Свет
Од гениј до разочарување: Како пропадна сојузот меѓу Трамп и Маск

Илон Маск влезе на политичката сцена како помошник на претседателот на САД, Доналд Трамп, држејќи моторна пила в рака, потсетува француската новинска агенција АФП, откако Макс најави повлекување од администрацијата.
Трамп го нарече Маск одличен и најави дека во петок ќе одржат заедничка прес-конференција, откако јужноафриканскиот магнат ќе го напушти таканаречениот Оддел за ефикасност на владата (DOGE).
„Ова ќе му биде последен ден, но не и навистина, затоа што секогаш ќе биде со нас и ќе ни помага на секој чекор“, објави Трамп на својата мрежа Truth Social во четвртокот.
Сѐ поголеми фрустрации
Но топлите зборови не можеа да ги сокријат отворените фрустрации што Маск, најбогатиот човек на светот, ги изразуваше последните недели околу својата контроверзна улога во намалувањето на државните трошоци.
Некогаш незаобиколен дел од тимот на републиканецот Трамп, Маск почна сѐ повеќе да се разочарува од пречките со кои се соочува DOGE, и покрај тоа што брутално ја намалуваше американската бирократија.
Наместо најавената заштеда од 2 билиони долари, списанието The Atlantic пресмета дека DOGE заштедил само илјадити дел од таа сума, иако десетици илјади вработени биле отпуштени.
Маск сега ќе се фокусира на SpaceX и Tesla, како и на својата цел – колонизација на Марс.
Ракетен подем со Трамп
На почетокот, сѐ изгледаше поинаку. Маск се издигнуваше низ Трамповата орбита со брзина на една од неговите ракети – иако, како што знаеме, некои од нив експлодираа.
Тој беше најголемиот донатор за трамповата изборна кампања во 2024 година, а ги поврзуваше десничарската политика и заедничката желба да ја искоренат т.н. „длабока држава“.
DOGE беше шеговито именуван по криптовалутата Doge, но самата институција не беше шега. Млади технолошки „волшебници“ затворија цели владини оддели, а некои странски држави останаа без помош преку ноќ.
Маск, со очила за сонце и моторна пила, на конзервативен настан се пофали колку е лесно да се заштеди пари – дури направи гест што кај некои предизвика асоцијации на нацистички поздрав.
„Копретседател“
Критичарите го нарекоа „копретседател“, бидејќи постојано беше покрај Трамп. На една прес-конференција во Овалната соба се појави со својот мал син. Присуствуваше на седници на кабинетот, леташе заедно со Трамп, и гледаа ММА борби заедно.
Многумина се прашуваа: колку долго можат да коегзистираат две толку големи ега?
Но, Трамп остана лојален на генијот, како што го нарекуваше Маск. Во еден момент дури ја претвори Белата куќа во pop-up Tesla салон, откако демонстранти ја нападнаа фабриката на Маск.
Почеток на крајот
Сепак, Маск тешко се снаоѓаше со американската политика.
„Почетокот на крајот започна во март, кога Маск се скара на неколку состаноци во Белата куќа“, изјави за „АФП“ Елејн Камарк од Brookings Institution.
Најголема караница, велат, се случила со министерот за финансии Скот Бесент, а Маск јавно го нарекол советникот Питер Наваро „поглуп од вреќа тули“.
Ниту автократскиот стил на Маск, ниту мантрата на Силиконската долина „движи се брзо, руши сѐ пред себе“ не функционираа во Вашингтон.
Удар врз бизнисот
Неговите бизниси исто така почнаа да трпат. Неколку неуспешни лансирања на SpaceX, гневни акционери на Tesla – и Маск почна да размислува за повлекување.
Изјави дека „DOGE е начин на живот, како будизам“, кој ќе продолжи и без него.
Крајот дојде кога Маск, на својот социјален медиум „Икс“, објави дека е разочаран од трамповиот нов закон за масовна потрошувачка и дека нема повеќе да се занимава со политика.
Но, можеби тоа не е крајот.
„Мислам дека тие искрено се сакаат“, вели Камарк.
„А и Маск има многу пари – ако биде поттикнат, повторно може да се вклучи. Мислам дека нивниот однос ќе продолжи.“
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Регион
Црна Гора планира да произведува дронови; САД: Покажуваат дека се сериозни

Црна Гора планира да започне со производство на беспилотни летала во соработка со американска компанија, а првата серија ќе биде донирана на Украина, објавија денес црногорските медиуми, повикувајќи се на „писмо за намери“ усвоено од владата во Подгорица кон крајот на мај.
Во тој документ, како што објави Радио Слободна Европа, црногорската влада наведува дека оваа иницијатива ќе ги подобри капацитетите на војската во однос на НАТО, ќе ги поддржи одбранбените потреби на Украина, како и позицијата на Црна Гора како сигурен снабдувач на најсовремена одбранбена опрема на глобалниот пазар.
Се нагласува дека договорот вреден 15 милиони долари ќе биде поддржан и од американската администрација предводена од претседателот Доналд Трамп. Писмото за намери усвоено од црногорската влада на 29 мај наскоро ќе го потпишат црногорскиот министер за економски развој Ник Ѓељошај и Роберт Џ. Донахју, директор на компанијата „Бај Лајт Профессионал ИТ Сервисиз ДОО“. Тоа ќе биде претходница на договорот што треба да се потпише во септември.
Договорот предвидува користење на компании од Црна Гора и регионот за тестирање на воздушни и подводни технологии на беспилотни системи. Исто така, се наведува дека владата на Црна Гора се согласува да ја донира првата серија беспилотни системи од рано производство и сродна одбранбена опрема на Украина.
Амбасадата на САД објави дека договорот, доколку биде одобрен, ќе промовира заедничка безбедност, стабилност и напредок и дека владата на САД ги охрабрува сите земји-партнери да инвестираат и да соработуваат со американските компании.
„Инвестирањето во одбранбени капацитети, како што се американските беспилотни воздушни системи, ја покажува сериозноста на Црна Гора во исполнувањето на своите обврски кон Алијансата во време кога бараме од Европа да преземе поголем товар за нејзината безбедност“, порачаа тие.
Европа
Естонија се повлекува од Конвенцијата за забрана на противпешадиски мини, стравува од Русија

Парламентот на Естонија денес гласаше за повлекување од Конвенцијата од Отава со која се забранува употребата на противпешадиски мини, поради загриженост за потенцијална воена закана од соседна Русија.
Осумдесет и еден од 101 пратеници го поддржаа предлогот, соопшти прес-службата.
Сите пет земји од Европската Унија и НАТО што граничат со Русија – Литванија, Латвија, Естонија, Полска и Финска – објавија планови за повлекување од меѓународниот договор поради воената закана што ја претставува нивниот многу поголем сосед.
Русија не е членка на Конвенцијата од Отава и користеше мини при инвазијата на Украина. Гласањето на Естонија следеше по гласањето на Латвија и Литванија, чии парламенти веќе го одобрија повлекувањето. Земјите ќе можат да складираат и распоредуваат мини шест месеци откако ќе ги известат другите членки на договорот и Обединетите нации за нивната одлука. Ниту една од петте земји сè уште не го сторила тоа.
Регион
Европската комисија не се откажува од рудникот за литиум во Србија, тој се појави на новата листа

Европската комисија денес објави список од 13 стратешки проекти во областа на критичните суровини во трети земји, вклучувајќи го и проектот Јадар во западна Србија, кој предизвика силни протести и спротивставување во таа земја.
Списокот на стратешки проекти во областа на критичните суровини во трети земји вклучува проекти во Канада, Гренланд, Казахстан, Норвешка, Србија, Украина, Замбија, Нова Каледонија, Мадагаскар, Малави, Јужна Африка и Обединетото Кралство.
Според проценката на Комисијата, избраните проекти, од кои повеќето се однесуваат на суровини неопходни за производство на електрични возила и батерии, како што се литиум, никел, кобалт, манган и графит, бараат вкупно 5,5 милијарди евра капитални инвестиции за да започнат со работа.
На листата е вклучен и проектот Јадар во долината на реката Јадар во западна Србија, кој предизвика широко распространето негодување и отпор поради страв од загрозување на здравјето на луѓето и животната средина.
На почетокот на 2022 година, српската влада го поништи усвоениот просторен план за рудникот во долината на реката Јадар и го запре проектот. Сепак, во јули минатата година, повторно донесе одлука со која му дозволи на британско-австралискиот рударски гигант „Рио Тинто“ да го рестартира својот проект за рударство на литиум.
Избраните стратешки проекти ќе добијат поддршка од Комисијата, земјите-членки и финансиските институции во форма на полесен пристап до финансирање. Комисијата, исто така, ќе ја зајакне соработката со трети земји за да се обезбеди развој на овие проекти, особено преку стратешки партнерства што веќе се воспоставени со некои од земјите.