Здружението на новинарите на Македонија и Самостојниот синдикат на новинари и медиумски работници најостро ја осудуваат тековната кампања за оцрнување насочена кон независните и критички настроени медиуми.

Оваа кампања дополнително засилена на социјалните мрежи – има за цел да ги дискредитира медиумите и новинарите кои постојано откриваат корупција, злоупотреба на моќта и други прашања од јавен интерес, оценуваат од ЗНМ.

„Лажниот наратив дека овие медиуми добиле средства од УСАИД за да ја поткопаат демократијата претставува обид да се делегитимира нивната работа, иако нивното известување доведе до законски реформи, кривични истраги и санкции против одговорните за разни злоупотреби. Овие медиумски кампањи за оцрнување, единствено имаат за цел да го замолчат независното и критичко новинарство и да ја нарушат довербата во медиумите пред граѓаните.

Кампањата за оцрнување дополнително ескалира на социјалните мрежи, каде што поттикнува омраза кон новинарите, вклучително и мизогини напади и закани кон новинарки. Ваквата реторика не само што потенцијално ја загрозува безбедноста на поединците, туку создава и клима на страв, со што директно се обесхрабрува слободното и професионално новинарство.

Меѓународните правни стандарди, вклучително и оние утврдени од Советот на Европа и Европскиот суд за човекови права, јасно посочуваат дека нападите врз новинарите претставуваат закана за демократијата и слободата на медиумите. Потсетуваме дека со последните измени на Кривичниот законик, новинарите во Македонија го имаат статусот на службени лица при извршувањето на својата професионална должност“.

ЗНМ и ССНМ ги повикуваат надлежните институции да обезбедат заштита на новинарите од вознемирување и закани и ја повикува јавноста да ги отфрли дезинформациите и да ја поддржи независната медиумска работа, која е од суштинско значење за демократијата и одговорноста на институциите и политичарите.

Министерот за култура и туризам, Зоран Љутков, денеска во Музејот на македонската борба се обрати на научно-стручниот собир „Еногастрономски туризам: Како да креираме автентични македонски туристички искуства?“, во организација на Факултетот за туризам и бизнис логистика при Универзитетот „Гоце Делчев“ – Штип.

Во своето обраќање, Љутков истакна дека гастрономијата и винската индустрија претставуваат едни од најважните културни и економски сектори на нашата земја, кои со своето богатство и разновидност нудат задоволство на вкусот, но и многубројни можности за развој на туризмот и за промоција на нашиот уникатен идентитет.

„Македонија е земја со длабока историја, богата култура и природни убавини кои оставаат без здив. Но, нејзиниот вистински дух се доживува преку еногастрономијата – преку вкусот на традиционалните јадења и ароматите на врвните вина што раскажуваат приказни за плодната почва, сончевите лозја и вековните обичаи“, рече министерот.

Тој посочи дека земјава ги има сите предиспозиции за да биде препознатлива на глобалната еногастрономска сцена. Затоа, како што рече, ако сакаме да ја позиционираме Македонија како врвна туристичка дестинација, ние, едноставно, мора да ја истакнеме нејзината еногастрономска аура – како нејзин белег, како нејзина предност, како нејзина порака до светот.

„Гастрономијата и винската индустрија во Македонија имаат голем потенцијал за понатамошен развој. Со правилна поддршка и инвестирање во инфраструктурата, образованието и маркетингот, Македонија може да стане регионален лидер во еногастрономската индустрија. Развојот на туризмот заснован врз локалните гастрономски и вински ресурси ќе обезбеди нови работни места и ќе ја зголеми видливоста на Македонија како дестинација за висококвалитетен туризам“, рече Љутков.

За таа цел, според министерот, потребна е интензивна соработка помеѓу јавниот и приватниот сектор, како и понатамошна едукација и промоција на македонската кујна и вино.

„Потребно е сите чинители – од земјоделците и винопроизводителите до рестораните и туристичките агенции – да работат заедно, на создавање брендови кои на најдобар начин ќе говорат за нас на пребирливата, светска, еногастрономска сцена. Само така ќе успееме да го откриеме вистинскиот потенцијал на нашата земја и да се поставиме како важен играч во глобалниот еногастрономски свет“, потенцираше Љутков.

На научно-стручниот собир се обратија и Елена Младеновска Јеленковиќ, извршна директорка на здружението „Вина од Македонија“ и деканката на Факултетот за туризам и бизнис логистика, Татјана Бошков.

Вишото јавно обвинителство Скопје денеска поднесе жалба до Врховниот суд на решението на Апелациониот суд Скопје, со кое се дозволува повторување на кривичната постапка кон осудениот Џ. М., претходно правосилно осуден во отсуство за кривично дело тешки дела против безбедноста на луѓето и имотот во сообраќајот од член 300 ст. 4 вв чл. 297 ст. 3 вв ст. 1 од Кривичниот законик.

Незадоволно од решението, Вишото јавно обвинителство Скопје, во законски предвидениот рок од 3 дена, се жали до Врховниот суд на Република Северна Македонија поради сторени суштествени повреди на одредбите на кривичната постапка и погрешно утврдена фактичка состојба.

Во жалбата се наведува дека услов без кој не може на некое лице што е судено во отсуство да му се дозволи повторување на постапката е доказ дека постои можност на лицето да му се суди во присуство, односно судот мора да има сигурни докази дека тоа лице во моментот на поднесување на барањето за повторување на постапката е достапно.

Во конкретниот случај, нема ниту еден доказ дека постојат услови на осудениот Џ. М. да му се суди во негово присуство.

Во решението со кое дозволува повторување на постапката, кривичниот совет на Апелациониот суд Скопје единствено ја цитира одредбата од чл. 456 ст. 1 од ЗКП и прифаќа дека осудениот за пресудата дознал на 15.11.2024 година кога поднел барање за уверение за неосудуваност по што на 18.11.2024 година поднел барање за повторување на кривичната постапка. Тоа, според судот, значело дека, во согласност со одредбата од чл. 456 ст. 1 од ЗКП: „нема реално поминато една година од поднесувањето на барањето за повторување на кривичната постапка, а тоа е на 18.11.2024 година“.

„Интенцијата на законодавецот кај оваа законска одредба предвидува барањето за повторување на кривичната постапка да биде поднесено во рок од една година од денот кога осудениот дознал за пресудата (секако, ако е исполнет првиот услов), а не, како што збунувачки се обидува да аргументира Апелациониот суд дека “нема реално поминато една година од поднесувањето на барањето за повторување на кривичната постапка“, наведува јавниот обвинител од ВЈО Скопје во жалбата.

Според обвинителството, судот треба при одлучувањето во врска со поднесеното барање за повторување на постапката да го има предвид фактот дека осудениот не доставил никаков доказ за тоа кога тој дознал за пресудата, односно доказ дека истата ја има примено. Ова беше наведено и во негативното мислење на Основното јавно обвинителство Скопје. Сепак, Апелациониот суд Скопје истото воопшто го немал предвид, бидејќи потврда од казнена евиденција издадена од Основниот кривичен суд Скопје сама по себе не може да послужи како доказ дека осудениот со поднесување на барањето дознал дека е правосилно осуден во отсуство.

„На овој начин, лице кое е осудено во отсуство може и додека е во странство (недостапно на органите на прогон) да дознае за пресудата со која е судено во отсуство, да поднесе барање за повторување на постапката, судот да му го дозволи тоа, како што е направено во случајов и повторно да биде недостапно. Во такви околности, во зависност од предвидените рокови за застареност на кривично гонење, дозволувањето за повторување на постапката може да резултира само со нов почеток на кривичната постапка, констатирање на настапена застареност и завршување на постапката без кривична одговорност, што секако не била интенција на законодавецот кога го предвидел институтот Повторување на постапката на лице судено во отсуство, во смисла на чл.456 ст.1 од ЗКП“, навел јавниот обвинител.

Исто така, според јавниот обвинител, Врховниот суд на Република Северна Македонија при одлучување по оваа жалба, неопходно е да го има предвид целиот тек и динамика на постапките кои се воделе пред Основниот кривичен суд Скопје и пред Апелациониот суд Скопје, кои покажуваат дека интенцијата на осудениот со барањето за повторување на кривичната постапка е одбегнување на издржување на затворска казна за дело во кое животот го изгуби млада личност.

Обвинителот во жалбата го аргументира и делот дека осудениот без ниеден доказ во прилог навел дека ќе биде достапен на истата адреса на која претходно не бил достапен во текот на кривичната постапка. Оттука, за јавниот обвинител неспорно е дека единствено кон што се цели со поднесеното барање за повторување на предметната кривична постапка и што се дозволува со донесеното решение на Апелациониот суд Скопје е одбегнување осудениот да ја издржи казната затвор за сериозно кривично дело со смртни последици.

„Крајно, однесувањето на осудениот кој првично беше достапен на органите на прогон, знаеше какво кривично дело извршил и без трошка каење за стореното, со години беше недостапен на органите на прогон, па потоа во моментот кога знае дека поради роковите на застареност ќе се спаси од издржување на казна затвор се појави со барање за повторување на кривичната постапка со неиздржани аргументи, не оди во насока на исполнување на она на што пред се инсистира законодавецот, а тоа е остварување на правдата”, наведе обвинителот во жалбата со која од Врховниот суд побара решението на Апелациониот суд Скопје да го преиначи и да го одбие барањето за повторување на кривичната постапка кон осудениот.