Свет
Хенри Кисинџер почина на 100-годишна возраст
Хенри Кисинџер, контроверзниот нобеловец и моќен дипломат, почина во средата на 100-годишна возраст, соопшти неговата геополитичка консултантска фирма „Кисинџер асошиејтс“.
Хенри Кисинџер, неговото првобитно име е всушност Хајнц Кисинџер, е роден во Фирт, на северот на Баварија, во семејство со еврејско потекло. Татко му бил учител. Семејството ја напуштило тогашна нацистичка Германија во 1938 година.
Тој стана државјанин на САД во 1943 година, а докторирал на „Харвард“ во 1954 година и до 1971 година работеше таму.
Од 1957 година беше на функцијата советник на Нелсон Рокфелер. Потоа, во 1968 година, тој стана советник на претседателот Ричард Никсон, задолжен за национална безбедност, што ќе трае дури и за време на Џералд Форд. Бил државен секретар, односно министер, од септември 1973 до јануари 1977 година. САД тогаш, како што изгледаше, се најдоа заглавени од ситуацијата во Индокина, нешто што изгледаше како ќор-сокак во Виетнамската војна, ситуацијата на Блискиот Исток, но и на други места, во Латинска Америка, Африка, па дури и во Европа.
Во тие години влијанието на советската држава, или барем идеологијата, растеше во целиот свет. Не само во земјите што беа соочени со проблемот на деколонизација, секоја на свој начин, туку таквите идеи станаа општо присутни во академските кругови на Западна Европа.
Кисинџер потоа решава да направи нешто што претходно изгледало невозможно. Од средината на 1971 година постепено воспоставува посебни односи со властите на комунистичка Кина. Кисинџер го посетува Пекинг, најпрвин неформално подготвувајќи ја официјалната посета на Никсон на Кина, што ќе доведе до нормализирање на односите меѓу двете големи земји. Иако ова значително не ја олесни позицијата на САД во Индокина, тоа помогна да се зголеми нерамномерноста во блокот.
Потоа постигна договори со официјална Москва за ограничување на стратешкото оружје (договор SALT 1 и ABM).
Еден вид успех, со горчлив вкус, беше и Парискиот мировен договор во јануари 1973 година. Добитник е на Нобелова награда.
Кисинџер беше активен и годинава по прославувањето на стотиот роденден. Тој присуствуваше на состаноците во Белата куќа, објави книга за стилови на лидерство и сведочеше пред комисијата на Сенатот за нуклеарната закана од Северна Кореја.
Во јули 2023 година тој ненадејно го посети Пекинг за да се сретне со кинескиот претседател Шји Џјинпинг.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
(Видео) Трамп: Никој не знае што се магнети
Американскиот претседател Доналд Трамп повторно се најде во центарот на вниманието, овој пат со бизарна изјава за магнетите за време на настан во Овалната соба, објавува „Индипендент“.
Сè се случи вчера, за време на положувањето заклетва на новиот американски амбасадор во Индија. Трамп ја искористи приликата да одржи неочекуван монолог за Кина, фокусирајќи се на неодамнешниот договор за извоз на ретки земни метали.
Trump: "Nobody knows what magnets are." pic.twitter.com/nxnLmKbFDP
— Aaron Rupar (@atrupar) November 10, 2025
„Кина ќе нè удри со ретки земни метали. Сега сите велат: ‘О, што значи тоа?’ Магнети. Ако Кина одбие да ни даде магнети, затоа што има монопол врз магнетите… немаше да се произведува ниту еден автомобил во целиот свет“, рече Трамп.
Тој продолжи со збунувачкото тврдење дека „никој не знае што се магнети“, пред да го пофали она што го нарече „одлична зделка“ што Кина и САД ја постигнаа претходниот месец.
фото: принтскрин
Свет
ОН: До 2050 година, побарувачката за клима уреди ќе се зголеми тројно, тоа не е добро
Побарувачката за клима уреди може да се зголеми повеќе од трипати на глобално ниво до 2050 година, предупредија денес Обединетите нации, повикувајќи ја меѓународната заедница да пронајде поодржливи решенија за ладење. Програмата за животна средина на ОН соопшти дека побарувачката може да се зголеми поради глобалното зголемување на населението и богатството во комбинација со сè поекстремната топлина.
„Растечката побарувачка за системи за ладење кои ќе бидат сè понеефикасни и се повеќе ќе ја загадуваат околината може речиси да ги удвои емисиите на стакленички гасови поврзани со ладењето од нивоата во 2022 година“, се вели во извештајот на УНЕП, „Global Cooling Watch 2025“, на маргините на климатскиот самит на ОН COP30 во Белем.
„Побарувачката за климатизација може да се зголеми трипати до 2050 година. Сепак, милијарди луѓе сè уште нема да добијат соодветна заштита од топлината. Треба да го преформулираме концептот на ладење и употребата на уреди за ладење, не како извор на емисии на стакленички гасови, туку како основа на отпорност на топлина и одржлив развој“, се вели во соопштението.
Најбрз раст на побарувачката за опрема за ладење се предвидува во Африка и Јужна Азија. „Со смртоносните топлотни бранови кои стануваат сè почести и поекстремни, пристапот до ладење мора да се третира како суштински дел од инфраструктурата, заедно со потребата од услуги за вода, енергија и санитација“, рече директорката на УНЕП, Ингер Андерсен.
Таа додаде дека „сепак, не можеме да излеземе од топлотната криза само со климатизација, бидејќи тоа би ги зголемило емисиите на стакленички гасови, како и трошоците“. УНЕП ја посочува опцијата за таканареченото „пасивно ладење“, што вклучува подобар квалитет на дизајнот и изградбата на ѕидовите и покривите, засенчување, решенија за соларна енергија надвор од мрежата и вентилација.
Потенцијалното влијание на стратегиите за пасивно ладење врз внатрешните температури се движи од 0,5 до 8 степени Целзиусови. „Пасивните, енергетски ефикасни и решенија базирани на природата можат да помогнат во задоволувањето на растечката глобална потреба за ладење и заштита на луѓето.
Тие исто така би ја задоволиле потребата за заштита на синџирите на исхрана и економиите од растечката топлина додека се стремиме да ги исполниме глобалните климатски цели“, рече Андерсен. Извештајот за ладење и климатизација сугерира дека усвојувањето на вакви мерки би можело да ги намали емисиите на 64 проценти под проектираните нивоа во 2050 година.
Свет
Израел сруши повеќе од 1.500 згради во Газа од почетокот на примирјето
Израел сруши повеќе од 1.500 згради во областите на Газа што ги контролира од почетокот на прекинот на огнот со Хамас на 10 октомври, покажува анализата на сателитските снимки спроведена од BBC Verify.
Новите слики – најновите направени на 8 ноември – покажуваат дека цели населби под израелска контрола се срамнети со земја за помалку од еден месец, во она што се чини дека е планирано уривање.
Вистинскиот број на уништени згради може да биде многу поголем, бидејќи сателитските снимки не се достапни за некои области за да се овозможи проценка.
Некои експерти веруваат дека уривањата може да бидат прекршување на условите на прекинот на огнот постигнат со посредство на САД, Египет, Катар и Турција. Но, портпарол на израелската војска (ИДФ) изјави за BBC Verify дека Израел дејствувал „во рамките на прекинот на огнот“.
Мировниот план на Трамп и сателитската анализа
Мировниот план на американскиот претседател Доналд Трамп, кој беше основа за прекинот на огнот, наведува дека „сите воени операции, вклучително и воздушните и артилериските напади, ќе бидат суспендирани“. Трамп повеќе пати повторуваше дека „војната е завршена“.
Анализата на сателитските снимки од страна на BBC Verify, сепак, покажува дека израелската војска сè уште уништува згради во Газа во голем обем. Истражувачите користеле алгоритам за откривање на промени за да ги анализираат радарските снимки направени пред и по прекинот на огнот, истакнувајќи ги областите на можно уништување и рачно броејќи ги видливо уништените згради.

Тие го разгледаа уништувањето во рамките на таканаречената Жолта линија – границата што се протега по должината на север, југ и исток од Појасот Газа. Во октомврискиот договор за прекин на огнот, Израел се обврза да ги повлече силите на оваа линија, која е обележана со жолта боја на израелските воени карти.
Куќи, градини и овоштарници срамнети со земја
Многу од зградите што беа срушени не беа оштетени пред да бидат срушени – на пример во источен Кан Јунис, околу селото Абасан ал-Кабира. Тешко е да се биде целосно сигурен само врз основа на сателитски снимки, но зградите не покажаа знаци на оштетување, урнатини или промени во нивните контури. Тоа беа куќи со градини, дрвја и мали овоштарници.
Споредбата на сликите направени во октомври 2023 година, на почетокот на војната, и оние направени околу датумот на прекинот на огнот покажува дека повеќето од овие згради не беа погодени во тоа време.
Слични слики доаѓаат од областа Ал-Бајук, источно од Рафа. Сателитските снимки покажуваат дека многу згради што не биле оштетени пред прекинот на огнот оттогаш се уништени. Снимките од воздух од почетокот на ноември покажуваат облак од прашина што се издига од урнатините на населбата. Уништувањето продолжи во самиот град Газа, во источните населби како што е Шеџаја, и во близина на индонезиската болница на работ на бегалскиот камп Џабалија.
Ејтан Шамир, поранешен раководител на Одделот за национална безбедносна доктрина во израелското Министерство за стратешки работи, верува дека израелските акции не ги кршат условите на прекинот на огнот бидејќи, според неговото толкување, тоа не се однесува на областите надвор од Жолтата линија.
Потврдените снимки од контролирани детонации и рушење на згради од багери, објавени на социјалните медиуми по прекинот на огнот, се геолоцирани токму во тие области надвор од линијата.

ИДФ: Уништуваме терористичка инфраструктура
Израелската војска ги оправда своите постапки. Портпарол на ИДФ изјави: „Според договорот, целата терористичка инфраструктура, вклучувајќи ги и тунелите, мора да биде демонтирана низ цела Газа. Израел дејствува како одговор на заканите, прекршувањата и терористичката инфраструктура.“
На 18 октомври, израелскиот министер за одбрана Израел Кац напиша на Икс дека „демилитаризацијата на Газа со уништување на терористичките тунели и инфраструктура“ е јасен дел од безбедносната политика на Израел.
Точката 13 од мировниот план на Трамп, објавена од Белата куќа, наведува дека „целата воена, терористичка и офанзивна инфраструктура, вклучувајќи тунели и постројки за производство на оружје, мора да биде уништена и не смее да се обновува.“
Но, во документот, исто така, се наведува дека процесот на демилитаризација мора да биде „под надзор на независни набљудувачи“.

