Македонија
Менталното здравје на младите – да ги препознаеме емоциите, а не да ги потиснуваме
Менталното здравје на младите станува сè поважно прашање во македонското општество. Според Светската здравствена организација, здравјето не значи само отсуство на болест, туку состојба на физичка, ментална и социјална благосостојба. Денес, младите се соочуваат со многубројни притисоци – училишни обврски, очекувања, социјални мрежи, економска несигурност и потребата да се пронајдат себеси во свет кој бргу се менува.
Сите овие фактори често предизвикуваат емотивни состојби, кои младите не секогаш знаат како да ги препознаат, именуваат или изразат. Тагата, стравот, вознемиреноста, лутината или чувството на празнина се појавуваат како тивки знаци дека нешто не е во ред. Наместо да бидат слушнати и разбрани, тие чувства често се потиснуваат, што со време може да доведе до анксиозност, депресија или самоповлекување.
Факти што не смееме да ги игнорираме
Според истражувања на УНИЦЕФ и Националната стратегија за млади:
29 % од младите имаат умерени до потешки симптоми на депресија;
42 % доживуваат симптоми на анксиозност;
57 % од девојчињата на 15 години често чувствуваат тага или вознемиреност;
Половина од младите имаат емоционална чувствителност и чувство на плашливост,
а 44 % избегнуваат непријатни спомени и чувства.
Овие бројки се повик на итна реакција не само на здравствените институции туку и на училиштата, семејствата и н аопштеството во целина.
Емоциите како прв сигнал
Препознавањето на емоциите е првиот чекор кон заштита на менталното здравје. Младите треба да научат дека секоја емоција има своја порака:
Тагата зборува дека нешто ни недостига;
Лутината дека нешто ни е неправедно;
Стравот дека ни треба сигурност;
Срамот дека сакаме да бидеме прифатени;
Радоста дека нешто е вредно да се сподели.
Учењето да ги именуваме и изразиме чувствата е основа на емоционалната писменост – вештина што се стекнува преку разговор, доверба и поддршка, а не со казна, споредба или омаловажување.
Семејството – најважниот простор за разбирање
Родителите се првата линија на поддршка, но често се чувствуваат беспомошно. Тинејџерските години носат бурни промени – и физички и психолошки0- а многу родители не се подготвени да ги препознаат сигналите зад повлеченоста, раздразливоста или бунтовноста на своето дете.
Наместо осуда, младите имаат потреба од слушање, смирување и разговор. Семејството мора да биде место каде што е дозволено да се каже „тешко ми е“, „страв ми е“ или „не се снаоѓам“.
Затоа е неопходно да се вложи во едукација и поддршка за родителите – советувалишта, програми за развивање емпатична комуникација и разбирање на адолесцентната психа. Родителите треба да знаат дека не мора да имаат одговор на сè – доволно е да бидат присутни, трпеливи и отворени.
Во нашето општество сè уште постои стигма поврзана со менталното здравје. Младите се плашат дека ќе бидат осудени или неразбрани. Но секое дете и секој млад човек има право на разбирање, поддршка и безбедност.
Потребно е училиштата и заедниците да станат место каде што е нормално да се зборува за чувства, а не да се кријат зад исмејување и осуди. Преку разговори, уметност, групни активности и едукативни програми младите може да научат како да се справуваат со емоциите наместо да се борат против нив.
Менталното здравје не е привилегија – тоа е право.
Емоциите не се слабост – тие се јазикот на нашата внатрешна сила.
Секој млад човек заслужува да биде слушнат, разбран и поддржан.
Здружението „Биди човек“ ќе продолжи да работи на создавање култура на разбирање и грижа, каде што менталното здравје се негува, а емоциите се прифаќаат како дел од човечкото искуство.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Македонија
(Видео) Николовски: ИПАРД-програмата стопирана, власта молчи, илјадници земјоделци без исплата
Информациите коишто ги споделив со вас за можната суспензија на ИПАРД 3 програмата се покажаа како точни, истакна денеска на прес-конференција Љупчо Николовски, пратеник на СДСМ.
„Во петокот околу 16 часот, од страна на националниот координатор за авторизација преку механизмот за суспендирање на плаќања, е донесена и дистрибуирана до македонските власти одлука за суспендирање на ИПАРД 3 програмата, односно одлука за суспендирање на плаќањата во ИПАРД 3.
Одлуката стапила на сила веднаш, на неопределено време, се до исполнување на одредени услови и акциски планови. Оваа суспензија опфаќа целосен прекин на исплатите кон земјоделците и компаниите коишто веќе имаат склучени договори и веќе реализираат инвестиции од оваа програма, потпишување на нови договори и преземање на финансиски обврски од платежната агенција, како и објавувањето на нови јавни повици“.
Сето ова, додава тој, е под суспензија. Причината, како што вели, е скандалот со барање и примање на мито од страна на директорот на платежната агенција и уште четири други лица, вклучувајќи и блиска соработничка на министерот од Министерството за земјоделство.
„Тоа е директна последица на овој голем корупциски скандал и тотален колапс на системот што беше граден седум години заедно со Европската комисија и со многу наши професионалци.
Седум години дамка не фалеше на овој систем. Ова се случува, за жал, само во време на владеењето на ВМРО-ДПМНЕ. Во 2011 година, во ИПАРД 1, за жал останавме со 12% искористеност на европските средства и денеска, во 2025 година, во ИПАРД 3, повторно во време на ВМРО-ДПМНЕ.
За оваа одлука, според нашите информации, известена е Владата, вицепремиерот за европски прашања, министерката за финансии и министерот за земјоделство“.
Прашува зошто Владата ја криеше оваа одлука од јавноста викендот.
„Дали власта со премолчувањето на оваа одлука се обидува да ги заштити вмешаните во овој корупциски скандал? Министерот Трипуновски, наместо веднаш да преземе одговорност, или свесно ја крие ова информација од јавноста, или пак уште полошо, е неинформиран, што покажува неспособност и неупатеност во основните процеси во сопствениот ресор. Штетите за државата од овој голем скандал креиран од неспособноста на кадрите на ВМРО-ДПМНЕ може да бидат големи“, нагласува Николовски.
Информира дека како претседател на Комисијата за земјоделство во Собранието, уште денеска официјално побарал детален извештај од Владата, Министерството и Платежната агенција.
„Тоа го барам писмено за причините за оваа суспензија, по што ќе иницираме итна тематска седница на Комисијата за да бидат преземени привремени мерки за заштита на земјоделците чијшто проекти се во тек, за да не се загубат веќе направените вложувања.
Ќе предложам измени во законската рамка при изборот на директор на агенцијата, но и за јакнење на независноста и контролните механизми на агенцијата со јасна одговорност за секоја злоупотреба, како и формирање на работна група со претставници од сите парламентарни партии и групи, но и со стручната и професионална јавност која беше секојдневно вклучена во реализацијата на ИПАРД 2, со цел подготовка на предлози за ревитализација на системот и помош за креирање на акциски план и обновување на довербата со Европската унија, час поскоро и враќање на можноста за аплицирање на повиците и склучување на договори од ИПАРД 3“.
Македонското земјоделство според него, не смее да биде заложник на партиски интереси и корупциски шеми.
Македонија
„’Вреди’ до Јаневска“: Непознавањето на албанскиот јазик не треба да води до фрустрација
Вчера, за време на јавен настап, министерката за образование, Весна Јаневска, во два или три наврати изрази незадоволство од комуникацијата на албански јазик на градоначалникот на Тетово, Билал Касами, со новинарите од медиумите на албански јазик.
„Наместо да се чувствува лошо што г-дин Касами зборува македонски како и албански, додека таа и покрај тоа што живее во повеќејазична средина не знае ниту еден збор на албански јазик, министерката Јаневска реагираше затоа што не разбираше албански јазик.
Поради оваа причина, „Вреди“ изразува жалење за ваквиот пристап на министерката Јаневска кон албанскиот јазик и во оваа прилика нагласуваме дека таков став е во спротивност со духот на почитување и соживот што треба да го отелотворува секој претставник на државните институции.
Во едно демократско и мултиетничко општество, кога дури и странски дипломати кои престојуваат во нашата земја две или три години учат неколку зборови на албански, да бидеш министер, па дури и министер за образование, а да не знаат ниту еден збор од јазикот на сограѓаните Албанци и да реагираат на употребата на албанскиот јазик, ова е тешко да се преведе во услови на коегзистенција, граѓанство и почитување на другите во едно мултијазично општество“, посочуваат од „Вреди“
Во меѓувреме, како што додаваат, почитувањето на јазиците што се зборуваат во оваа земја е почитување на граѓаните и на самата држава што ги обединува.
Македонија
Половина од младите во Македонија не веруваат дека земјата некогаш ќе стане членка на ЕУ
Повеќе од 46 отсто од младите во Македонија не веруваат дека земјата ќе стане членка на Европската унија, покажува новиот извештај „Спавување со евроскептицизмот кај младите на Западен Балкан: Случајот на Северна Македонија“, подготвен од Институтот за добро владеење и евроатлантски перспективи (Institute for Good Governance and Euro-Atlantic Perspectives) во соработка со Фондацијата „Фридрих Науман за слобода“ (Friedrich Naumann Foundation for Freedom) и Европскиот центар за извонредност (European Centre of Excellence – Брисел).
Според истражувањето спроведено во јуни 2025 година врз повеќе од 1 000 млади лица, 41 отсто имаат позитивен став кон ЕУ, 35 се неутрални, а 24 проценти негативни. Само 6,7 отсто веруваат дека членството може да се оствари во следните пет години, додека 35,8 проценти очекуваат тоа да се случи во подалечна иднина. Главни пречки за интеграцијата, според испитаниците, се корупцијата (84,6 %), билатералните спорови (61 %) и ниската доверба во институциите (60 %).
Извештајот покажува дека 33 % од младите сметаат дека земјата назадувала во процесот на пристапување, додека само 17 % забележуваат напредок. Повеќе од 60 % не веруваат дека членството во ЕУ би го намалило иселувањето, а 68 % изјавиле дека би се иселиле доколку имаат можност. Над 70 % се опишуваат како социјално неактивни, а само 8 % учествуваат во граѓански или политички иницијативи.
Во економскиот дел, се нагласува дека од вкупните 302 милиони евра од ИПА-фондовите, до крајот на 2023 година се искористени само околу 122 милиони. Покрај тоа, се спомнуваат истраги на ОЛАФ поврзани со неправилности во програмата „Еразмус плус“, при кои е побарано враќање на 2,2 милиони евра. Невработеноста меѓу младите (15 – 29 години) е околу 30 проценти, а 22 – 25 отсто се во категоријата НЕЕТ (не работат и не се во образование).
Извештајот истакнува дека главните причини за евроскептицизмот се бавните реформи, корупцијата, недоволната вклученост на младите во креирањето на политики и ограничената комуникација на институциите со јавноста. Како дел од препораките, авторите повикуваат на: подобра искористеност на европските фондови, поддршка за младинско претприемништво, развој на програми за медиумска и дигитална писменост и вклучување на младите во донесувањето одлуки на национално и локално ниво.
Според IDUEP, евроскептицизмот меѓу младите во Македонија не значи отфрлање на европските вредности, туку одраз на фрустрација поради недостиг на перспектива, бавни реформи и недоверба во институциите. Извештајот заклучува дека само со економска, образовна и институционална вклученост може да се намали евроскептицизмот и да се врати довербата во европската иднина на земјата.

