција чијашто цел, покрај другото, е и проучувањето на досадата, наспроти афинитетите и допаѓањата, со цел подлабинско и посеопфатно разбирање на човекот и човечкото преку уште една негова одлика.

Книгата има 134 страници и е достапна во печатена и електронска верзија, вклучувајќи тврд и мек повез, како и Киндл формат.

Прикажи повеќе...

Најново

Македонија8 часа

На Скопје не му требаат експерименти и луѓе кои допрва ќе се учат што е локална самоуправа, порача Ѓорѓиевски од митингот во Скопје

Стоиме заедно во пресрет на конечната одлука, ова е одлука за судбината на нашиот град. Одлука за тоа во каков...

Македонија8 часа

Мицкоски најави 70 проекти: Нашата цел не е само политичка победа, почнуваме со нови училишта, болници, мерки за чист воздух, инвестиции

Претседателот на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски се обрати на народниот митинг на ВМРО-ДПМНЕ и коалицијата „Твоја Македонија’’ од пред платото на...

Македонија9 часа

Ѓорѓиевски: Веќе имаше дебата со Мециновиќ, вечерва одбрав да бидам со мојот народ

Кандидатот за градоначалник на Град Скопје од ВМРО-ДПМНЕ, Орце Ѓорѓиевски, се огласи откако партијата Левица го прозва дека одбил учество...

Македонија11 часа

Села до Меџити: Не сум дел од власта туку сум спроти неа, не рамо до рамо туку лице в лице

Лидерот на едното крило на Алијансата за Албанците, Зијадин Села, преку објава на „Фејсбук“  одговори на излегувањето на Изет Меџити,...

Македонија15 часа

(Видео) Митева: Стевчо Јакимовски и неговите пајташи од градежната мафија сакаат бетонизација на Влае, присвоиле и улица за висококатница

Стевчо Јакимовски и неговата градежна дружина сакаат бетонизација на Влае, присвоиле и улица за висококатница. Да ја потсетиме јавноста што...

Македонија15 часа

Александар Јовановски нов директор на „Комунална хигиена“ – Скопје

Александар Јовановски е нов директор на ЈП „Комунална хигиена“ – Скопје. Тој доаѓа од Град Скопје како инспектор во Секторот за...

Свет19 часа

(Видео) Масовен руски напад врз Украина, лансирани дронови и ракети: оштетени станбени згради

Повеќето украински региони останаа без електрична енергија по уште еден масовен руски напад со ракети и дронови врз цивилна и...

Европа20 часа

Франција го менува законот за силување по случајот со Жизел Пелико

Сенаторите вчера ги одобрија измените во францускиот закон за силување што би вклучувале експлицитна согласност, со што законодавството на земјата...

Свет21 час

Трамп: Средбата со Шји беше неверојатна

Претседателот на САД, Доналд Трамп, ја опиша денешната средба со кинескиот претседател Шји Џјинпинг како неверојатна пофалувајќи ги кинескиот лидер...

Свет22 часа

По 30 години, Трамп нареди тестирање на американско нуклеарно оружје

Пред средбата со кинескиот претседател Кси Џинпинг, американскиот претседател Доналд Трамп му нареди на Министерството за одбрана на САД веднаш...

Свет22 часа

(Видео) Ураганот предизвика огромна штета: премиерот на Јамајка објави снимки од воздух

Бројот на жртви од ураганот Мелиса се зголеми додека минуваше покрај Куба и се движеше кон Бахамите, еден ден откако...

Европа22 часа

Орбан: Европејците сакаат да почнат војна, ние не сакаме да се бориме

Унгарскиот премиер Виктор Орбан најави започнување на антивоена кампања, која ќе биде придружена со мировни собири низ цела Унгарија. „Опасноста...

Свет23 часа

Заврши средбата меѓу Трамп и кинескиот претседател

Американскиот претседател Доналд Трамп разговараше со кинескиот претседател Кси Џинпинг во јужнокорејската воздухопловна база, при што двајцата лидери звучеа оптимистички...

Македонија2 дена

Евроинтеграцијата е дијалог, а не диктат: Сиљановска-Давкова се обрати на Парискиот мировен форум

Претседателката Гордана Сиљановска-Давкова во рамки на учеството на осмиот Париски мировен форум, се обрати на сесијата посветена на младите и...

Македонија2 дена

(Видео) Митева: Јакимовски да објасни како е можно за една година со семејството да стане сопственик на две градежни парцели во најелитниот дел на Карпош, Жданец

„Како е возможно, за период од една календарска година, градоначалникот Јакимовски да се најде во ситуација каде со неговото семејство...

Македонија2 дена

Оставка на Сабахадин Рустеми од „Комунална хигиена“ за да не влијае на истрагата

В.д. директорот на ЈП „Комунална хигиена“ – Скопје, Сабахадин Рустеми, поднесе оставка од функцијата поради морални причини, соопшти неговиот адвокат...

Македонија2 дена

Царината заплени речиси три илјади парчиња стока: облека со потпис на заштитени трговски марки, алкохол, електронски цигари, автоделови

На граничните премини Блаце, Табановце, Богородица и Ново Село царинските службеници и мобилните тимови запленија речиси три илјади парчиња стока,...

Македонија2 дена

Орце Ѓорѓиевски по дебатата со Мециновиќ: Скопјани сакаат дела и резултати

Кандидатот за градоначалник на Град Скопје од ВМРО–ДПМНЕ, Орце Ѓорѓиевски, по синоќешната дебата со опонентот од Левица, Амар Мециновиќ, објави...

Македонија2 дена

Мециновиќ по дебатата: Ова е генерациска борба на непривилегираните

Кандидатот за градоначалник на Град Скопје од Левица, Амар Мециновиќ, по вчерашната прва дебата со неговиот противкандидат од ВМРО-ДПМНЕ, Орце...

Македонија2 дена

Обвинение за смрт на работник: камион паднал во Вардар возејќи на импровизирана патека, возачот останал заробен и починал

Основното јавно обвинителство Кавадарци поднесе Обвинителен акт против еден осомничен од Неготино за тешки дела против општата сигурност од член...