Контакт

Свет

Поранешен стражар во нацистички логор се соочува со пресуда пред германскиот суд

Објавено пред

Завршните аргументи на обвинителството ќе бидат сослушани денеска на судењето на 93-годишниот поранешен нацистички стражар во концентрационен логор за соучесништво во убиството на повеќе од 5.000 лица за време на Втората светска војна, пренесува „Војс оф Америка“.

dobivaj vesti na viber

Во она што би можело да биде еден од последните вакви случаи на преживеани нацистички чувари, Бруно Деј е обвинет за соучесништво во убиството на 2.230 лица додека работел во логорот „Штутхоф“ во близина на тогашниот Данзиг, сега Гдањск во Полска.

Деј, кој се појави на суд во инвалидска количка, негира дека сноси вина за тоа што се случило во кампот. Неговата одбрана тврди дека тој не им се приклучил на СС доброволно пред да служи во логорот од август 1944 до април 1945 година, а таму бил назначен бидејќи поради проблеми со срцето не можел да биде во првите борбени редови.

Но, обвинителите тврдат дека неговото учество било клучно за убиствата бидејќи периодот додека бил во СС се совпаѓа со наредбата „Конечно решение“ за системско истребување на Евреите преку гасни комори, изгладнување или непружање медицинска нега.

На Деј му се суди на малолетнички суд затоа што тој во времето на злосторствата имал 17 или 18 години. На неговото сведочење во мај, Деј пред судот изјави дека сака да го заборави времето поминато во кампот.

„Не сакам да се потсетувам на минатото“, рече тој пред трибуналот во Хамбург.

Судијката Ана Мејер-Геринг праша дали Деј разговарал со своите деца и внуци за времето кога бил чувар во „Штутоф“.

„Не сносам никаква вина за тоа што се случи тогаш. Не придонесов ништо за тоа, освен тоа што чував стража. Но, бев принуден да го сторам тоа, тоа беше наредба“, рече Деј.

Деј минатата година призна дека бил свесен за гасните комори во кампот и дека видел прегладнети луѓе, луѓе кои страдале, но тврдел дека тој не е виновен.

Нацистите го основаа логорот „Штутхоф“ во 1939 година првично за приведување на полските политички затвореници. Но, во него завршија 110.000 затвореници вклучително и многу Евреи. Околу 65.000 луѓе умреа во кампот.

Деј, кој сега живее во Хамбург, станал пекар по војната. Оженет, татко на две ќерки, тој ги надополнувал своите приходи работејќи како возач на камион, а потоа и на одржување на зградите.

Тој влезе во фокусот на обвинителите по пресудата од 2011 година против поранешниот чувар на логорот „Собибор“, Џон Демјанук, врз основа на тоа дека бил дел од нацистичката машинерија за убивање. Оттогаш Германија се бори да ги осуди преживеаните припадници на СС по тој основ наместо за убиства или злосторства директно поврзани со обвинетиот.

Демјанук беше осуден за соучесништво во убиството на речиси 30.000 Евреи во логорот „Собибор“. Тој почина чекајќи одговор на неговата жалба. Судот пресуди дека како чувар во кампот, тој автоматски бил вмешан во убиствата извршени во тоа време.

Случајот постави нов правен преседан и предизвика неколку понатамошни пресуди на нацистичките офицери, вклучително и онаа за „книговодителот на Аушвиц“, Оскар Гронинг, кој почина на 96 години пред да да биде затворен.

Свет

Нова студија: Давањето мобилни телефони на деца пред 13-годишна возраст може да биде особено опасно

Објавено пред

Од

Новите научни студии објавени во 2025 година даваат сè појасна слика за ризиците од раниот пристап до паметни телефони и интензивното користење на екраните за менталното здравје и развојот на адолесцентите. Истражувањата сугерираат врска со послаб сон, поголем ризик од дебелина, послаби когнитивни способности и зголемување на депресијата, анксиозноста и самоубиствените мисли, објавува Washington Post.

dobivaj vesti na viber

Ран Барзилај, истражувач на Универзитетот во Пенсилванија и детски психијатар во Детската болница во Филаделфија, спроведе анализа на повеќе од 10.500 деца во 21 истражувачки центри во Соединетите Американски Држави. Резултатите покажаа дека децата кои го добиле својот прв паметен телефон на 12-годишна возраст имале повеќе од 60 проценти поголем ризик од лош сон и повеќе од 40 проценти поголем ризик од дебелина, во споредба со оние кои добиле телефон на 13-годишна возраст.

„Ова не е нешто што можете да го игнорирате“, рече Барзилај. Резултатите го наведоа да ја промени својата лична одлука: Додека неговите две постари деца добиле телефони пред 12-годишна возраст, неговото најмало дете засега нема да добие.

Со години, дебатата за влијанието на паметните телефони и социјалните медиуми врз младите луѓе е обележана со спротивставени и честопати анегдотски докази. Родителите, наставниците и лекарите предупредуваат на намалена концентрација, полоши оценки и зголемување на проблемите со менталното здравје, но научните докази долго време се мешани.

Тој модел се промени во втората половина на 2025 година. Големите студии сега сè повеќе доаѓаат до слични заклучоци, што е реткост во претходните истражувања.

Податоците од големата американска студија „Адолесцентен мозок и когнитивен развој“ (ABCD), која следела речиси 12.000 деца родени помеѓу 2005 и 2009 година, им дадоа на научниците детален преглед на развојот на адолесцентите.

Студија објавена во списанието JAMA покажа дека децата со поголема и зголемена употреба на социјалните медиуми постигнале полоши резултати во задачите за мерење на меморијата, вокабуларот, брзината на обработка на информации и разбирањето на читањето. Иако разликите биле релативно мали, тие биле конзистентни.

Водечкиот автор на студијата, Џејсон Нагата од Универзитетот во Калифорнија, Сан Франциско, рече дека резултатите се споредливи со пад на оценките „од А до Б“. Тој забележа дека дури и децата кои користеле социјални медиуми околу еден час на ден покажале полоши когнитивни перформанси од оние кои воопшто не ги користеле.

Друга студија, објавена во списанието Pediatrics, ја поврза употребата на социјалните медиуми со зголемени симптоми на невнимание, за разлика од играњето видео игри или гледањето телевизија.

Научниците велат дека не е важно само времето поминато пред екран, туку и како го користите. Студија објавена во JAMA во јуни направи разлика помеѓу вкупното време поминато на интернет и таканаречената зависност, што вклучува немир без уреди и неможност за намалување на употребата.

Вкупното време поминато на интернет не беше директно поврзано со ризикот од самоубиство, но адолесцентите со зголемени зависности имаа два до три пати поголема веројатност да имаат самоубиствени мисли и однесувања.

Студијата на Барзилај, објавена во декември во списанието Pediatrics, откри дека возраста на која детето го добива својот прв паметен телефон има долгорочно влијание врз благосостојбата. Слични резултати беа пронајдени во меѓународна студија објавена во јули, која откри дека добивањето телефон пред 13-годишна возраст е поврзано со полошо ментално здравје во раната зрелост, особено кај девојчињата.

Дебатата сè повеќе се префрла од научните кругови на јавните политики. Австралија овој месец стана првата земја во светот што ги забрани социјалните медиуми за деца под 16 години, а Малезија најави слични мерки. Во САД, некои држави веќе воведоа ограничувања, додека поранешниот градоначалник на Чикаго, Рам Емануел, ги нарече социјалните медиуми криза во јавното здравје.

Експертите предупредуваат дека само забраните не се најефикасни. Џенифер Каценштајн, детски невропсихолог во Џонс Хопкинс, истакнува дека децата често го имитираат однесувањето на своите родители, особено кога станува збор за користење на нивните телефони навечер.

Истражувањата покажуваат дека постепеното намалување на времето поминато пред екран, дури и за еден час на ден, може да има долгорочни позитивни ефекти врз квалитетот на животот, подобриот сон и менталното здравје.

Барзилај нагласува дека целта на студијата не е да се обвинат родителите. „Децата порано добиваа паметни телефони на многу мала возраст затоа што не знаевме доволно. Сега знаеме“, рече тој.

Тој му објасни на својот деветгодишен син зошто сè уште не би добил телефон: „Го правиме ова за да ве заштитиме. Целиот ваш живот е наменет за технологија. Сакаме да ја воведеме одговорно и во согласност со вашето здравје“.

 

фото/депозитфотос

Прикажи повеќе...

Свет

Зеленски бесен на Индија и Емиратите

Објавено пред

Од

Украинскиот претседател Володимир Зеленски остро ги критикуваше Индија, Обединетите Арапски Емирати и другите земји кои го осудија наводниот украински обид за атентат врз Владимир Путин, а во исто време ги игнорираа масовните руски напади врз украинските градови, пишува The Kiev Independent.

dobivaj vesti na viber

„Збунувачки е и срамно што некои земји, како што се Индија, ОАЕ и неколку други, ги осудија она што го тврдат како наши напади со беспилотни летала врз резиденцијата на Путин – што воопшто не се случило“, рече Зеленски за време на онлајн прес-конференција со украински новинари.

„Каде е нивната осуда на фактот дека нашите деца се бомбардирани и луѓе се убиваат цело време? Искрено, не слушам такво нешто од Индија или од Обединетите Арапски Емирати.“

Русија тврди дека Украина се обидела да ја нападне резиденцијата на претседателот Владимир Путин во регионот Новгород со 91 беспилотно летало. Руските власти не доставија никакви докази за ова тврдење. Украина го негираше обвинението, нарекувајќи го најнов руски обид да ги поткопа мировните преговори.

Министерството за надворешни работи на Обединетите Арапски Емирати во понеделник објави на социјалната мрежа X дека „силно го осудува“ „грозоморниот напад“ и „заканата што ја претставува за безбедноста и стабилноста“. Иако ОАЕ одиграа улога во преговорите за ослободување на воените заробеници, земјата одржува блиско стратешко партнерство со Русија.

Индискиот премиер Нарендра Моди вчера напиша дека е „длабоко загрижен“ од извештаите за наводниот напад и ги повика и Украина и Русија да „избегнуваат какви било дејствија што би можеле да ги поткопаат“ мировните преговори.

фото/депозитфотос

Прикажи повеќе...

Свет

САД се сомневаат во руската приказна за нападот врз резиденцијата на Путин: „Се чини несоодветно“

Објавено пред

Од

Амбасадорот на САД во НАТО, Метју Витакер, денес изрази сомнеж врз руските тврдења дека Украина ја нападнала резиденцијата на претседателот Владимир Путин, велејќи дека сака да ги види американските разузнавачки информации за инцидентот.

dobivaj vesti na viber

„Не е јасно дали ова всушност се случило“, изјави Витакер за „Фокс Бизнис“, за инцидентот, што Украина го негираше.

„Се чини малку несоодветно да се биде толку блиску до мировен договор, а Украина навистина сака да преговара за мировен договор, а потоа да направи нешто што може да се смета за неодговорно и бескорисно“, рече тој.

Русија соопшти дека Украина ја нападнала претседателската палата во регионот Новгород со 91 беспилотни летала со долг дострел. Се вели дека ќе има одмазда и дека преговарачката позиција на Русија ќе биде заострена во преговорите.

Украина ги нарече руските обвинувања „лаги“ насочени кон оправдување на повеќе напади врз Украина, додека украинскиот министер за надворешни работи вчера изјави дека Русија не презентирала никакви докази „бидејќи нема докази“.

Американскиот претседател Доналд Трамп во понеделник изјави дека Путин му кажал во телефонски разговор дека Украина се обидела да ја нападне резиденцијата. Трамп рече дека тоа го налутило „многу“. На прашањето дали има докази за таков напад, Трамп рече: „Ќе дознаеме“.

Белата куќа одби да коментира за наводниот инцидент, како и претставници на американската разузнавачка заедница и самата ЦИА.

„Ќе ги разгледаме разузнавачките информации. И за мене, најважно е што велат американските разузнавачки служби, како и разузнавачките служби на нашите сојузници, за тоа дали овој напад навистина се случил“, рече Витакер.

По средбата со украинскиот претседател Володимир Зеленски во Флорида во неделата, Трамп рече дека тој и Зеленски „можеби се многу блиску“ до договор за прекин на војната, иако најспорните територијални прашања остануваат нерешени.

Зеленски претходно изјави: „Оваа приказна за наводниот напад врз резиденцијата е целосна измислица наменета да ги оправда нападите врз Украина, вклучително и Киев, како и одбивањето на Русија да преземе потребни чекори за прекин на војната. Типични руски лаги.“

Русија контролира нешто помалку од една петтина од територијата на Украина и тврди дека нејзините сили напредуваат.

 

фото/депозитфотос

Прикажи повеќе...

Најново

Свет17 минути

Нова студија: Давањето мобилни телефони на деца пред 13-годишна возраст може да биде особено опасно

Новите научни студии објавени во 2025 година даваат сè појасна слика за ризиците од раниот пристап до паметни телефони и...

Свет28 минути

САД се сомневаат во руската приказна за нападот врз резиденцијата на Путин: „Се чини несоодветно“

Амбасадорот на САД во НАТО, Метју Витакер, денес изрази сомнеж врз руските тврдења дека Украина ја нападнала резиденцијата на претседателот...

Свет31 минута

Франција купува авиони за рано предупредување од Сааб за 1,14 милијарди евра

Франција потпиша договор со шведската одбранбена компанија Сааб за купување на два авиони за рано предупредување во вредност од околу...

Свет34 минути

Германија ја прекина истрагата против тајкуните на Путин во замена за 10 милиони евра

Германските обвинители објавија дека ќе ја прекинат истрагата против рускиот олигарх Алишер Усманов, близок сојузник на рускиот претседател Владимир Путин,...

Економија14 часа

ЕБОР одобри над 20 милиони евра кредит за модернизација на железничкиот товарен возен парк во Македонија

ЕБОР одобри 20,9 милиони евра кредит на Северна Македонија за набавка на нови електрични локомотиви и современ систем за планирање...

Македонија17 часа

ДПИ со засилени контроли: издадени се 96 прекршочни платни налози во износ од 2,8 милиони денари

Државниот пазарен инспекторат во текот на месец декември спроведе засилени инспекциски надзори кај угостителските објекти на територија на цела држава...

Топ18 часа

Петарда експлодира во раката на осумгодишно дете од Врапчиште, заврши на Клиника

Осумгодишно дете од селото Врапчиште, гостиварско, се здобило со сериозни повреди на раката кога му експлодирала петарда. Настанот бил пријавен...

Македонија19 часа

Електродистрибуција со засилено отчитување за празниците

Во насока на обезбедување на поголемо отчитување во најоптоварениот период од годината и задоволување на потребите на корисниците, Електродистрибуција ќе...

Македонија19 часа

Вонредни контроли во рестораните, месарниците и рибарниците: уништени 624 килограми небезбедна храна

Во пресрет на новогодишните и божиќните празници, инспекциските служби на Агенцијата за храна и ветеринарство (АХВ), со цел обезбедување на...

Македонија20 часа

(Фото) Се преврте цистерна на патот Струга – Ќафасан, сообраќајот во прекин

Министерството за внатрешни работи информира дека во моментов во целосен прекин е сообраќајот на патниот правец Струга – Граничен премин...

Свет21 час

Украина: Нема докази за напад врз резиденцијата на Путин, тоа не се случило

Украина соопшти дека не постојат докази за тврдењата на Русија дека украински беспилотни летала нападнале една од официјалните резиденции на...

Економија21 час

Зголемени цените во индустријата во ноември

Продажните цени на производителите на индустриски производи на домашниот пазар во ноември 2025 година се зголемени за 0,3 отсто во...

Македонија22 часа

Декемвриската пензија ќе се исплати навремено, на 2 јануари 2026 година, известува Фондот на ПИОМ

Фондот на ПИОМ ги известува сите корисници на пензија дека целосно се обезбедени потребните средства за исплата на пензиите за...

Македонија22 часа

„Дали на Бихаќка Нова година ќе си честитаат по дубајско време“, прашуваат од ВМРО-ДПМНЕ

„Откако лидерот на СДС, Зоран Заев одамна се смести во Дубаи, а Венко Филипче побрза да избега кај него за...

Македонија22 часа

(Видео) Зајкова: Реформи за Судски совет донесени на брза лента не градат доверба

Претседателката на Либерално-демократската партија (ЛДП) и пратеничка во Собранието, Моника Зајкова, остро реагираше на начинот на кој се носи новиот...

Регион23 часа

До кога Бугарите ќе можат да плаќаат и во лева и во евра по 1 јануари 2026 година

За разлика од неограничената размена на лева за евра, плаќањата во обете валути, познати како период на двојна циркулација, се...

Топ1 ден

Уапсен возачот кој во скопски Чаир со автомобил удри во дете и избега

Вчера полициски службеници од СВР Скопје го лишија од слобода 65-годишниот С.И. поради сторено кривично дело по член 300 од...

Европа1 ден

Медведев: Зеленски ќе мора да се крие до крајот на животот

По нападот со беспилотни летала врз резиденцијата на рускиот претседател Владимир Путин во регионот Новгород, Володимир Зеленски ќе мора да...

Македонија1 ден

Земјотрес почувствуван во Охрид и блиската околина

Телеметриската сеизмолошка мрежа на Република Северна Македонија, на сеизмолошките станици инсталирани ширум нашата територија, одржувани од Сеизмолошката опсерваторија при Природно-математичкиот...

Свет2 дена

Украина: Русите измислија напад врз резиденцијата на Путин, имаат две причини за тоа

Украинскиот министер за надворешни работи Андриј Сибиха изјави дека руските тврдења за наводниот „обид за напад врз резиденцијата на Путин“...