„Приказни од маргините“ е изложба што ги осветлува разновидните, занемарени простори на рабовите на општествената свест, преку интерактивни инсталации кои ја комбинираат визуелната и наративната форма.

Таа го користи краткиот расказ како преносител на гласови од и кон маргината, како инструмент кој испраќа сведоштва од оние од другата страна на границите на видливоста. Со посредство на литературата која станува медиум за комуникација меѓу центарот и маргината, создава мрежа на присуства меѓу оној што може да зборува и оној што (најчесто) не се слуша.

Изложбата претставува евокативни анимации кои ја доловуваат специфичноста на одредена локација и неговите жители. Секое дело функционира како подвижна слика, овозможувајќи поглед кон одредена маргина, без разлика дали е географска, културна, политичка или економска. Делата се претставени во форма на интерактивни инсталации, цртежи во продолжение, илустрирани свитоци што посетителите ги одмотуваат активирајќи ги различните приказни и судбини на маргиналците од различни општествено сегменти. Истите стриповски се развиваат базирани на приказните од седум кратки раскази од неколкумина писатели од земјата и регионот. Расказите „Oдбивање“ и „Одрон“ од Стефан Алијевиќ, „9:15“ од Николина Андонова Шопова, „Покана за дејт“ од Петар Андоновски, „Пловење по Дунав“ од Румена Бужаровска, „Задоцнетиот подарок“ од Георги Господинов; и „Вила Тибериа“ од Теа Тулиќ пренесуваат дел од секојдневието на оние кои се невидливи, на оние што живеат во меѓупросторите на општеството, политиката и економијата.

Што всушност ни кажува подвижната слика? Нејзината дестинација почнува да не дефинира во моментот кога ни се обраќа од дадената адреса. Додека се занимавме со вртење во одредена насока, сликата е таа што нас не превртува, ги преиспитува нашите ставови, не тера да влеземе во соучесништво со нејзините протагонисти, да размислуваме и да понудиме афективни, етички и морални матрици на животите опустошени од разно-разни неправди.

Цртежите, во заедништво со расказите, се тажен, траги-комичен коментар на радикалните нееднаквости во општеството, економската и социјалната несигурност, прекарното живеење, секојдневните борби на луѓето од маргините, но и на начинот на кој се однесуваме кон животните, деградацијата на природата и еколошките катастрофи, последици на нејзината политичка и економска инструментализација. Тие се оживување на личните приказни на оние со кои секојдневно се среќаваме, но најчесто не ги забележуваме. Безимениот бездомник што умира на улица никогаш нема да се појави меѓу „топ сториите“ на пребарувачите или вечерните вести, исто како и квир осамените, политички изманипулираните, прекаријатните работници, заглавените во постојана транзиција, невидливите во мејнстрим-кадарот, оние чии гласови не допираат до политичката елита, оние кои се исклучени од донесување одлуки, оние кои се наоѓаат вон доменот на правната и граѓанската политика, оние кои преживуваат. Сите овие слики заедно го одразуваат мноштвото начини на кои маргините се создаваат, оспоруваат и трансформираат.

Маргината хируршки интервенира во јадрото на текстот на секој расказ. Книжевниот јазик ја отвора можноста за транспарентна комуникација што вистинскиот социјален простор ја оневозможува, отвора полифонична сцена во која множина дисонантни придушени гласови се артикулираат и не соочуваат. Ликовната интервенција пак открива што се случува со текстот и нарацијата, но и со нашето искуство, кога уметничкиот интерес за цртеж и боја ги осветлуваат политичките пејзажи во рамки на маргината, им даваат боја и лик на маргинализираните, но и нови значења кои продолжуваат да се читаат и независно од расказите. Оттука, комбинирајќи го текстот и цртежот во една подвижна слика, делата стануваат интерактивни мапи на политичката, социјалната и културната обоеност и разновидност на маргините, овозможувајќи им видливост и културно признавање, во и надвор од симболичните простори, локални и глобални.

Маргините се простори на несигурност, арени на динамични политики, но и места каде што се прекршуваат централните наративи и каде што историјата може повторно да се напише од спротивниот крај. Тие не се само географски или општествени периферии, туку и епистемолошки зони, места каде што се раѓаат нови начини на знаење, гледање и зборување. Да се дејствува од маргината значи да се користи нејзината слабост како сила, како позиција што овозможува критичка дистанца од центарот, но и можност да се замислат алтернативни заедници, економии и облици на грижа.

Оттука, изложбата не повикува да ја лоцираме, центрираме и да ја разрешиме маргината, да ги ги читаме маргините не само како периферии, или физички граници, туку како витални простори со енергична социјална структура; да го препознаеме мноштвото маргини како коментар на радикалните нееднаквости во општеството, но и како преглед на саморефлексивната свест за сопствените политички и социјални позиции во и вон маргините.

Во време кога економската несигурност и политичката фрагментација продолжуваат со забрзано темпо, маргините се препознаваат како се поголеми простори, но и како политички генеративни места, простори каде се пресоздаваат животи. Во тој контекст, изложбата ги отвора маргините не само како тема, туку и како позиција на гледање и зборување. Приказните од маргините повикуваат на одговорност, да се препознае местото од кое се зборува и погледот што секогаш останува надвор од кадарот.

Фестивалот на европски филм „Синедејс“, во соработка со престижните европски маркетинг агенции Alphapanda и Luckytime, го објавува повикот за учесници на дводневниот хакатон за филмски маркетинг кој ќе се одржи од 4 до 6 декември во Младинскиот културен центар во Скопје.

Настанот е наменет за млади автори, продуценти, студенти и професионалци од областа на филмот, комуникациите и маркетингот, како и за сите љубители на визуелни приказни кои сакаат да научат како се создава ефективна и препознатлива промотивна кампања.

Во текот на првиот ден, на 5 декември, учесниците ќе работат во групи, развивајќи вистински стратегии за филмски маркетинг, под внимателно водство и насоки од меѓународните експерти. Работата ќе биде проследена со презентации и конструктивни коментари што ќе им помогнат на учесниците да размислуваат како професионалци во индустријата. Денот ќе заврши со проекција на филм од програмата на „Синедејс“, избран специјално од страна на експертите.

Вториот ден, на 6 декември, ќе биде посветен на продлабочување на знаењата: како се оформува приказната за еден филм за да допре до вистинската публика, што ја прави една кампања незаборавна, и на кој начин се создава содржина што ќе се споделува, клика и памети. Под менторство на водечките европски агенции Luckytime и Alphapanda, учесниците ќе работат на реални примери, ќе изведуваат практични вежби и ќе развиваат тимски стратегии. Денот ќе биде заокружен со презентации, анализа и детален feedback.

Секој ден од хакатонот ќе трае околу шест часа, со предвидени паузи и многу простор за креативност.

Пријавувањето е со пополнување на апликација која е достапна на профилите на фестивалот на социјалните мрежи.

Крајниот рок за пријавување е 21 ноември 2025 година. Бројот на учесници е ограничен, а избраните кандидати ќе добијат известување по е-пошта најдоцна до 25 ноември.

Агенцијата Alphapanda, со седиште во Берлин и тимови во Варшава, Лозана и Милано, веќе повеќе од една деценија е меѓу водечките имиња во европскиот филмски маркетинг. Нивното портфолио опфаќа соработка со компании како Warner Bros., 20th Century Fox, BFI, NEON, Curzon, European Film Awards и многу други. Од друга страна, париската агенција Luckytime се истакнува со својата специјализација во дигиталниот маркетинг за кино и аудиовизуелната индустрија, со клиенти меѓу кои се CNC, AFCAE, StudioCanal, MK2, Pyramide и Jour2Fête.

Хакатонот е организиран со финансиска поддршка од програмата „European film festival support“ на Европската унија, под имплементација на Cineuropa.org, Institut français и Goethe-Institut. Целта на програмата е да го поддржи развојот и да го подобри квалитетот на европските филмски фестивали што се организираат во различни земји ширум светот.

Фестивалот на европски филм „Синедејс“ по 24. пат ќе се одржи во МКЦ, во периодот од 3 до 10 декември 2025.

Во Културно-информативниот центар – Скопје, Изложбен салон Империјал 2, утре, 18 ноември, со почеток во 20.00 часот, ќе биде отворена изложба на слики „Оган“ од ликовната уметница Бојана Артиновска.

„’Оган’ е мојот најнов циклус посветен на еден од најмоќните природни елементи – огнот како движење, страст и внатрешна сила. Процесот на создавање беше длабоко личен: свесно поврзување со елементот, со топлината во телото и со соларниот плексус како центар каде се раѓа волјата, самодовербата и личната моќ. Создавањето ме научи дека оганoт не е сила што ја освојуваме, туку енергија што се разбудува во нас.

Овие дела се сведоштво за тој процес. Боите не се употребени за опис, туку за вибрација – портокалови, црвени, жолти и црни слоеви се преплетуваат во различни интензитети низ непредвидливи слоевити текстури. Атмосферата се движи од меко, жарно чувство до поинтензивни огнени слоеви, во кои движењето природно се менува и се обновува. Се обидував да работам без наметнување, дозволувајќи ѝ на сликата сама да ја открие својата форма.

Отворањето на изложбата ќе биде живо и возбудливо. Ќе биде активирана атмосфера која го следи ритамот на самиот елемент. Посебен дел од програмата останува ненајавен – мал огнен момент што ќе го почувствуваат само оние што ќе присуствуваат.
Но со голема чест ја најавувам и соработката со двајца извонредни гости:

Емил Петро, визуелен уметник, дизајнер и истражувач кој работи со светлина, дигитална анимација и современи сценски визуелизации. Неговите светлосни интервенции се препознатливи по тоа што го менуваат просторот и создаваат ново слоевито доживување. За изложбата ОГАН, Емил ќе изведе светлосни проекции и движења врз делата, со што ќе внесе дополнителна динамика и енергетски импулс што природно се надоврзува на боите и текстурите.

Игор Темел –основач на Amon-dur Music Studio – Битола, чија музичка чувствителност и продукциско искуство ќе изградат звучна димензија што природно го следи визуелниот јазик на изложбата. Неговата музика ќе пулсира заедно со делата и со проекциите, создавајќи единствена атмосфера каде бојата, звукот и светлината дишат заедно.

„ОГАН“ е покана за будење и враќање кон животната енергија што ја носиме во себе — енергија што не уништува, туку буди, прочистува и создава. Покана за храброст да согориме старото и да се отвориме кон новото. Те повикува да го почувствуваш пламенот во живо, во моментот кога уметноста станува енергија, а енергијата – искуство“, напиша Бојана Артиновска.

Бојана Артиновска е визуелна уметница родена во Велес, а живее и работи во Битола. Дипломирала на Факултетот за ликовни уметности во Скопје, на отсек сликарство и сценографија. Како слободен уметник, од 2000 до 2003 година работи во САД, по што активно твори на македонската уметничка сцена.

Таа е член на трите национални здруженија на ликовни уметници – ДЛУБ, ДЛУП и ДЛУМ – и има долгогодишно искуство во сликарството, сценографијата, дизајнот и театарската визуелизација. Соработува со НУЦК „Марко Цепенков“ и со повеќе театарски работилници на проекти поврзани со сценографија, костимографија и шминка.

Артиновска има реализирано бројни групни настапи и девет самостојни изложби, меѓу кои „Во мене“ (2008), „Гозба“ (2011), „Трепет“ (2020), „Позадини“ (2021), „Земја“ (2022), „Вода“ (2023/2024) и „Парчиња живот“ (2024). Добитничка е на наградата за најдобра сценографија на фестивалот „Репасаж“ во Србија (2010) и на наградата „4-ти Ноември“ на ДЛУБ (2022).Во својата работа користи техники на боја, текстура и експериментални слоеви, а паралелно е активна и како инструктор по јога.

Изложбата ќе биде отворена до 03.12.2025 година.