Свет
Продолжува судењето за шпанските „украдени бебиња“ во времето на Франко
Првото судење во Шпанија поврзано со илјадници случаи на бебиња украдени од нивните мајки за време на диктатирата на Франко продолжи денес во судот во Мадрид, неколку децении по избивањето на скандалот, пренесува „Локал“. Едуардо Вела (85), поранешен гинеколог на клиниката во Сан Марион во Мадрид, е обвинет дека во 1969 година ја одзел Инес Мадригал, сега на возраст од 49 години, од нејзината биолошка мајка и ѝ ја дал на друга жена која била лажно запишана како нејзина мајка.
„Ова е важен ден. Се надеваме дека судењето ќе заврши денес и ќе почне фазата на изрекување казни”, изјави Мадригал.
Активистите велат дека стотици слични случаи кои датираат од десничарската диктатура од 1939 до 1975 година не успеаја да стигнат до судот во Шпанија поради недостиг од докази или зашто рокот за поднесување обвиненија е поминат. Во темното и често игнорирано поглавје од диктатурата на генералот Франциско Франко, новороденчињата на некои левичарски противници на режимот, како и на невенчаните или сиромашните двојки, им биле одземени на нивните мајки и дадени на посвојување. На мајките им било кажувано дека нивните деца ненадејно умреле неколку часа по раѓањето и дека болницата се погрижила за нивниот погреб, но всушност биле дадени или продадени на друго семејство.
Крадењето на бебињата почнало во 1950-тите откако Франко дојде на власт по граѓанската војна од 1936-1939 година меѓу левоориентираните републиканци и конзервативните националисти лојални на генералот. Тоа беше дел од напорите за прочистување на Шпанија од марксистичкото влијание. Практиката подоцна била проширена и кај новороденчињата од сиромашните семејства, како и вонбрачните бебиња. Енрике Вила, адвокат кој детално пишуваше за скандалот со „украдените бебиња”, рече дека судењето на Вела може да обезбеди морално охрабрување за другите жртви да покренат судски парници.
„Има десетици лекари и калуѓерки низ Шпанија кои се виновни, а кои сè уште се живи“, изјави тој за „Франс прес“.
За време на воведното испрашување на судењето на 26 јуни, Вела изјави дека не може да се сети на деталите за тоа како работела клиниката што тој ја водел 20 години, до 1982 година, и за која се верува дека била центар за трговијата со бебиња, и тврдеше дека потписот на изводот на Мадригал не е негов. Вела пристигна во судот во инвалидска количка. Сè уште нема датум за изрекување пресуда иако адвокатот на Мадригал, Гилјермо Пена, изјави дека тоа може да потрае и еден месец.
„Сега можеме да кажеме дека ќе имаме пресуда со докажани факти. Досега имавме само обвинувања”, додаде тој.
Освен Вела, треба да сведочат уште шест други лица, меѓу кои и новинар од француската државна телевизиска станица „Франс 2“, кој со скриена камера го снимил Вела кога признал дека ја дал Мадригал како „подарок”. Обвинителите бараат 11-годишна затворска казна за фалсификување официјални документи, незаконско посвојување, незаконско притворање и потврдување непостоечко раѓање.
Системот за кражба на бебиња ја надживеа и смртта на Франко во 1975 година и продолжи како нелегална мрежа за шверц со бебиња до 1987 година, кога беше воведен нов закон со кој се регулираше посвојувањето. Активистите проценуваат дека со него десетици илјади бебиња биле украдени од своите родители. Случаите потсетуваат на настаните што се случија за време на воената диктатура во Аргентина од 1976-1983 година, каде што судовите изрекоа долги затворски казни за системската кражба на бебиња од политичките затвореници.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Европа
Фарските Острови го легализираа абортусот, само пет европски земји сè уште се придржуваат кон забраната
Фарските Острови повеќе не се меѓу европските земји и автономни региони кои не дозволуваат абортус по барање. Минатиот четврток, парламентот на оваа автономна и самоуправна нација во рамките на Кралството Данска гласаше со тесно мнозинство (17 наспроти 16) за промена на многу рестриктивниот закон од 1956 година, така што абортусот по барање сега ќе биде достапен таму до крајот на 12-тата недела од бременоста.
„Ова е голем момент за жените од Фарските Острови, кои сега можат да се чувствуваат почитувани во сопствената земја. Тие конечно имаат право сами да одлучуваат за своите тела“, изјави за данската телевизија (DR) Хервор Палсдотир, пратеник од левичарската Републиканска партија во парламентот, во кој доминираат три партии од социјалдемократскиот блок.
🇫🇴 The parliament of the Faroe Islands voted on Thursday to legalise abortion until the end of the 12th week of pregnancy, overturning a decades-old law that prohibited abortions in most cases. pic.twitter.com/bBXHm4c78s
— Joakim 🌹🇳🇴🇪🇺 (@joakial_) December 5, 2025
Тренд на либерализација во Европа
Фарските Острови се придружија на трендот на либерализација на абортусот во Европа, односно ја напуштија сè помалата група земји со рестриктивни закони. Андора останува единствената европска земја со целосна забрана за абортус, без никакви законски исклучоци. Абортусот по барање во моментов не е дозволен ниту во Малта, Полска, Монако и Лихтенштајн.
Треба да се додаде и дека Фарските Острови (околу 55.000 жители) имаат една од највисоките стапки на фертилитет во Европа (1,9). Просечната стапка на фертилитет во Европа е околу 1,4. За да може секоја генерација од населението да биде заменета со следната генерација, без потреба од имиграција, потребна е стапка од 2,1. Сè под тоа значи намалување на домашното население.
Европа
Украина не се откажува од еден услов, Зеленски подготвува одговор на Трамп
Украина подготвува нов мировен план што ќе го презентира пред Белата куќа, додека борбите на истокот од земјата продолжуваат. Клучниот услов на Киев е да избегне какви било територијални отстапки кон Русија, што го потврди и претседателот Володимир Зеленски, нагласувајќи дека „нема право“ да се откаже од украинска територија, јавува Би-Би-Си.
Дипломатската офанзива на Киев
Изјавата на Зеленски дојде во понеделник за време на состанокот со европските и НАТО лидери и е дел од поширокиот напор да се одвратат Соединетите Американски Држави од поддршката на мировниот договор за кој сојузниците стравуваат дека ќе вклучува премногу отстапки и ќе ја остави Украина ранлива на идни напади.
На дипломатската турнеја на Зеленски низ Европа ѝ претходеа интензивни, но неуспешни преговори меѓу американските и украинските претставници во текот на викендот.
Врвниот помошник на украинскиот претседател, Рустем Умеров, го информираше Зеленски за деталите од приватниот самит и директните разговори меѓу САД и рускиот претседател Владимир Путин. Според извештаите, нов украински предлог би можел да им биде испратен на Американците уште денес.
„Немаме никакво морално или законско право“
Зборувајќи за можноста за предавање на територија, Зеленски беше експлицитен.
„Русија инсистира да се откажеме од територија, но не сакаме да се откажеме од ништо“, изјави тој на прес-конференција.
„Немаме законско право да го сториме тоа, според украинскиот закон, нашиот устав и меѓународното право. И немаме никакво морално право“, додаде тој, повторувајќи го својот долгогодишен став дека секоја промена на границата ќе мора да биде одобрена од граѓаните на референдум.
Контроверзни точки од американскиот план
Според извештај на Интерфакс-Украина, Зеленски откри дека почетниот американски план од 28 точки, кој Киев и европските лидери го отфрлија како премногу проруски, сега е намален на 20 точки.
Тој нагласи дека „проукраинските“ точки не се отстранети од нацртот, но дека нема „компромиси“ за територијата.
Тој ја издвои контролата врз источниот регион Донбас и нуклеарната централа Запорожје како „најчувствителни“ прашања. Протечена верзија на планот поддржан од САД предлага Украина да ѝ ја отстапи целосната контрола врз Донбас на Русија, иако силите на Кремљ не успеаја целосно да го освојат по речиси четири години војна. Планот, исто така, предвидуваше енергијата произведена во Запорожје, најголемата нуклеарна централа во Европа, да се дели меѓу Русија и Украина.
Европска поддршка и идни гаранции
Брзо закажаниот состанок во Лондон во понеделник, на кој присуствуваа Зеленски, британскиот премиер Сер Кир Стармер, францускиот претседател Емануел Макрон и германскиот канцелар Фридрих Мерц, беше протолкуван како јасен знак за поддршка на Украина во нејзиниот отпор кон притисокот од Белата куќа. Даунинг стрит соопшти дека лидерите се согласиле дека разговорите предводени од САД претставуваат „критичен момент“ и го повториле својот повик за „праведен и траен мир што вклучува силни безбедносни гаранции“.
Природата на тие идни безбедносни гаранции останува клучно отворено прашање. Додека Велика Британија и Франција предложија распоредување на меѓународни трупи во Украина, Германија и Италија изразија скептицизам во врска со идејата. Исто така, не е јасно до кој степен САД би биле подготвени да поддржат такви аранжмани.
По Лондон, Зеленски отпатува во Брисел на средби со шефот на НАТО Марк Руте и претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен, а денес е во Италија за да се сретне со премиерката Џорџа Мелони.
Реакции од Москва и Вашингтон
Додека дипломатите преговараат, руските напади на терен продолжуваат. Во текот на ноќта, градот Суми во северозападна Украина остана без електрична енергија по нападот со руски беспилотни летала. Регионалниот гувернер рече дека повеќе од десетина беспилотни летала ја погодиле енергетската инфраструктура. За среќа, немало жртви во нападот.
Москва ги опиша разговорите со Белата куќа како „конструктивни“, иако нема индикации дека Кремљ ги напуштил целите што ги поставил на почетокот на инвазијата во февруари 2022 година.
Од друга страна, американскиот претседател Доналд Трамп во неделата го издвои Зеленски како главна пречка за постигнување мировен договор. Тој им рече на новинарите дека Русија е „задоволна“ со мировниот план на САД, но дека е „малку разочаран што претседателот Зеленски не го прочитал“, иако не беше потврдено дали тоа навистина е случај.
Европа
(Видео) Нов масовен напад: руски беспилотни летала го бомбардираат украинскиот град Суми
Руски беспилотни летала го нападнаа северниот украински град Суми доцна синоќа, што е втор голем напад врз градот за 24 часа, предизвикувајќи прекин на електричната енергија, изјави регионалниот гувернер.
Right now, Sumy is under a drone attack — 15 explosions in just half an hour.
Most of the city is without power, the water supply is on backup, and hospitals are running on generators.
russia is a terrorist state. pic.twitter.com/YMFfkrdNy5
— UAVoyager🇺🇦 (@NAFOvoyager) December 8, 2025
„Во рок од половина час, Русите извршија повеќе од 10 напади со беспилотни летала врз градот“, напиша гувернерот Олех Хрихоров на Телеграм. „Во Суми нема електрична енергија. Дел од критичната инфраструктура работи на резервни извори на енергија“, рече Хрихоров.
Тој рече дека службените лица проверуваат дали има жртви и дека струјата ќе биде вратена штом ќе биде безбедно. Суми, град со околу 250.000 жители, беше честа цел на руски напади пред почетокот на војната во февруари 2022 година.
Претходно, истакна Хрихоров, руски беспилотни летала погодија станбена зграда во градот, при што беа повредени седум лица.
Руските напади врз Украина веќе со месеци се насочени кон енергетски цели таму.

