Македонија
Судијката Павловска-Данева: Во европските држави доминира ставот дека редовните судови не може да одбијат примена на законите кои ги сметаат за неуставни

Судијката на Уставниот суд, проф.д-р Ана Павловска-Данева се обрати на Панелот за „Правно советување за современи теми Одлуки на Уставниот суд vis – a – vis Одлуки од редовно судство” на Годишната меѓународна конференција со која се одбележаа 73 години од основањето на Правниот факултет „Јустинијан Први”- Скопје.
Во фокусот на нејзиното излагање беше темата за „Кохабитација на Уставниот суд и редовните судови во Република Северна Македонија”.
Проф. д-р Павловска-Данева потенцираше дека во македонската правна рамка недостасуваат процесни одредби за постапувањето на редовните судови во врска со извршувањето на одлуките донесени од страна на Уставниот суд, а во врска со поднесено барање за заштита на човекови права и слободи.
„Секој обид за толкување на одредбите од новиот Акт на Уставниот суд и Законот за судовите (како и за примена на веќе непостоечката одредба од Деловникот на Уставниот суд кој му претходеше на новиот Акт) во правец на постоење надлежност на Уставниот суд да поништи правосилна одлука на редовното судство, се судира со неможноста за реална имплементација на ваквите одлуки на Уставниот суд заради отсуство на посебни процесни норми во македонската легислатива со која се уредува судското постапување – Законот за кривичната постапка, Законот за парничната постапка и Законот за управните спорови. Ова би значело дека останува задача на редовното судство преку својата пракса (која е исклучително скромна) да ги уреди правилата на сопственото постапување во случај на поништување на негова одлука од страна на Уставниот суд, што претставува непосакувана реалност”, потенцираше Павловска-Данева.
Како втора, но исклучително значајна тема која предизвикува дилеми генерално, не само во нашата држава, судијката проф. д-р Павловска-Данева ја посочи следната: „Дали и како редовните судови може да ценат уставност на некој закон во текот на водењето на судска постапка?”
Анализирајќи како е нормирано ова прашање се доаѓа до заклучок дека при своето правораздавање и одлучување во конкретни предмети, судиите во редовното судство можат да ја ценат и уставноста на законите, така што нема да применат извесен (според нив неуставен) закон, решавајќи го предметот непосредно врз основа на Уставот или поднесувајќи иницијатива пред Уставниот суд.
„Уставот предвидува дека судовите судат врз основа на Уставот, законите и меѓународните договори ратификувани во согласност со Уставот, што имплицира дека судијата може и непосредно да го примени Уставот кога цени дека извесен закон е неуставен, а како потврда за издржаноста на ваквата интерпретација се јавува и членот 18, став 2 од Законот за судовите каде е предвидено дека доколку судот смета дека законот што треба да се примени во конкретниот случај не е во согласност со Уставот, а уставните одредби не можат директно да се применат, ќе ја прекине постапката до донесување на одлука од страна на Уставниот суд”, вели судијката Павловска-Данева.
Како примери од судската пракса во оваа насока ги наведе постапувањето на Кривичниот суд во Скопје кој пред донесувањето на новиот Закон за кривичната постапка, директно ги има применето уставните Амандмани при носење на одлука за времетраење на притворот. Исто така, го спомена и примерот од минатата година кога дел од одредбите од Законот за изменување и дополнување на Законот за облигационите односи од 2023 година, во поглед на новиот рок за застареност не беа применувани од страна на судиите во основните граѓански судови, оценувајќи го ова одлучување како еден вид на т.н. „пасивна“ оцена на уставноста на конкретниот Закон преку негово игнорирање. Дел од анализата на оваа тема е Законот за Управните спорови од 2019 година кога судиите одбиваа да применат одредба со која законодавецот предвиде рок за поднесување тужба за поведување на т.н. претходен управен спор или спор на молчење на администрацијата – законска одредба која несомнено беше спротивна на уставно-загарантираното право на секој граѓанин на судска заштита против актите и дејствијата на државата.
„Во последните два случаи, судиите не се одважија да донесат одлуки засновани непосредно врз основа на одредба од Уставот, ниту пак ја искористија законската можност од чл. 18 од Законот за судовите да ја запрат судската постапка и да поднесат иницијатива за оцена на уставноста на законот пред Уставниот суд. Едноставно, по пат на игнорирање не ги применуваа законските одредби за кои сметаа дека се спротивни на Уставот”, заклучи судијката проф. д-р Павловска-Данева.
Нашата домашна пракса е скромна по овие прашања, но европската литература препознава бројни примери за судир на надлежностите на уставните наспроти оние на редовните судови, судијката. За изработка на трудот кој следи од одржаната Конференција, земено е во анализа компаративно искуство на кохабитирањето помеѓу Уставните судови и редовното судство во Полска, Италија, Германија и Португалија. Особено е ценето мислењето и на Венецијанската комисија која го истакнува ова прашање како слабост на централизираниот модел на уставна контрола, напоменува судијката проф. д-р Павловска-Данева во своето излагање на Правниот факултет.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Македонија
ЦУК: Активни пожари кај Дојран, Гази Баба, Македонски Брод и Пелинце

Ситуацијата со пожарите на отворен простор низ земјата и денеска останува активна. Според податоците на Центарот за управување со кризи до 12:15 часот на 13 јули, регистрирани се вкупно 14 пожари, од кои четири се сè уште активни, додека останатите се ставени под контрола, локализирани или изгаснати.
Активни пожари се бележат во четири општини. Пожарот во селото Николич, во општина Дојран, сè уште не е изгаснат и зафаќа нискостеблеста шума. Гори и во Старо Нагоричане, каде што огнот зафати ниска вегетација кај селото Пелинце. Во општина Македонски Брод, пожарот кај с. Девич се проширил на деградирана нискостеблеста шума, сува трева и лисна престилка. Најновиот активен пожар е пријавен во општина Гази Баба во близина на гробиштата на Камник, каде што гори ниска вегетација.
Во меѓувреме, два пожари се локализирани, односно се спречени од понатамошно ширење, шумскиот пожар меѓу селата Горњани и Блаце во Чучер Сандево, како и оној кај с. Џидимирци во општина Велес.
Три пожари се ставени под контрола: на пошироката територија во Македонски Брод, меѓу селата Црешнево, Крапа и Локвица, каде што изгоре деградирана дабова шума и грмушки; во селото Слатино, исто така во Македонски Брод, каде што гореше ниска вегетација; како и кај селото Крушје во Велешко, каде огнот зафатил шума.
Пет пожари се целосно изгаснати. Интервенција била извршена во Гостивар, кај локалниот стадион, каде што горела ниска вегетација. Пожари се изгаснати и во селото Перово кај Ресен, во кругот на фабриката ФЗЦ во Куманово, како и на две локации во Охрид – во селото Оровник и во населбата Далјан, каде што горела ниска вегетација и ѓубре.
Македонија
Петрушевски: Приведени осомничени за подметнување пожари, дел поврзани со опозицијата

Пратеникот на ВМРО-ДПМНЕ, Бране Петрушевски вели дека последните пожари што ја зафатија околината на Скопје, според досегашните информации, не биле резултат на несреќа или случајност, туку дел од намерна и координирана акција.
Тој рече дека Министерството за внатрешни работи пронашло јасни докази за подметнување, дрва натопени во бензин, ракавици и автомобилски гуми на неколку локации каде што избувнале пожари.
„Институциите веќе презедоа конкретни чекори – неколку лица се приведени, а според неофицијални информации, дел од нив се поврзани со опозициски партии, па дури и со функционери на опозицијата“, вели пратеникот.
Според него во јавноста веќе се отвори прашањето, дали целта на овие пожари била создавање хаос во главниот град?
„Она што се случуваше околу Скопје со пожарите не беше случајно. Станува збор за организирана акција од луѓе кои не му мислат добро ниту на Скопје, ниту на Македонија. Благодарение на брзата реакција на институциите, новата механизација и високо мотивираниот кадар, хаосот беше спречен“, изјави Петрушевски.
Тој посочи и на сомнежот за координирана политичка кампања.
„Веднаш по избивањето на пожарите, сведочевме на брзи реакции и соопштенија од страна на СДСМ и нивни блиски медиумски чинители. Се поставува прашањето, дали опозицијата се обиде да ги искористи пожарите за создавање политички наратив?“, праша Петрушевски.
Во моментов, истрагата е во тек, а јавноста очекува официјални детали од страна на МВР и обвинителството. Доколку се потврдат политичките поврзаности, ќе се отвори сериозно прашање за кривична и морална одговорност на вклучените.
Македонија
Митрополитот Георгиј стапи на тронот на Дебарско-кичевската епархија, вети дека ќе служи со љубов и пожртвуваност

Со торжествена Божествена литургија во Соборниот храм на охридските архиепископи „Света Софија“, архимандритот Георгиј денеска беше хиротонисан и устоличен за нов митрополит на Дебарско-кичевската епархија. Чинот го водеше архиепископот охридски и македонски г.г. Стефан, во присуство на бројно свештенство, владици од целата земја, верници и државни функционери.
Новоназначениот митрополит Георгиј, пред членовите на Светиот синод и присутните верници, се завети дека ќе служи со посветеност, според каноните на Светата црква и со најголема послушност кон Божјата волја.
„Се заколнувам со живиот Бог дека секогаш ќе ги имам на ум неговите зборови – проколнат да биде секој што нема да го извршува Божјото дело. Ќе бидам вреден, нема да бидам мрзлив, и сето тоа ќе го правам според мојата совест, без лицемерност, туку со искрена љубов кон Бога и кон ближните“, рече меѓу другото митрополитот Георгиј во својата прва беседа како владика.
Архиепископот г.г. Стефан пак истакна дека овој избор претставува продолжение на духовната традиција на епархијата.
„Сите досегашни охридски светила покажаа дека епископот не е само управител, туку жртва светаденица, сведок на вечната вистина и глас на безгласните. Денес добивме архиереј достоен на своите претци – пастир кој ќе ги понесе добродетелите на оние што го воделе патот пред него“, истакна архиепископот.
Митрополитот Георгиј го презема раководството на Дебарско-кичевската епархија по упокојувањето на митрополитот Тимотеј во ноември минатата година. Неговиот избор дојде по интензивна подготовка, само пред еден и пол месец се замонаши, а потоа беше произведен за јероѓакон, јеромонах и игумен, сè до изборот за митрополит.
Поранешен декан на Богословскиот факултет, Ѓоко Ѓорѓевски – сега митрополит Георгиј – е роден во Скопје во 1968 година. Завршил богословски студии во Скопје, а магистрирал и докторирал на Папскиот универзитет „Грегоријана“ во Рим. Има богато црковно и академско искуство, меѓу другото и како амбасадор на Македонија при Светата Столица. Автор е на повеќе книги и преводи на Светото писмо.