Македонија
Наместо Скопје, прашина на подножјето на Водно – што се случувало во сеизмолошката станица за време на скопскиот земјотрес

Денес, 26 јули, одбележуваме 61 година од скопскиот катастрофален земјотрес, кој остави длабоки траги во историјата на градот Скопје.
Земјотресот со магнитуда 6,1 според Рихтер предизвика големи материјални штети, но и голем број починати, 1.070 изгубени човечки животи.
По тој повод, од сеизмолошката опсерваторија раскажаа што се случувало во станицата во Скопје за време на скопскиот катастрофален земјотрес на 26 јули 1963.
Сеизмолошката станица на Универзитетот во Скопје била единствената што работела во времето на скопскиот катастрофален земјотрес на 26 јули 1963 година.
Во моментот на земјотресот со станицата раководел Драган Хаџиевски, професор на Природно-математичкиот факултет во Скопје. Други вработени во станицата во тоа време биле геологот Панде Георгиевски и помошник-лаборантот и чувар на станицата, Ристо Глигоров, кој со своето семејство живеел во станбениот дел на станицата, нешто што било вообичаено за тогашните сеизмолошки институции. Меѓутоа, Панде и Ристо на 26 јули 1963 година биле на годишен одмор, па така за време на кобното утро во Скопје од стручните лица на станицата бил само Драган Хаџиевски, а во зградата на станицата, само родителите на Ристо Глигоров – Тимо и Софија.
Тимо и Софија на 26 јули 1963 година, во 5.17 часот, биле разбудени од многу силен подземен удар, проследен со силна бучава. Веднаш потоа почувствувале и слушнале силни удари во надворешните ѕидови на станицата од одронетите варовнички карпи на падината на Водно над станицата. Станицата, за среќа, не претрпела значајни оштетувања.
Истрчале во дворот на станицата, каде што биле сведоци на страшна глетка: наместо градот Скопје, во подножјето на падината на Водно се кревале големи облаци прашина. Кога по некое време прашината се расчистила, здогледале урнати згради и куќи. Во целокупниот хаос не ни забележале дека во моментот пристигнал раководителот на станицата, Драган Хаџиевски, кој со своето возило, со многу големи тешкотии, низ паниката и урнатините во градот Скопје успеал да стигне до станицата.
Станицата тогаш била опремена со два механички сеизмографа MAINKA, монтирани уште во првата половина на 1957 година, на начин да ги бележат движењата на тлото по должината на правците север-југ и исток-запад, и со механичкиот сеизмограф CONRAD, монтиран во февруари 1963 година, на начин да ги бележи движењата на тлото по должината на правецот север-југ. Драган констатирал дека сите три сеизмографи биле исфрлени од работа при ударот на силниот земјотрес. Со голема возбуденост, но и умешност, тој успеал, речиси 38 минути по настапот на земјотресот, да го врати во работа сеизмографот CONRAD, а по околу 2 часа и 32 минути и едниот од сеизмографите MAINKA. Со ова било овозможена континуирана регистрација на другите земјотреси настанати по силниот, што обезбедило натамошно издавање на сеизмолошкиот билтен и на засебни извештаи, како и навремено информирање на населението за преземање соодветни заштитни мерки.
Континуитетот на микросеизмичките набљудувања по силниот земјотрес, што го обезбедил Драган Хаџиевски, претставува, всушност, основен материјал за понатамошните обемни истражувања на скопското епицентрално подрачје од сеизмолошки и од сеизмотектонски аспект, но и особен пример за сите сеизмолози за несебичното стручно залагање и акција, утрото, на 26 јули 1963 година.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Македонија
Поднесено обвинение против директорот на болницата за геријатрија за примање поткуп од 20.000 евра

Обвинителството поднесе обвинение против директорот на ЈЗУ Специјализирана болница за геријатриска и палијативна медицина во Скопје, Мухсин Арифи, и уште едно лице, кои се осомничени за примање поткуп од 20.000 евра за да сместат болно лице во установата.
Директорот е обвинет дека сторил кривично дело – Примање поткуп, а второобвинетиот се товари дека сторил кривично дело – Примање награда за противзаконито влијание.
„Првообвинетиот за болнички прием на лице во тешка здравствена состојба, од сведок – давател на доживотна издршка на лицето, директно побарал поголема имотна корист за себе за да изврши службено дејствие што би морало да го изврши. Второобвинетиот директно ја примил таквата корист за првообвинетиот за да со искористување на своето реално влијание интервенира да се изврши службеното дејствие што морало да се изврши од првообвинетиот. При примање на дел од договорената сума во износ од 20.000 евра, второобвинетиот бил фатен на лице место од страна на полицијата“, соопшти Обвинителството.
Со Обвинителниот акт е доставен и предлог да се продолжи определената и продолжувана мерка притвор спрема двајцата обвинети.
Македонија
Владата размислува да ги оданочува немажените и неженетите, рече Мицкоски

Владата размислува за дополнителни даноци за немажени и неженети, соопшти премиерот Христијан Мицкоски, говорејќи дека е време за држава каде што ќе се раѓаат повеќе деца, младите ќе стапуваат во брак, а отселените ќе се вратат.
Неговото обраќање, посветено на прашањето за падот на наталитетот, стареењето на населението и иселувањето, ја стави во фокусот демографската рецесија, која ја нарече тивка, долготрајна, системска и глобална криза.
Тој нагласи дека ова не е проблем само на Македонија, туку предизвик со кој се соочуваат и држави како Германија, Италија, Бугарија, Јапонија и Јужна Кореја, каде што се раѓаат се помалку деца, населението старее, а младите се сè почесто во потрага по подобар живот надвор од границите.
„И ние не сме исклучок. Но, нашата состојба е посебна. Затоа што додека некои држави ја забележуваат оваа појава како тренд, кај нас таа е аларм“, оцени Мицкоски.
Факти што, според Мицкоски, не смеат да се игнорираат:
-Во 2024 година, се родија 16.061 дете, а починаа 20.201 лице. Тоа е природен пад од 4.140 луѓе за само една година;
-Во последните 4 години, изгубивме повеќе од 33.000 жители- како да исчезна еден град од големина на Кавадарци или Кичево;
-Стапката на наталитет падна од 12,5 проценти во 2010 година на само 8,8 отсто во 2024;
-Во многу општини и села веќе нема ниту прво одделение;
-Сè повеќе луѓе живеат сами. Сè помалку се женат, сè помалку деца се раѓаат.
„Ова не се само бројки. Ова е тишина што се шири“, додаде премиерот.
„Оваа Влада не го премолчува проблемот“
Мицкоски рече дека оваа Влада го именува проблемот, го признава и се бори со него.
„Тоа не е борба со едно министерство. Тоа е борба на сите нас. Борба што се води во градинките, во училиштата, во родилиштата, во домовите, во иселеничките клубови, на граничните премини каде се простуваат мајки и синови.“
Се размислува за дополнителни даноци за немажени и неженети
Главните цели, според Мицкоски, се: да се направи животот овде вреден; мајчинството да биде благослов, а не товар; да им се даде причина на младите да останат; да се изградат институции што ќе ја негуваат младоста; да се изгради држава „во која надежта е поважна од пасошот.
„И тука сериозно размислуваме, рече премиерот, за дополнителни даноци за немажени и неженети“, додаде тој.
Премиерот порача дека „нема ништо потажно од тоа што денес нашата држава тивко се празни. Но исто така – нема ништо похрабро од народ што се буди.“
„Време е за држава во која ќе се раѓаат повеќе деца“
„Време е. Време е за држава – каде што ќе се раѓаат повеќе деца, тоа ни е главниот императив, повеќе млади да стапуваат во брак и да се раѓаат повеќе деца, а оние кои што се отселени да се вратат. Затоа што само така ќе се живее со повеќе срце.“
На крајот го цитираше филозофот Едгар Морен: „Демографијата не е судбина – туку огледало. Прашањето е: што ќе видиме во него и дали ќе имаме храброст да дејствуваме.“
Македонија
Перински: Година на конкретни проекти и стратешки чекори за локален развој

По повод една година од формирањето на Владата, министерот за локална самоуправа Златко Перински нагласи дека Министерството ја потврдило својата улога како двигател на рамномерен развој и партнер на секоја општина и секој граѓанин.
„Направивме реална проценка на состојбите на терен и увидовме дека на општините им е потребен енергетски поттик за да се заживее локалната економија и да се подобри инфраструктурата“, истакна Перински.
Рекордна распределба на јавни средства
Преку Потпрограмата АА за инфраструктурни проекти во општините, беа аплицирани околу 1200 капитални проекти, со вкупна инвестиција од 20 милијарди денари. Во рамки на првиот јавен повик за 2024 година се финансирани 288 проекти, а на вториот повик се одобрени 829 проекти во вредност од речиси 14 милијарди денари.
Поддршка за рамномерен развој
Во 2024 и 2025 година, преку Програмата за рамномерен регионален развој, се поддржани 176 проекти насочени кон подобрување на состојбите во планските региони, селата и урбаните средини. Дополнително, преку Програмата за намалување на регионалните диспаритети, одобрени се 38 проекти во вредност од над 87 милиони денари.
Во партнерство со Швајцарската агенција за развој и соработка, завршени се 10 регионални проекти, меѓу кои реконструкција на болници, домови за стари лица и превенција од пожари.
Дигитализација и ЕУ-поддршка
Министерството активно работи на дигитализација на општинските услуги, во координација со Министерството за дигитална трансформација. Паралелно, во соработка со Делегацијата на ЕУ, се спроведуваат осум проекти во финална фаза со вкупна вредност од над 336 милиони денари – меѓу нив: „Чист Аеродром“, „Зелена Општина Охрид“ и „Паметен велосипедски град Струмица“.
Законски измени и нови иницијативи
Завршена е постапката за измена на Законот за локална самоуправа, со акцент на локалната демократија и можноста за отповикување на градоначалник, во согласност со препораките на Венецијанската комисија.
Покрај тоа, Министерството работи на формирање Ресурсен центар за поддршка на општините, со фокус на административна обука, проектен менаџмент и дигитална трансформација. За оваа намена се предвидени 5 милиони денари.
Преку ИПА 3 – проекти со соседите
Активни се програми за прекугранична соработка со пет соседни земји – Грција, Бугарија, Србија, Албанија и Косово. Како стратешки важни, Перински ги издвои проектите за граничните премини Клепало и Маркова Нога, со потенцијал за економски развој и поттикнување на туризмот.
„Сѐ што спроведовме оваа година е насочено кон унапредување на квалитетот на живот на сите граѓани. Ќе продолжиме посветено да одговараме на нивните реални потреби и очекувања“, порача министерот Перински.