Македонија
Што е конго-кримска хеморагична треска, како се пренесува и како да се заштитиме
По смртниот случај со младата штипјканка, која почина од конго-кримска хеморагична треска поради каснување од крлеж, како и новиот случај на зараза потврден кај вработен на Клиниката за инфективни болести, кој бил во контакт со девојката, се поставува прашањето што, всушност, знаеме за оваа болест, како се пренесува, но и како да се заштитиме.
Надлежните смируваат дека не треба да се крева паника, а појава на нови случаи на конго-кримска хеморагична треска не очекуваат во блиска иднина.
Факти
Конго-кримската хеморагична треска (ККХТ) е широкораспространета болест, која се пренесува преку крлежи, предизвикана од вирус (Nairovirus) од семејството Bunyaviridae.
Вирусот на конго-кримска хеморагична треска предизвикува сериозни епидемии на вирусна хеморагична треска.
Смртноста од ККХТ достигнува и до 40 %.
Вирусот се пренесува на човек, пред сѐ, од крлежи на домашни животни. Преносот од човек на човек може да се случи како резултат на близок контакт со крв, секрет, органи или други телесни течности на заболените лица.
ККХТ е ендемична во Африка, на Балканот, Блискиот Исток и во Азија.
Не постои вакцина за луѓето и животните, а лекувањето е симптоматско.
Пренесување
Вирусот на ККХТ се пренесува на луѓето или по каснување од крлеж или преку контакт со заразена крв или животински ткива за време и непосредно по колењето на животните. Повеќето од случаите на заболување се однесуваат на луѓе што се вклучени во работа со добиток, како што се земјоделските работници, работници во кланици и ветеринарите.
Преносот од човек на човек може да се случи како резултат на близок контакт со крв, секрет, органи или други телесни течности на заболените лица.
Знаци и симптоми
Должината на периодот од заразување до појава на симптомите зависи од начинот на стекнување на вирусот. По инфекцијата со каснување од крлеж, периодот е обично од еден до три дена, со максимум девет дена. Периодот по контакт со заразена крв или ткива е обично пет-шест дена, со документирани максимум 13 дена.
Почетокот на болеста е ненадеен, со главоболка, висока температура, болки во грбот, болки во зглобовите, болки во стомакот и повраќање. Црвени очи, зацрвенето лице, црвено грло и црвени дамки на непцето, се исто така присутни. Може да се јави жолтица, а во потешки случаи промени во расположението. Како што напредува болеста, на телото на заболениот се јавуваат големи делови со модринки, како и крвавење од носот. Закрепнувањето е бавно.
Случаи на конго-кримска хеморагична треска во Македонија имало и во минатото
Прва опишана епидемија на ова заболување во Република Македонија е во 1971 година, при што заболеле 13 лица со два смртни исхода во едно семејство во с. Чифлик, Тетовско. По оваа епидемија, лабораториски бил потврден еден случај во 2010 година.
Со оглед дека постојат услови за природни жаришта и на други подрачја во нашата република и ова заболување претставува потенцијална опасност. Од соседните земји болеста е ендемска во Косово, а регистрирани се спорадични случаи и во неколку други европски земји.
Превенција и контрола
Мерките за превенција и контрола на заболувањето се насочени кон:
Намалување на ризикот од пренос од крлеж на човек:
- Доколку престојувате во место каде што има крлежи, носете облека што нема да остава откриени делови од телото – покријте ги рацете, нозете и другите експонирани делови – врат, глава;
- Носете светла облека за да се овозможи лесно откривање крлежи на облеката;
- Испрскајте ја облеката со спреј на база на синтетички пиретроид – перметрин или употребете купена, специјално третирана со перметрин облека за да се намали можноста за закачување на крлежите на облеката. Внимавајте да не прскате од спрејот на кожата на откриените делови од телото;
- Дополнителна заштита ќе ви обезбедат репелентите против крлежи и инсекти со посебна состојка, кои може да се нанесуваат на гола кожа. За постигнување максимален ефект, нанесувајте репелент на секои 1-2 часа ако престојот во ризични предели е подолготраен (поновите хемиски производи овозможуваат заштита од 8 до 12 часа). Употребувајте ги според пропишаното упатство бидејќи при честа и ексцесивна употреба кај деца, иако ретко, можни се несакани ефекти во смисла на сериозни невролошки компликации;
- По можна експозиција на убоди од крлежи, направете детаљна проверка на своето тело и на облеката, како и на телото и облеката на вашите децата. Особено внимание посветете им на влакнестите делови од телото, каде што крлежите најчесто се закачуваат, вклучително и главата, вратот и пределот зад ушите, особено кај децата. Крлежите исто често се закачуваат под пазувите, на ципите, под градите кај жените, на стомачните превиткувања и сл);
- Настојувајте да ги контролирате животните за присуство на крлежи и доколку има, соодветно да се елиминираат; и
- Избегнувајте региони каде што се присутни крлежи и делови од годината кога се тие најактивни.
Намалување на ризикот од пренос од животно на човек:
- Носете ракавици и друга заштитна облека додека ракувате со животни или нивни ткива во ендемични области, особено за време на колење;
- Карантин на животните пред да влезат во кланици или рутински да се третираат со пестициди две недели пред колењето.
Намалување на ризикот од пренос од човек на човек:
- Избегнете близок физички контакт со лица заболени од ККХТ;
- Носете ракавици и заштитна опрема кога се грижите за болните луѓе;
- Редовно мијте ги рацете со вода и сапун по активностите за грижа/нега или посетата на болните луѓе.
Извор: Институт за јавно здравје
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Македонија
Насилство врз жените во политиката е насилство врз целата демократија
Клубот на пратенички во соработка со Меѓународната фондација за изборни системи (IFES) Канцеларија Скопје и Центарот за интернет, развој и добро управување IMPETUS денеска организираа работна средба и дискусија на тема: „Насилство врз жените во политиката и изборите Линија „Биди безбедна“ локални избори 2025 – предизвици и понатамошни чекори“.
На средбата свои воведни обраќања имаа Јована Тренчевска, претседателка на Клубот на пратенички, Весна Ѓорѓиева, заменик – претседателка на Комисија за еднакви можности и Афердита Хaџијаxа Имери, IFES.
Претседателката на Клубот, Тренчевска изрази задоволство што оваа средба се оддржува денеска на почетокот на кампањата „16 дена активизам против насилство врз жените и девојките“. Таа информираше дека пратеничките веќе излегоа на терен и делеа информативен флаер на граѓаните кој беше изработен на иницијатива на Комисијата за еднакви можности на жените и мажите, со цел директно да ја приближат кампањата и пораката за спречување на насилството врз жените и девојките.
Тренчевска ја поздрави иницијативата на IFES I IMPETUS за безбедност на жените во кампањата и изборните процеси.
Насилството не е само физичко може да биде во повеќе облици психичко, преку закана, потценувачки коментар, и тн., овие напади не се само напади врз жените во политиката, туку и врз целата демократија – рече заменик – претседателка на Комисија за еднакви можности, Весна Ѓорѓиева.
Афердита Хaџијаxа – Имери, од IFES сподели дека насилството врз жените во политиката е најсериозна пречка за учество и го нарушува целиот изборен процес.
Лилјана Пецова, од IMPETUS – Центар за интернет, развој и добро управување презентираше како функционирала Линијата „Биди безбедна“ за време на локаните избори (26 септември – 25 октомври) 2025 година, каде имало вкупно 6 пријави од кои 3 консултативни, 2 барање за информации и една пријава за социјална мрежа.
По презентацијата следуваше дискусија на присутните каде во фокус беа: формите на насилство врз жените во политиката, каде е границата помеѓу легитимната политичка критика и говорот на омраза, дали онлајн нападите влијаат врз одлуката на жените во однос на нивните кандидатури, каде жена политичарка може да се обрати и што се случува потоа?
Исто така беа споделени и можните насоки за понатамошна поддршка на жените во политиката, особено во контекст на изборните процеси.
Македонија
Гаши – Зомер: Македонија и Швајцарија одржуваат одлични билатерални односи
Претседателот на Собранието на Република Северна Македонија, Африм Гаши, денес оствари средба со новоименуваниот амбасадор на Швајцарската Конфедерација во земјава, Кристоф Зомер. Претседателот Гаши му упати искрени честитки за стапувањето на должноста, посакувајќи му успешен и плодотворен мандат, како и продолжување на пријателската и конструктивна соработка меѓу двете држави.
Во разговорот беше нагласено дека Република Северна Македонија и Швајцарија одржуваат одлични билатерални односи, засновани на доверба, почит и континуирана партнерска соработка. Посебно беше истакната поддршката што Швајцарија ја обезбедува во процесот на европската интеграција на нашата држава, како и значењето за натамошниот развој на парламентарната соработка меѓу двете законодавни тела.
Претседателот Гаши изрази благодарност за поддршката во рамки на Програмата за поддршка на Собранието, со посебен акцент на развојот и зајакнувањето на институционалните капаците на Собранието, меѓу другото и на Парламентарниот институт, проект кој претставува трајно наследство и пример за успешно партнерство.
Амбасадорот Зомер се заблагодари за топлото гостопримство и ја пофали досегашната соработка меѓу двете земји, особено на парламентарно ниво. Тој истакна дека започнува мандат во период одбележан со значајни постигнувања во билатералните односи и изрази очекување дека со заеднички напори ќе продолжи унапредувањето на соработката во сите области, вклучително и дополнително поттикнување на економската соработка.
Двете страни изразија подготвеност за продолжување на заедничките проекти, продлабочување на институционалната соработка и јакнење на партнерството меѓу двете држави.
Македонија
Алиу на 11. турски медицински конгрес: Дигитализацијата не е избор, тоа е вратата низ која секој здравствен систем мора да помине
Министерот за здравство, Азир Алиу, денеска, се обрати на 11. турски медицински конгрес, кој се одржува во Анкара на покана на Министерството за здравство на Република Турција.
Во своето обраќање истакна дека нашата земја се соочува со истите предизвици, како и другите здравствени системи, а тоа е ограничен број специјалисти во клучни области, застарена инфраструктура, дигитални системи што функционираат, но не секогаш меѓусебно поврзано, здравствен кадар под огромен товар, а пред се, граѓани кои заслужуваат побрз пристап до здравствена заштита.
– Дигитализацијата е почетната точка на реформата. Дигитализацијата не е избор, тоа е вратата низ која секој здравствен систем мора да помине. Таа не подразбира заменување на лекарите со компјутер, туку ослободување на лекарите од задачи кои никогаш и не им припаѓале. Воедно, дигиталните алатки му овозможуваат на еден систем со ограничени ресурси да прави скокови за кои порано беа потребни децении, потенцираше министерот Алиу.
Воедно, министерот истакна дека напредните здравствени системи веќе се фокусирани на новини како што се „дигитални двојници“ кои ги симулираат исходите кај пациентите, тријажа поддржана од вештачка интелигенција која открива ризик пред да се појават симптомите, роботска хирургија на далечина и геномска медицина прилагодена на секој поединец.
– Овие иновации можеби сè уште не се наша реалност, но тие се сигнали каде се движи светот и показател на што мора да се подготви секоја држава. Верувам во иднина во која здравството не е реактивно, туку предиктивно, не е бавно, туку интелигентно. Во таа насока се подготвува мојата земја. Тоа е иднината што можеме да ја изградиме заедно почнувајќи од сега, заклучи министерот Алиу.

