Народниот правобранител укажува дека осовременувањето на основното образование и воведувањето реформи во насока кон дигитализација на наставниот процес мора да се заснова на добра процена на реалните можности на самите основни училишта, нивните просторни, технички и технолошки капацитети и ресурси, со кои во моментот располагаат, како и со процена на компетенциите на наставниот кадар во однос на степенот на развиеност на нивните дигитални вештини.

Добрата процена, според народниот правобранител, ќе овозможи креирање добро разработен план и стратегија за спроведување на дигитализацијата во наставата и примена на дигитални алатки и други иновативни методи од страна на наставниците, кои би биле соодветни на возраста, можностите и интересите на учениците. Притоа, за реализација на ваквата настава нужно е неопходно сите основни училишта да располагаат со соодветна инфраструктура и опрема (опременост со компјутери, паметни табли и други ИКТ-средства, постојан и стабилен интернет достапен во секоја училница).

Во новата концепција за образование е назначено дека употребата на дигиталните учебници ќе придонесе кон развој на информатички компетенции кај учениците и истовремено кон поттикнување на нивната креативност и автономија во учењето, а дека ќе бидат особено погодни за користење при учење од далечина.

Според народниот правобранител, за реализирање на оваа замисла најпрвин е потребно да се евалуира дигиталната писменост (компетенциите) на самите деца, како и на нивните родители, за користење технички уреди (дигитални учебници) и следствено да се преземат мерки за унапредување на овие вештини како би можело родителите на учениците да бидат во можност да го следат, поттикнат и да го помогнат процесот на учење на сопствените деца. Реализирањето обуки за унапредување на дигиталните вештини, според омбудсманот, како за учениците така и за нивните родители, ќе овозможи олеснето користење на дигиталните учебници во секојдневната настава.

Покрај ова, народниот правобранител укажува и на забелешките од експертите дека со употребата на дигитални учебници може да се наруши здравствената состојба на учениците, со оглед дека долгорочното изложување пред екраните е штетно за општото здравје на децата.

„Во овој контекст во последно време во стручната јавност психотерапевтите сѐ повеќе говорат за појавата на т.н. екранизам – болест на модерното време, која е предизвикана од предолгата изложеност на децата пред екраните (со прекумерно користење на техничките уреди), што може да предизвика нарушување во социјалните и комуникативните вештини кај децата, како и неможност за долгорочно одржување на вниманието и концентрацијата“, се наведува во соопштението.

Следствено, според народниот правобранител, потребно е вклучување стручни лица (лекари, психијатри, психолози) во процената на користа во однос на штетата што може да ја предизвикаат дигиталните учебници.

Омбудсманот смета дека Министерството за образование и наука задолжително треба да го земе предвид стручното мислење во однос на тоа кои деца, на која возраст и колку часа во денот може да бидат изложени пред екраните, а притоа да немаат негативни последици за здравјето и развојот.

Народниот правобранител изразува задоволство во однос на тоа дека првпат во учебната 2021/2022 година сите учебници ќе бидат достапни во аудиоформат и на Брајово писмо за потребите на учениците со оштетен вид и ги поздравува заложбите на Министерството за образование и наука во оваа насока, но потенцира дека секое учеилиште треба да биде инфраструктурно приспособено и опремено (со компјутери со тастаура со Брајово писмо, печатачи со Брајово писмо, читачи за екрани и друга потребна технологија) за да може во училницата во која ќе бидат вклучени учениците со потполно оштетен вид на еднаква основа со другите деца целосно да учествуваат во образовниот процес.