Македонија
Европската конференција за блатни екосистеми во Охрид – пресвртна точка за Студенчишко Блато
Европската конференција на научниците од областа на блатните екосистеми (SWS), која се одржуваше од 30 април до 4 мај во Охрид, донесе околу 50 експерти од оваа област. Покрај својот годишен состанок, експертите се собраа токму во Охрид за да го видат овој „скапоцен камен на природата“ и првенствено да го видат Студенчишкото Блато. Бидејќи за Блатото се зборува на годишните конференции на SWS уште од 2015 година кога во Македонија „бетониран предел“ звучеше попривлечно од „илјадници години стар природен воден филтер со илјадници птици, ендемски видови, зародиш на живот, чувар на микроклимата – срцето на езерото!“, соопшти Охрид СОС.
Во позитивен дух, врз основа на својата експертиза и посетата на Блатото, научниците едногласно ја усвоија Декларацијата за заштита на екоситемот на Охридското Езеро во која констатираа дека Охридското Езеро и со него поврзаното Преспанско Езеро имаат исклучителна вредност поради богатството на биолошка разновидност и неспоредливиот континуитет на развој во текот на најмалку 1,6 милиони години што довело до создавање уникатна средина која овозможува истражувања на климата и еволуцијата, како и создавање голем број ендемични видови.
Охридското Езеро е сè уште во извонредна состојба, но постојаниот внес на отпадни води претставува сериозна закана за неговиот квалитет. Последното живо блато на македонскиот охридски брег, Студенчишко Блато, е евидентно деградирано и многу помало од неговата природна големина пред 50 години. Од низата деструктивни активности, последната е скорешната изградба на широка асфалтна патека која го нарушува неговото хидролошко единство со Охридското Езеро. Остатокот од Студенчишко Блато е суштински важен и многу вреден поради биолошката разновидност, добро одржаните неколкуметарски слоеви тресет, единствениот целосно функционален блатен систем кој се граничи со Охридското Езеро и обезбедува многубројни екосистемски услуги (прочистува, штити итн.), а неговиот загубен дел може лесно да се ревитализира.
УНЕСКО статусот се покажал како недоволен да го спречи директното влевање на загадена вода во езерото и не обезбедил никаква заштита за вредното Студенчишко Блато. Охридското Езеро како единствен систем со Студенчишко Блато е од клучна важност за економскиот развој кој може да се постигне преку одржлив туризам, така што заштитата и ревитализацијата на овој екосистем мора да бидат број еден приоритет за регионален развој.
Друштвото на научници за блатни екосистеми (SWS) со оваа Декларација ги повикува локалната и централната власт значајно да ја подобрат заштитата на Охридското Езеро, вклучително и на Студенчишкото Блато и на езерскиот слив, што оптимално би се постигнало со прогласување на езерскиот систем како блатен екосистем од меѓународна важност под Рамсарската конвенција, за што имаме информација дека е добредојдено во Рамсарскиот секретаријат во Швајцарија и може да се реализира со расположливите податоци.
Исто така се повикува на итно изготвување и спроведување акциски план за заштита на Студенчишкото Блато и за негова итна ревитализација, што подразбира замена на постојниот пат кој ги раздвојува Блатото и Езерото со дрвена патека, со цел да се овозможи комуникација со езерото, чистење на отпадот, запирање на земјоделските активности со обесштетување на сите сопственици на имоти на најдобар можен начин, и многу важно – трајно враќање на Блатото во неговата првобитна големина.
Потребна е и сериозна ревизија на практиките на управување со водите во урбаните и руралните области околу езерото за да се спречи влевање на загадена вода, како и обнова и создавање нови блатни системи. Локалната власт во Охрид треба да развие повеќе атракции за природен туризам во регионот за да се зголеми приходот преку понуда на поразлични опции и продолжување на туристичката сезона каде што Студенчишко Блато како парк на природата би имало значајна улога.
Оваа декларација треба да послужи како уште една силна причина македонските власти што поскоро да ја поднесат иницијативата за впишувањето на Охридското Езеро на Рамсарската листа, да се докомплетира студијата за варолизација на Блатото, тоа да се заштити во целиот обем, но и да се прошири.
И Рамасаркиот комитет се обрати до учесниците на конференцијата преку писмо во кое се вели: „Ги поздравуваме позитивните сигнали од македонските власти за можното впишување на Охридското Езеро и со него поврзаните блатни екосистеми во Рамсарската листа на водни живеалишта од меѓународно значење“.
На формалното затворање на конференцијата, претставници на Граѓанската иницијатива Охрид ЅОЅ му врачија благодарница на Друштвото за неговата неколкугодишна заложба за алармирање на потребата од заштита на Блатото во научните кругови, дописи до претставниците на власта во Република Македонија, поддршката кон иницијативата на Охрид ЅОЅ и Е.Д.Е.Н. за прогласување на Блатото за споменик на природата и Рамсарска локација (заедно со Езерото). Исто така, симболичен подарок му беше врачен и на стариот пријател на Охрид, проф. д-р Јос Ферхуфен, поранешен претседател и актуелен заменик-претседател на Европскиот огранок на SWS, кој за Студенчишко Блато зборуваше дури до Кина, бидејќи „научниците треба да се огласат и тогаш кога не се прашани“. Тој зборуваше кога беше најпотребно и кога повеќето избраа да молчат.
Според Охрид СОС, науката, од жариштето на биодиверзитетот на Европа ја испрати својата јасна порака, сега на потег се носителите на одлуки. Владта ја усвои иницијативата за Рамсарска номинација и заштита на Студенчишко Блато. Оваа конференција треба да биде и пресвртна точка за Охридскиот Регион, бескомпромисно отворање на еден нов, современ, пат за економски развој кој одговорно ја вреднува и паметно управува со природата.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Македонија
Светна новогодишната елка! Отворен и Божиќниот маркет во Скопје
Во Скопје вечерва светна новогодишната елка и официјално беше отворен Божиќниот маркет, со што симболично беше означен почетокот на празничната магија во главниот град.
Градоначалникот на Град Скопје, Орце Ѓоргиевски, им се заблагодари на скопјани, особено на најмладите, за масовното присуство, радоста и позитивната енергија што, како што наведе, заеднички ја споделиле на настанот.
„По години сивило, Скопје повторно блесна“, порача Ѓоргиевски, додавајќи дека со оваа церемонија градот направил значаен чекор напред кон визијата да се развива рамо до рамо со современите европски градови, преку создавање настани што носат заедништво и радост за сите генерации.
Градоначалникот оцени дека оваа вечер ќе остане запишана и ќе прерасне во убава традиција, упатувајќи благодарност до сите граѓани што со своето присуство ја направиле ноќта посебна.
„Време е Скопје повторно да живее со светлина, насмевки и празнична топлина“, порача Ѓоргиевски.
Со свеченото украсување и отворањето на Божиќниот маркет, Скопје официјално влезе во празничниот период. Ѓоргиевски претходно денес најави повеќе настани во таа насока.
Во периодот од 15 до 31 декември секојдневно од 18 часот ќе има празнична програма со музички настапи, диџеј сетови уметнички изведби и бројни изненадувања. Секој викенд од 12 до 14 часот содржините се целосно посветени на најмладите со анимации, креативни работилници, интерактивни активности и празнични изненадувања.
„Ова е почеток на нешто ново, магично и возбудливо за нашиот град. Првпат во историјата Скопје ќе ја дочека новата 2026 година со вистинска новогодишна зимска бајка. Настан кој ги обединува сите генерации од најмладите до највозрасните заедно се семејствата, пријателите, сограѓаните. Скопје конечно ќе покаже дека може да биде весел, модерен и динамичен град, град кој наликува на светска метропола во срцето на Балканот“, вели градоначалникот Ѓорѓиевски.
Централниот дел од новогодишната програма започнува на 27 период во кој градоначалникот Ѓорѓиевски смета дека Скопје ќе живее во полн празничен ритам. Напладне на Плоштад Македонија ќе дојде дедо Мраз со подароци и изненадувања за сите присутни.
Посебна можност во празничните денови Град Скопје ќе им даде на талентираните средношколци.
„Публиката ќе има можност да ги слушне најталентираните скопски средношколци кои ќе настапат со свои музички изведби и свои бендови. Во програмата се вклучени сите средни училишта на градот Скопје како дел од заложбата за поттикнување на младинската креативност и активно учество во културниот живот на нашиот град. Ги поканувам сите граѓани, сите семејства и посетители заедно да ја започнеме новата традиција и да бидат сите дел од новогодишната магија создавајќи Скопје исполнето со светлина, радост и позитивна енергија“, повика градоначалникот Ѓорѓиевски.
Тој кажа дека имал само една желба околу дочекот, забавата да ја направам домашни музички ѕвезди, па за дочекот се најавени Каролина Гочева, Тамара Тодевска, Миле Кузмановски, Огњан Здравковски, Куку Леле, Лара, Пајак, Два Бона и Тина Перовска.
Зимската бајка Град Скопје ја организира со финансиска поддршка од Државната лотарија на Македонија.
Македонија
Првите подводни археолошки истражувања во Преспанското Езеро открија редок органски материјал
Преспанското Езеро годинава е во фокусот на значаен археолошки настан, откако за првпат во овој регион беа реализирани подводни археолошки истражувања, кои донесоа исклучително вредни откритија за културното наследство на Северна Македонија.
Истражувањата се спроведуваат од НУ Завод и музеј – Битола и Граѓанската организација за развој на алтернативен туризам „Љубојно“, во рамките на проектот ACT4PRESPA. Целта е идентификација, документација и заштита на археолошките богатства во и околу Преспанското Езеро.
Во првите две фази, стручен тим спроведе рекогносцирање на македонскиот дел од преспанското крајбрежје, од границата со Република Грција до границата со Република Албанија. При тоа беа евидентирани и документирани 11 археолошки локалитети. Како најзначаен се издвојува локалитетот во близина на селото Наколец, каде што започнаа сондажни археолошки истражувања, реализирани во два циклуси.
„Ова е исклучително значаен момент за Преспа. За првпат имаме можност да навлеземе во археологијата на езерото и да откриеме слоеви од минатото кои досега беа целосно непознати“, изјави Орданче Петров, раководител на тимот за подводна археологија.
Поради повлекувањето на нивото на езерото, дел од локалитетите излегоа на копно, што овозможи детални сондажни истражувања. На локалитетот кај село Наколец е откриен дел заштитен со дрвена палисада, како и голем број движни археолошки предмети. Особено значајно е откривањето на предмети изработени од органски материјали – дрвени алатки, рачки, чешли и конструктивни елементи.
Станува збор за прв и засега единствен пример на зачувани органски материјали од археолошки локалитет во Македонија, датиран од крајот на XIII до крајот на XIV век. Локалитетот кај Наколец претставува и прв познат пример на благороднички имот во македонската археологија од XIV век.
„Зачувувањето на органски материјали е навистина невообичаено. Милот и тињата на езерото создаваат средина без кислород која ги штити објектите од распаѓање, што ни овозможува уникатен увид во минатото“, објаснува Петров.
Првичните анализи укажуваат дека средновековните жители на Преспа претежно се занимавале со земјоделство, а не со риболов, што е неочекувано со оглед на близината на езерото. Податоците, исто така, сугерираат дека Преспанското Езеро во минатото било значително помало.
„Исклучителните наоди од истражувањата кај село Наколец се од непроценлива важност не само за македонската, туку и за балканската и европската археологија. Тие го збогатуваат културното наследство на Преспа и претставуваат значаен потенцијал за развој на културниот туризам во регионот“, изјави д-р Мери Стојанова, координатор на проектот ACT4PRESPA од НУ Завод и музеј – Битола.
Керамичките и металните предмети се депонирани во Завод и музеј – Битола, додека органските материјали се испратени на специјализирани конзерваторски истражувања во Лајбниц-центарот за археологија во Германија. Процесот се очекува да трае најмалку една година, по што предметите ќе бидат презентирани пред јавноста.
Истражувањата се реализираат со активна поддршка од локалната заедница, која во повеќе наврати пријавувала пронајдоци и учествувала во заштитата на локалитетите.
Проектот ACT4PRESPA се спроведува во рамките на програмата на Европската Унија за одржлив развој на регионот на Преспанското Езеро, преку Инструментот за претпристапна помош за рурален развој.
Македонија
Дел од Општина Центар утре без вода поради уличен дефект
Од ЈП „Водовод и канализација“ информираат дека утре, 16 декември 2025 година (вторник), поради уличен дефект на булеварот „Св. Климент Охридски“, спроти Соборниот храм, ќе има прекин на водоснабдувањето.
Без вода ќе останат корисниците на потегот од крстосницата со булеварот „Партизански одреди“ до паркингот ЈАТ.
Прекинот е најавен во периодот од 08:30 часот до завршување на санацијата на дефектот, соопштуваат од претпријатието.
Засегнато подрачје е Општина Центар.

