Советот на Град Скопје едногласно ја прифати иницијативата за дислокација на цементарницата „Усје“, поднесена од Зелен хуман град, по 13-часовна седница на која, како што соопштија од движењето, за првпат биле обединети сите политички групи во Советот околу ова прашање.

Со усвоените заклучоци, Град Скопје е задолжен да се обрати до Министерството за животна средина и просторно планирање со официјално барање да се испита работењето на Цементарница Усје и на сите големи индустриски загадувачи, како и дали целосно ги исполнуваат условите и обврските од дозволите за работа и важечката еколошка регулатива. Министерството треба во најкраток рок да го извести Градот за резултатите.

Истовремено, од Државниот инспекторат за животна средина се бара да спроведе серија ненајавени вонредни инспекциски надзори, со цел да се утврди фактичката состојба, почитувањето на еколошките стандарди и дозволените емисии, како и примената на мерките за заштита на животната средина и здравјето на граѓаните.

Советот ја повикува Општина Кисела Вода, врз основа на наодите и мислењата од надлежните институции, да води особена сметка при изработката на деталните урбанистички планови, а истата обврска се однесува и на останатите општини во составот на Град Скопје и на самиот Град, со цел усогласен и одржлив пристап во просторното и урбанистичкото планирање.

Дополнително, градоначалникот на Град Скопје е задолжен да се обрати до Владата за да се разгледа можноста за започнување постапка за дислокација на „Усје“ и на другите големи индустриски загадувачи на соодветни локации надвор од скопската котлина, согласно Законот за животна средина и Просторниот план.

Советничката, Катерина Цаневска, по гласањето на социјалните мрежу оцени дека со оваа одлука советниците застанале на страната на граѓаните и јасно се изјасниле за дислокација на, како што наведе, загадувачот надвор од Скопје.

„Сите заедно се согласија: дислокација на загадувачот Усје надвор од градот и скопската котлина“, нагласи таа.

Според Цаневска, со едногласно донесените заклучоци се отвора пат за целосна институционална проверка на работењето на „Усје“ и на другите големи загадувачи, како и за серија ненајавени инспекциски надзори за утврдување на реалната состојба на терен. Таа додаде дека идното урбанистичко планирање мора да се темели на овие наоди, со цел заштита на животната средина и здравјето на граѓаните, а Владата да отвори постапка за дислокација на индустриските капацитети надвор од скопската котлина.

Демократска обнова на Македонија (ДОМ) ја поздравува Одлуката на Советот на Град Скопје за поднесување иницијатива за дислокација на тешката индустрија.

„Тоа е легитимна долгорочна визија за хуман град, која ја поддржуваме како крајна цел. Сепак ДОМ како одговорна зелена партија мора да предупреди на реалноста: дислокацијата на капацитет како „Усје“ е исклучително сложена правно-финансиска операција која дури и да започне веднаш би траела со години. Тука се отвораат прашања за надлежностите, цената на експропријацијата и правните лавиринти за кои во моментов нема ниту временска рамка, ниту финансиска конструкција. Граѓаните на Скопје немаат време да чекаат правни разрешници. Белите дробови на нашите деца се полнат со отрови сега, оваа зима“, велат од ДОМ.

Затоа, смета партијата, додека се трасира тој долг пат за дислокација, ДОМ инсистира на итна примена на конкретни мерки кои даваат резултат веднаш.

„Бараме од Владата и МЖСПП итно спроведување на следниот пакет мерки:
1. Јавен мониторинг во реално време – право да знаеме што дишеме:
Мерењата на емисиите од оџаците не смеат да бидат „интерна тајна“ на компанијата или достапни само за инспекторите. Бараме системот за мониторинг да биде директно поврзан со веб-страницата на МЖСПП со 24-часовен јавен пристап за сите граѓани. Податоците мора да се гледаат во живо, без можност за филтрирање или одложено прикажување. Јавноста мора да има увид во секој момент дали се надминати граничните вредности.
2. Временско поместување на ремонтите:
„Усје“ да се обврзе со законски акт годишните ремонти (запирање на печките) да ги врши исклучиво во декември и јануари. Ова е бесплатна мерка која веднаш ќе го намали товарот врз воздухот во најкритичните месеци на температурна инверзија.
3. Стоп за алтернативни горива:
Итна забрана за користење на пластика, текстил и гуми како енергенс. Додека фабриката е во населено место, мора да работи исклучиво на гас.
4. Технолошка надградба – „Влажни испирачи“:
Задолжително вградување на влажни испирачи (scrubbers) за фаќање на киселите гасови и честички. Ова е стандард кој мора да се исполни без одлагање доколку не се користи гас.
5. Жестока контрола на „малите оџаци“:
Загадувањето не е само од индустријата. Потребни се итни, засилени контроли на сервисите и погоните кои горат отпадно масло и лакиран дрвен отпад. На испекторите да им се обезбеди современа опрема за индикативни мерења. За ова ни треба силен Инспекторат за животна средина (ДИЖС), предводен од докажан професионалец од техничките науки со искуство во индустријата,а не партиски кадри кои не ги познаваат процесите“, велат од ДОМ.

На седницата одржана на 3.12.2025 година, Собранието распиша јавен оглас за избор на три члена на Комисијата за спречување и заштита од дискриминација. Мрежата за заштита од дискриминација бара од Собранието да избере стручни, независни и непристрасни експерти како членови на Комисијата за спречување и заштита од дискриминација.

Комисијата, како независно тело за еднаквост, беше препознаена од страна на Европската комисија како тело коешто значително контрибуира во заштитата на човековите права и слободи. Телата за еднаквост се клучни во заштитата, промоцијата и унапредувањето на човековите права и слободи, и директно се поврзани со европската интеграција на земјата.

„По изгласување на новиот Закон за спречување и заштита од дискриминација, сведоци бевме на избор на членови на Комисијата коишто не ги исполнуваат условите предвидени во Законот и во објавениот оглас. Како што беше нотирано и во извештајот на Европската комисија за напредокот на Северна Македонија за 2025 година, именувањето на членовите на Комисијата треба да биде врз основа на способности и во согласност со законските услови. Па така, во пресрет на изборот на нови три членови на Комисијата, апелираме и бараме Собранието да внимава на изборот на членовите на Комисијата, коишто ќе постапуваат во случаи кадешто најмаргинализираните наши сограѓани ќе се охрабрат да ја пријават дискриминацијата. Имајќи го тоа предвид, потсетуваме дека услови за избор се: да е државјанин на Република Северна Македонија, да има стекнато 240 кредити според ЕКТС или VII/1 степен на образование и има минимум седум години работно искуство од областа на човековите права, од кои пет години во областа на еднаквост и недискриминација, во моментот на изборот со правосилна судска пресуда да не му е изречена казна затвор од над шест месеци или забрана за вршење професија, дејност или должност, и да не е носител на функција во политичка партија“, велат од Мрежата.

Истовремено, апелираат дека составот на Комисијата треба да има предвид соодветна застапеност, односно да вклучува лица со попреченост, жени и/или припадници на ЛГБТ популација.

Како и претходните избори за членови на Комисијата, Мрежата за заштита од дискриминација внимателно ќе го набљудува изборот и ќе учествува во јавното претставување на кандидатите, со цел да осигура дека лицата-кандидати го имаат потребното законско искуство за членство во Комисијата за спречување и заштита од дискриминација.