Свет
Сонда со примерок од опасен астероид пристигнува на Земјата
Сондата OSIRIS-Rex на НАСА треба да се врати од своето долго патување во вселената и да ја допре почвата на западната пустина во американската држава Јута в недела.
Сондата носи скапоцен товар – прашина од огромниот астероид Бену, голем колку планина и најопасен за нас во целиот Сончев систем. Овој примерок би можел да одговори на многу важни прашања: Од каде доаѓаме? Како е возможен живот на Земјата?
„Кога астероидот Бену од 250 г ќе стигне до нас, во нашите раце ќе имаме материјал што постоел пред нашата планета, можеби дури и некои зрна што постоеле пред Сончевиот систем“, рече планетарниот научник Данте Лаурета, главниот истражувач на мисијата, како што соопшти Би-би-си.
„Се обидуваме да ја составиме сложувалката на нашите почетоци. Како настанала Земјата и зошто е возможен живот на неа? Од каде доаѓа водата во океаните, од каде воздухот во нашата атмосфера и што е најважно. Кој е изворот на органските молекули што го сочинуваат целиот живот на Земјата?“, тој додаде.
Имено, научниците претпоставуваат дека многу од клучните компоненти за развој на животот пристигнале на Земјата во нејзината рана историја преку удар на астероид. Со цел да се истражи оваа хипотеза, во 2016 година НАСА лансира сонда кон астероид со дијаметар од 500 метри.
Беа потребни две години за леталото да стигне до Бену, а потоа уште две мапирања на површината пред тимот да најде соодветно место за собирање на примерокот. На 20 октомври 2020 година сондата се спушти до астероидот и успеа да ја собере скапоцената прашина. Но, не помина сè како што очекуваа научниците.
Идејата беше сондата со својот дел да удри во површината и да ослободи излив на азотен гас што ќе подигне чакал и прашина. Но, во текот на тој процес дојде еден вид шок. Кога механизмот допрел, површината се одвоила како течност и притисокот создал кратер со дијаметар од 8 метри.
Материјалот се разлетал во сите правци, но за среќа и во комората за собирање примероци. Кога сондата ќе стигне до Земјата, ќе биде транспортирана во вселенскиот центар Џонсон во Тексас, каде што е создадена посебна „чиста просторија“ за анализа на примерокот.
НАСА го смета Бену за најопасната карпа во Сончевиот систем бидејќи има најголема веројатност да удри во Земјата од сите познати астероиди. Но, нема причина за грижа. Иако Бену претставува ризик за нашата планета, веројатноста за удар е многу мала, пишува Science Alert.
Имено, Бену, заедно со астероидот 1950 DA, се вбројува меѓу најопасните познати астероиди. Поради својата патека и орбита околу Сонцето, која трае 1,2 година, во следните неколку века во неколку наврати ќе се доближува до Земјата до тој степен што постои мала можност за судир.
НАСА вели дека постои шанса Бену да помине низ таканаречената гравитациска брава за време на неговото прелетување на 25 септември 2135 година – област во вселената што може да го насочи да се судри со нашата планета на крајот на 22 век.
Иако е тешко да се одреди точната веројатност за ваков катастрофален настан, со помош на податоците собрани од леталото OSIRIS-Rex, експертите успеаја да создадат подобар модел на развојот на орбитата на Бену. Нивната анализа покажува дека има само 0,037 % (1:2700) шанса да удри во Земјата на 24 септември 2182 година.
Бену, веројатно, содржи многу вода врзана во минерали, кои би можеле да сочинуваат дури 10 проценти од неговата тежина. Научниците имаат намера да откријат дали односот на разните видови атоми на водород на овој астероид е сличен на оној во океаните на Земјата.
Веројатно, има многу јаглерод на Бену. Како што знаеме, животот на нашата планета се заснова на органска хемија, па се поставува прашањето дали сложените молекули, како водата, дошле на младата Земја од вселената.
„Анализата на метеоритите покажува дека астероидите, веројатно, содржат зоолошка градина со разни органски молекули. Но, во метеоритите тие често се контаминирани, па со овој примерок можеме да откриеме точно кои органски компоненти се наоѓаат на Бену“, објасни планетарниот научник Сара Расел од Природонаучниот музеј во Лондон.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Италијанците живеат најдолго во Европа
Очекуваниот животен век во Италија достигна 84,1 години, што е највисоко во Европската Унија, заедно со Шведска, според податоците од извештајот „Здравствени профили на земјите од ЕУ 2025“ од Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД).
Според извештајот, ова ниво на очекуван животен век го надминува нивото пред пандемијата на коронавирусот за шест месеци, објави „Анса“.
Кардиоваскуларните заболувања и ракот сè уште сочинуваат повеќе од половина од смртните случаи, додека смртните случаи што може да се спречат најчесто се поврзани со рак на белите дробови, коронавирусот и срцевите заболувања.
И покрај брзото стареење на населението, постарите Италијанци покажуваат подобри здравствени резултати од просекот на ЕУ.
ОЕЦД, сепак, предупредува дека предизвиците остануваат, вклучувајќи ја широко распространетата недијагностицирана или нетретирана хипертензија и зголемувањето на стапките на пушење.
Фото: депозитфотос
Свет
Политиколог предупредува: четирите јавачи на апокалипсата јаваат во Европа
Историчарот и политиколог Сергеј Станкевич оцени дека европската политика се движи во насока на „историски пресврт“, тврдејќи дека денешните лидери на Европската Унија со своите одлуки потсетуваат на „четирите јавачи на Апокалипсата“.
Во изјава за „Комсомољска правда“, Станкевич нагласи дека злокобната кампања во Европа ја води „женско дуо“ – Урсула фон дер Лајен, претседателката на Европската комисија, и Каја Калас, високата претставничка за надворешна политика. Според него, тие ги претставуваат чумата и војната во „симболично библиско сценарио“.
„Фон дер Лајен беше во центарот на скандалот со вакцините, Калас води реторика што со години ги зголемува тензиите. Гледам олицетворение на двајца јавачи во обете – и не случајно“, рече тој.
Станкевич додаде дека има уште двајца преостанати „јавачи“ – глад и смрт – францускиот претседател Емануел Макрон и германскиот канцелар Фридрих Мерц.
„Макрон практично ја испрати својата земја на работ на пропаст, а Мерц изгледа како да ги носи сите товари од претстојната криза. Иднината на таканаречената трансатлантска заедница никогаш не била помрачна“, рече политикологот.
Осврнувајќи се на ситуацијата во Украина, Станкевич оцени дека Володимир Зеленски „има само една мисија – да побара прошка и да поднесе оставка на новогодишната ноќ“.
Средбата на Зеленски со британскиот премиер Кир Стармер, Макрон и Мерц на 8 декември во Лондон отвори нов бран шпекулации во европските медиуми, а некои извештаи наговестуваат дека во наредните денови би можел да се постигне договор за користење на замрзнатите руски средства за финансирање на Украина.
Свет
Урсула фон дер Лајен најмоќна жена во 2025 година
На листата на 100 најмоќни жени во 2025 година на американското списание Форбс, претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, е на првото место.
Во образложението на редакцискиот одбор се наведува дека таа е првата жена на таа позиција, која е одговорна за законодавство кое влијае на повеќе од 450 милиони Европејци.
На второто место на листата е претседателката на Европската централна банка, Кристин Лагард, на третото е премиерката на Јапонија, Санае Такаичи, која е и првата жена на таа позиција.
Премиерката на Италија, Џорџа Мелони, е на четвртото место, претседателката на Мексико, Клаудија Шејнбаум, е на петтото место, а меѓу првите 10 се извршната директорка на Џенерал Моторс, Марија Бара, и извршната директорка на технолошката компанија „Сити“, Џејн Фрејзер.
Списанието меѓу 100-те најмоќни жени ги вклучи извршната потпретседателка и финансиска директорка на компанијата „Мајкрософт“ Ејми Худ, генералната директорка на ММФ Кристалина Георгиева, претседателката и оперативна директорка на компанијата „Спејс Екс“ Гвин Шотвел, поп-пејачката Тејлор Свифт, министерката за финансии и корпоративни работи на Индија Нирмала Ситараман.
На листата се наоѓаат и медиумската личност Опра Винфри, копретседателката на компанијата „Волт Дизни“ Дана Волден, британската министерка за финансии Рејчел Ривс, извршната директорка на кинеската компанија JD.com Сенди Ран Су, претседателката на њујоршката берза Лин Мартин, извршната директорка на „Водафон“ Маргерита Дела Вејл, главната директорка за содржини на платформата „Нетфликс“ Бела Бахарија.
Меѓу 100-те најмоќни жени се извршната директорка на „Фокс њуз“, Сузан Скот, финансиската директорка на „Дојче Фокс груп“, Мелани Крајс, јавната личност и претприемачка Ким Кардашијан, премиерката на Конго, Јудит Суминва Тулука, Мета Фредериксен од Данска и Миа Мотли од Барбадос.
Хероините од анимираната серија, копродуцирана од Netflix и Sony Records „KPop Demon Hunters“ за женскиот бенд K-Pop (HUNTR/X), беа на последното место на листата, која до декември 2025 година беше прегледана повеќе од 325 милиони пати и стана најпопуларниот филм на Netflix досега.
Листата, која се објавува по 22-ри пат, е направена врз основа на четири главни критериуми – пари, медиуми, влијание и сфера на влијание. Имаше жени од областите на политиката, финансиите, медиумите, забавата, претприемништвото, а на неа има и 17 жени кои претходно не беа на листата, објави Танјуг.
Фото: депозитфотос

